Viêm dạ dày ruột cấp tính là tình trạng viêm của niêm mạc ruột do nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây bệnh. Bệnh thường lan truyền qua tiếp xúc của người mắc bệnh với các thực phẩm, nước uống bị nhiễm khuẩn. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như phù não, tình trạng hôn mê.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Viêm dạ dày ruột cấp tính là gì?
Viêm dạ dày ruột cấp tính là tình trạng viêm của lớp phía trong dạ dày, ruột non hoặc đại tràng, với nguyên nhân phổ biến nhất là nhiễm trùng. Tuy nhiên trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh cũng có thể xảy ra sau khi uống hoặc nuốt hóa chất độc hại (nuốt phải kim loại nặng hoặc chất độc có khả năng gây bệnh).
Viêm dạ dày cấp do vi khuẩn hoặc virus có khả năng lây lan từ người bệnh sang người khác. Cách thức lây truyền chính bao gồm qua thực phẩm, nước hoặc từ người sang người. So với bệnh viêm dạ dày cấp thông thường, viêm dạ dày ruột có thêm sự tổn thương ở niêm mạc ruột. Điều này dẫn đến tình trạng tiêu chảy, thậm chí tiểu ra máu.
Quá trình chẩn đoán bệnh thường dựa trên triệu chứng lâm sàng hoặc phương pháp nuôi cấy phân. Ngoài ra, kỹ thuật PCR và các xét nghiệm miễn dịch cũng đang được áp dụng phổ biến hơn để chẩn đoán bệnh.
Viêm dạ dày ruột cấp tính dù gây khó chịu cho người bệnh nhưng thường có khả năng tự khỏi. Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, tình trạng mất nước do bệnh không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, nhóm người dễ bị ảnh hưởng nặng hơn bởi căn bệnh này bao gồm trẻ em, người cao tuổi, người bị suy giảm miễn dịch và những người mắc các bệnh lý nghiêm trọng kèm theo.
2. Nguyên nhân gây bệnh viêm dạ dày ruột cấp tính
Trong các nguyên nhân dẫn đến bệnh, virus là nguyên nhân phổ biến nhất. Hai loại virus thường gặp nhất ở người lớn là norovirus và adenovirus. Bên cạnh đó, viêm dạ dày ruột cũng có khả năng gây ra bởi một số loại virus khác.
Ngoài ra, tình trạng này cũng xuất phát do vi khuẩn tấn công trực tiếp vào lớp niêm mạc dạ dày. Các loại vi khuẩn phổ biến bao gồm vi khuẩn Campylobacter, vi khuẩn Shigella, nhiễm Clostridium difficile, nhiễm vi khuẩn Salmonella và vi khuẩn E. coli.
Hơn nữa, một số loại vi khuẩn khác như tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) là nguyên nhân phổ biến của các vụ ngộ độc thực phẩm cũng sản sinh độc tố gây ra các triệu chứng bệnh.
Thêm vào đó, viêm dạ dày ruột cấp tính còn có thể do một nhóm tác nhân khác gây nên bao gồm các loại ký sinh trùng và động vật nguyên sinh như nhiễm Giardia và Cryptosporidium.
Các yếu tố nguy cơ cao gây nhiễm ký sinh trùng đường ruột bao gồm bao gồm sử dụng nguồn nước sinh hoạt ô nhiễm và tắm ở bể bơi công cộng. Thêm vào đó, một số nguyên nhân khác không phải truyền nhiễm bao gồm:
- Viêm dạ dày ruột do độc tố hóa học, thường liên quan đến hải sản.
- Viêm dạ dày ruột do dị ứng thực phẩm, thuốc kháng sinh và một số loại thuốc khác.
3. Triệu chứng bệnh
Tuy mang tên gọi "cúm dạ dày" nhưng viêm dạ dày ruột cấp tính lại không có các triệu chứng của bệnh cúm thông thường. Cúm chủ yếu ảnh hưởng đến hệ hô hấp, trong khi bệnh tập trung vào các triệu chứng của hệ tiêu hóa:
- Tiêu chảy, phân lỏng, có thể kèm theo đờm máu.
