Bài viết được viết bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Bùi Xuân Trường - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Ánh sáng là một thực thể trong chu kỳ thiên nhiên ngày và đêm, giúp chúng ta phân biệt được vạn vật, từ người thân quen đến các vật dụng hàng ngày, cây cối, nhà cửa... Ánh sáng còn giúp tạo ra năng lượng phục vụ cuộc sống. Trong y học, ánh sáng giúp tạo nên các thiết bị chẩn đoán, điều trị bệnh và một trong các thiết bị đó là máy nội soi tiêu hóa ống mềm.
1. Một số đặc điểm cấu trúc và chức năng cơ bản của ống tiêu hóa
- Cấu trúc cơ bản của thành ống tiêu hóa bao gồm 04 lớp, từ trong ra ngoài bao gồm
- Lớp niêm mạc
- Lớp dưới niêm mạc (hạ niêm mạc)
- Lớp cơ (cơ vòng ở trong và cơ dọc ở ngoài)
- Lớp vỏ ngoài
- Ống tiêu hóa vừa có chức năng vận chuyển và chứa đựng thức ăn, vừa có chức năng tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng có trong thức ăn. Sau đó, lượng thức ăn cặn dư thừa sẽ được cô đặc thành phân, rồi đào thải ra ngoài qua hậu môn.
- Trong lớp niêm mạc của ống tiêu hóa có các tuyến tiêu hóa. Tùy theo theo cấu trúc và chức năng cụ thể của đoạn ống tiêu hóa (thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng và trực tràng), tế bào niêm mạc bề mặt cùng với tuyến tiêu hóa tại một vị trí cụ thể có những đặc điểm riêng.
- Lớp dưới niêm mạc là tổ chức liên kết có các mạch máu, thần kinh và hệ bạch huyết làm nhiệm nuôi dưỡng và vận chuyển đào thải chất độc ra ngoài.
2. Tại sao nội soi có thể phân tích hình ảnh niêm mạc ống tiêu hóa
Nội soi ống mềm được coi là một trong các phát minh công nghệ nổi bật của thế kỷ XX, cho phép thực hiện rộng rãi nội soi tiêu hóa trong chẩn đoán và điều trị bệnh. Hiện nay, tất cả máy nội soi thế hệ mới đều là máy có độ phân giải cao. Máy nội soi tiêu hóa ống mềm gồm các thành phần chính sau:
- Dây soi mềm: Có hệ thống dẫn truyền ánh sáng và thu nhận tín hiệu hiệu ánh sáng, đồng thời trong lòng dây có kênh để đưa các dụng cụ (kim sinh thiết, kim tiêm, kẹp đốt điện, kẹp cầm máu, dao cắt, dao thắt....) để tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm phục vụ công tác chẩn đoán hoặc để tiến hành điều trị một số bệnh (tiêm cầm máu, thắt búi giãn tĩnh mạch, cắt polyp, cắt niêm mạc điều trị ung thư giai sớm và rất sớm....). Bên cạnh đó, trong dây soi cũng có đường kênh nhỏ chuyên biệt để bơm hơi và bơm nước rửa sạch đầu dây soi trong quá trình làm thủ thuật.
- Hệ thống tiếp nhận và xử lý các tín hiệu hình ảnh để đưa ra hình ảnh thực trong quá trình nội soi. Hệ thống này tích hợp cùng hệ thống bơm hơi và bơm nước
- Màn hình
Quá trình làm nội soi can thiệp điều trị có thể cần thêm các thiết bị khác, như: Máy đốt điện, máy bơm nước tăng cường...
Nước chiếm 70% khối lượng cơ thể con người, niêm mạc ống tiêu hóa và tổ chức dưới niêm mạc của ống tiêu hóa có hàm lượng nước trong tế bào và trong tổ chức rất cao. Đây cũng là môi trường mà ánh sáng có khả năng đâm xuyên tương đối tốt.
Trong quá trình nội soi, ống tiêu hóa sẽ được bơm hơi làm phồng căng để quan sát. Nguồn ánh sáng đi ra từ đầu dây soi sẽ tương tác với các lớp thành ống tiêu hóa, đặc biệt là lớp niêm mạc và dưới niêm mạc.
