Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Phùng Thị Phương Chi - Bác sĩ chuyên khoa ung bướu - Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ đã có 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực ung bướu.
Vinmec cung cấp vacxin Cervarix phòng ngừa được 4 type HPV nguy cơ cao thường gặp nhất gây ung thư cổ tử cung. Dù đã có tiêm phòng ung thư cổ tử cung, việc tầm soát ung thư cổ tử cung vẫn phải được thực hiện định kỳ ở những phụ nữ bước sang tuổi 25.
1. Phẫu thuật ung thư cổ tử cung qua nội soi
Có thể thực hiện cắt tử cung qua đường phẫu thuật mở bụng hoặc qua ngã nội soi ổ bụng hoặc qua ngã âm đạo. Kỹ thuật tiến bộ nhất là phẫu thuật nội soi Robot.
Phẫu thuật nội soi trong bệnh lý phụ khoa đã ra đời từ cách đây 50 năm. Cho đến nay, phẫu thuật nội soi ung thư cổ tử cung đã được thực hiện tại nhiều nước có nền y khoa tiến bộ trên thế giới và cũng đang được thực hiện tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Phẫu thuật nội soi ổ bụng là phẫu thuật qua các lỗ mở nhỏ ở thành bụng. Bác sĩ sử dụng 1 ống nhỏ có camera video ở đầu ống xuyên qua thành bụng qua 1 lỗ nhỏ để bác sĩ phẫu thuật quan sát bên trong và thực hiện phẫu thuật. Phẫu thuật nội soi có thể thực hiện với sự trợ giúp của cánh tay Robot, cánh tay này được bác sĩ phẫu thuật điều khiển qua hệ thống máy vi tính.
Phẫu thuật nội soi có các ưu điểm:
- Phẫu thuật ít gây đau, ít mất máu khi thực hiện
- Phẫu thuật nội soi giúp thời gian nằm viện ngắn hơn (thường 3-5 ngày), thậm chí 1-2 ngày và thời gian hồi phục hoàn toàn ngắn (2-3 tuần) trong khi phẫu thuật mở bụng cần thời gian nằm viện dài hơn (5-7 ngày) và thời gian hồi phục hoàn toàn lâu hơn (4-6 tuần)
Đối với những tổn thương ung thư rất sớm thì phẫu thuật nội soi cho thấy vẫn đảm bảo mức độ an toàn về mặt ung thư tương tự như phẫu thuật mổ mở. Do đó có chỉ định chọn lọc ở 1 số trường hợp ung thư còn rất sớm, tổn thương ở cổ tử cung nhỏ, và tùy theo sự cân nhắc lợi hại sau khi người bệnh thảo luận cùng bác sĩ.
2. Những thay đổi về cơ thể và tâm lý sau phẫu thuật ung thư cổ tử cung
Sau phẫu thuật ung thư cổ tử cung, người bệnh có thể gặp phải 1 hoặc nhiều vấn đề sau:
- Sẹo mổ có ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh
- Phẫu thuật cắt tử cung tận gốc trong ung thư cổ tử cung thực sự không làm thay đổi khả năng hòa hợp tình dục. Mặc dù âm đạo bị ngắn đi nhưng những vùng cảm giác quanh âm vật và âm đạo vẫn còn nguyên vẹn.
Bệnh lý ung thư cổ tử cung có thể gây đau và chảy máu khi giao hợp, việc cắt bỏ tử cung sẽ cải thiện đời sống tình dục vì làm biến mất các vấn đề này. Cho đến nay chưa có nghiên cứu nào cho thấy phẫu thuật cắt tử cung có ảnh hưởng đến khả năng đạt được sự hài lòng trong quan hệ tình dục. Chỉ có trường hợp điều trị phẫu thuật đồng thời kết hợp với xạ trị mới có thể gây ảnh hưởng đến quan hệ tình dục.
- Âm đạo: Không như nhiều người lầm tưởng, sau phẫu thuật cắt tử cung âm đạo sẽ không thông với vùng chậu mà được khâu kín ở đầu trên. Âm đạo ngắn có thể tạo nên cảm giác khó khăn, tuy nhiên cặp đôi có thể điều chỉnh theo sự thay đổi này.
- Buồng trứng: Có thể cắt bỏ hoặc giữ lại. Nếu phụ nữ dưới 40 tuổi, bác sĩ thường sẽ cố gắng giữ lại 1 phần hoặc 1 bên buồng trứng khi cắt tử cung. Ngay cả khi chỉ còn 1 buồng trứng cũng có thể bù đắp duy trì đủ lượng hormone nữ. Nếu phụ nữ từ 40-50 tuổi, bác sĩ sẽ cân nhắc giữa việc cắt bỏ cả 2 buồng trứng để phòng ngừa ung thư buồng trứng, việc này cần thảo luận với người bệnh. Nếu phụ nữ trên 50 tuổi thì nên cắt bỏ cả 2 buồng trứng khi phẫu thuật ung thư cổ tử cung vì lúc này hầu hết buồng trứng đã ngừng hoạt động.
- Bàng quang: Cắt tử cung tận gốc có thể ảnh hưởng đến chức năng bài xuất nước tiểu của bàng quang trong thời gian hồi phục của thần kinh vùng mô xung quanh cổ tử cung. Với kỹ thuật phẫu thuật mới và bảo tồn thần kinh, những vấn đề này đã giảm rất nhiều. Đến nay, một số phẫu thuật viên vẫn lưu thông tiểu vài ngày để giảm các triệu chứng bàng quang.