- Đau bụng, chuột rút.
- Nôn mửa, buồn nôn.
- Suy nhược cơ thể, đau đầu, mệt mỏi, choáng váng.
- Sốt nhẹ.
Thông thường, sau 1 đến 2 ngày tiếp xúc với tác nhân gây bệnh, các triệu chứng sẽ bắt đầu xuất hiện. Những biểu hiện này kéo dài ít nhất 1 tuần và đôi khi có thể lâu hơn.
Tình trạng mất nước nhanh chóng rất dễ xảy ra do viêm dạ dày ruột làm người bệnh nôn ói và tiêu lỏng. Vì vậy, người bệnh cần phát hiện kịp thời các dấu hiệu mất nước để có biện pháp can thiệp, các triệu chứng dễ thấy bao gồm:
- Khát nước dữ dội.
- Nước tiểu có màu sậm, đôi khi ít tiểu hoặc không tiểu trong khoảng 8 giờ.
- Miệng khô và nứt nẻ, da khô.
- Thân nhiệt tăng cao.
- Chóng mặt.
- Má hóp, mắt trũng.
- Tã lúc nào cũng khô ở trẻ sơ sinh (trong vòng 4-6 giờ).
Ngoài ra, một số biến chứng nguy hiểm như phù não, hôn mê, choáng giảm thể tích máu, suy thận, động kinh, co giật có thể xảy ra do bệnh làm mất nước. Vì vậy, khi phát hiện các dấu hiệu dưới đây, người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế khẩn cấp để điều trị:
- Tiêu chảy kéo dài ít nhất 3 ngày mà không thuyên giảm.
- Tiêu chảy, phân máu.
- Xuất hiện dấu hiệu mất nước.
- Buồn ngủ bất thường, đôi khi lơ mơ.
- Sốt cao, với nhiệt độ cơ thể trên 38 độ C.
- Đau quặn bụng.
4. Điều trị bệnh viêm dạ dày ruột
- Quá trình điều trị bệnh bằng các biện pháp khắc phục tại nhà là rất quan trọng để giúp người bệnh tránh mất nước. Để tránh mất nước và thay thế chất lỏng do bị nôn mửa và tiêu chảy, người bệnh cần uống nhiều nước hơn bình thường (nước lọc, nước trái cây và súp…). Ngoài ra, khi cơ thể xuất hiện dấu hiệu mất nước như khô miệng hay nước tiểu có màu sẫm, người bệnh có thể sử dụng các loại thức uống bù nước được bán tại các hiệu thuốc.
- Để bổ sung lượng nước đã mất do mất nước nặng, người bệnh cần được đưa đến các cơ sở y tế để truyền dịch tĩnh mạch.
- Điều trị một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn bằng thuốc kháng sinh.
- Điều trị buồn nôn và nôn bằng thuốc chống nôn.
- Tùy thuộc vào nguyên nhân gây tiêu chảy, người bệnh có thể sử dụng thuốc cầm tiêu chảy.
- Sử dụng paracetamol khi đau nhức hoặc sốt.
- Dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi.
5. Phương pháp phòng ngừa viêm dạ dày ruột
Để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi bệnh, mọi người hãy thực hiện những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả sau:
- Rửa tay thường xuyên.
- Tránh dùng chung đồ cá nhân.
- Vệ sinh thực phẩm.
- Giữ gìn bếp núc sạch sẽ.
- Khử trùng thường xuyên.
- Tránh tiếp xúc với người bệnh.
- Mang khẩu trang và găng tay khi chạm vào quần áo của người bệnh.
Nhìn chung, người bệnh cần điều trị sớm viêm dạ dày ruột cấp để tránh những rủi ro sức khỏe không mong muốn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