- Những thay đổi sinh lý: sự thay đổi về ham muốn và hoạt động tình dục là rất khác nhau tùy mỗi người. Một số phụ nữ có thể không có thay đổi gì, một số tăng sự ham muốn do đã giảm bớt những khó chịu và đau đớn do bệnh ung thư trước mổ, đặc biệt là tâm lý thoải mái ở những phụ nữ chưa mãn kinh do không còn sợ có thai ngoài ý muốn.
- Những thay đổi tâm lý: Sự thay đổi cảm nhận về bản thân cũng có thể làm thay đổi về mong muốn và hài lòng với tình dục. Một số phụ nữ tự cảm thấy mình giảm đi nữ tính, một số khác cảm thấy bất thường khi không còn có kinh mỗi tháng và lo sợ mình sẽ thay đổi hình dáng nữ tính so với trước khi cắt tử cung
3. Chăm sóc sau mổ ung thư cổ tử cung để tránh sang chấn tâm lý và thay đổi sinh lý cơ thể
- Sự quan trọng của nghỉ ngơi: người bệnh phải nghỉ ngơi tuyệt đối ít nhất vài ngày sau phẫu thuật. Sau thời gian này, có thể đi lại trong nhà và làm những việc nhẹ nhưng tránh đứng quá lâu và cần nghỉ ngơi ngay khi thấy mệt.
- Đối với trường hợp mổ bụng hở, sau mổ khoảng 3-4 tuần, người bệnh có thể tăng cường độ vận động nhưng vẫn cần tránh khiêng vác vật nặng và đứng quá lâu để giúp cho mô sẹo lành tốt và không tổn thương sau này. Cần tránh xách vật nặng trên 3-4 kg (tương đương với 1 ấm nước) trong vòng 3-4 tháng sau phẫu thuật. Đối với điều trị ung thư cổ tử cung bằng nội soi, thời gian nghỉ ngơi ngắn hơn, thường chỉ cần khoảng 1 tuần.
- Giai đoạn hồi phục tại nhà: Thời gian hồi phục này dài hay ngắn tùy thuộc vào phương pháp mổ mở hay nội soi, độ rộng của phẫu thuật cắt tử cung và cá nhân mỗi người. Đối với mổ mở, cần trung bình 6 đến 8 tuần để trở lại làm việc như bình thường. Cần tránh các động tác khiêng vác nặng, xoay vặn hông, làm căng vết thương, các hoạt động thể thao và sinh hoạt tình dục. Đối với mổ nội soi thì thời gian hồi phục nhanh hơn, chỉ khoảng 2 tuần để trở lại sinh hoạt bình thường.
Thăm khám lại sau phẫu thuật khoảng 4-6 tuần để được tư vấn về kế hoạch điều trị tiếp theo.
- Trầm cảm: Triệu chứng thường gặp là cảm giác buồn và thất vọng về cuộc sống kéo dài, không còn hứng thú với cuộc sống, giảm ngon miệng, sụt hoặc tăng cân quá nhiều, rối loạn giấc ngủ, rối loạn tình dục, cảm giác thiếu năng lượng, nghĩ đến cái chết hoặc tự sát. Khi gặp các vấn đề này, người bệnh cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ của mình.
- Sự mãn kinh do phẫu thuật và điều trị nội tiết thay thế
Khi chưa mãn kinh nhưng phải cắt tử cung và 2 buồng trứng, người bệnh sẽ gặp phải vấn đề mãn kinh do phẫu thuật. Việc này không thay đổi theo 1 cách tự nhiên mà xảy ra đột ngột và có thể gây nhiều lo lắng.
Bác sĩ hướng dẫn sử dụng nội tiết thay thế (estrogen phối hợp progesterone) để làm giảm các khó chịu như cảm giác nóng bừng và khô âm đạo. Nội tiết thay thế có thể sử dụng bằng đường uống, miếng dán, dạng spray, gel bôi hoặc thuốc cấy.
Có thể bổ sung nội tiết nữ bằng ăn chế độ nhiều phytoestrogen và calcium, đặc biệt cần thường xuyên tập thể dục, học cách kiểm soát stress, sử dụng các loại thảo dược.
- Quan hệ tình dục sau cắt tử cung
Hoạt động tình dục có thể trở lại sau 6-8 tuần. Thời gian hồi phục là khác nhau tùy mỗi người, do đó cần tư vấn bác sĩ trong lần tái khám. Khi chưa mãn kinh và bị cắt bỏ buồng trứng, nữ giới sẽ cảm thấy âm đạo mỏng và khô gây khó chịu khi giao hợp.
Có thể giảm bớt khó chịu này bằng cách sử dụng Gel bôi trơn như K-Y Jelly, cream estrogen âm đạo hoặc hoặc viêm nội tiết đặt âm đạo hoặc thuốc nội tiết thay thế dạng uống. Ngoài ra còn có một số dụng cụ hỗ trợ trong trường hợp âm đạo quá ngắn để giúp cho quan hệ tình dục tốt hơn như: gel bôi trơn, dụng cụ nong dãn âm đạo hoặc sự hợp tác của người phụ nữ.
Một vài phụ nữ tự cảm thấy mất nữ tính sau khi cắt tử cung, họ tự có cảm giác “trống trải”, hoặc không phải thực sự là phụ nữ. Do đó, vấn đề tâm lý đóng vai trò rất quan trọng. Nếu gặp nhiều khó khăn, người bệnh cần tư vấn với các nhà tâm lý, tư vấn và trị liệu.
Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán ung thư cổ tử cung
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn American Cancer Society, Facs.org.