- Ánh sáng tự nhiên có nhiều bước sóng khác nhau, vì vậy sẽ có bước sóng đâm xuyên vào thành ống tiêu hóa sâu hơn và có bưới sóng đâm xuyên nông hơn, có bước sóng chỉ tương tác ngay ở lớp bề mặt niêm mạc.
- Các tín hiệu của các tia phản xạ ngược lại của ánh sáng trong quá trình đâm xuyên sẽ được thu nhận và truyền đạt về trung tâm lý hình ảnh của máy. Hình ảnh thực trong quá trình làm nội soi sẽ hiển thị trên màn hình máy.
Tế bào trong cơ thể nói chung và tế bào niêm mạc ống tiêu hóa nói riêng khi ở trạng thái bình thường, trạng thái viêm hay đã biến đổi thành tế bào ung thư sẽ có những đặc điểm khác nhau cả về tính chất lớp vỏ bề mặt, mật độ các chất và hàm lượng nước bên trong tế bào, kích thước nhân tế bào. Ngoài ra, còn có các thay đổi dòng máu nuôi dưỡng nằm ở lớp dưới niêm mạc của ống tiêu hóa. Các mạch máu này to nhỏ không không đều và nằm ở vị trí nông sâu khác nhau. Do vậy ở mỗi một trạng thái tế bào bình thường, tế bào viêm hay ung thư sẽ cho ra những đặc điểm đặc trưng về hình thái và màu sắc. Dựa vào tính chất thay đổi này, bác sĩ thông qua hình ảnh hiển thị trên màn hình nội soi sẽ chẩn đoán được người bệnh có tình trạng viêm, có khả năng bị ung thư hay không hay đã bị ung thư.
3. Tại sao nội soi NBI lại có giá trị chẩn đoán tốt?
Khác với nội soi thông thường sử dụng ánh sáng tự nhiên, hệ thống máy nội soi NBI (Narrow Band Imaging) song hành hai chế độ:
- Chế độ nội soi với độ phân giải cao thông thường sử dụng ánh sáng tự nhiên với bước sóng dao động trong khoảng 400-700nm
- Chế độ dải tần ánh sáng hẹp (NBI: Narrow Band Imaging) chỉ sử dụng ánh sáng có bước sóng 415nm và bước sóng 540nm
Việc chỉ sử dụng hai bước sóng 415nm và 540nm, cho phép nội soi NBI tập chung phân tích kỹ lưỡng, chi tiết hơn và cho kết quả tốt hơn nội soi độ phân giải cao đối với các biến đổi ở lớp bề mặt niêm mạc ống tiêu hóa và hệ thống mao mạch nông nuôi dưỡng lớp niêm mạc. Do đó, kết quả nội soi NBI sẽ tốt hơn phương pháp nội soi độ phân giải cao thông thường.
Chính vì vậy, nội soi NBI được áp dụng chẩn đoán ung thư ống tiêu hóa (thực quản – dạ dày – đại trực tràng) ở giai đoạn sớm hoặc rất sớm, khi mới chỉ xuất hiện một số đám tế bào thư nhỏ khư trú tại chỗ rất nông trên bề mặt ống tiêu hóa. Người mắc bệnh ung thư giai đoạn này chỉ cần tiến hành nội soi ống mềm, kết hợp can thiệp điều trị cắt bỏ lớp niêm mạc ống tiêu hóa tổn thương là chữa khỏi bệnh hoàn toàn. Hiệu quả điều trị tốt, thời gian sống sau điều trị dài với chất lượng cuộc sống tốt, giảm tối đa nguy cơ tái phát, giảm gánh nặng tài chính, rút ngắn thời gian điều trị nội trú. Người bệnh hoàn toàn không cần phải điều trị phối hợp thêm bằng các phương pháp khác như hóa trị, xạ trị...
Mô tả hình ảnh phân tích kỹ lưỡng bề mặt niêm mạc dạ dày bằng (A): Với nội soi độ phân dải cao không thấy hình ảnh viêm, (B): Với nội soi NBI thấy bắt đầu có tổn thương viêm rất nông trên bề mặt niêm mạc
Mô tả hình ảnh phân tích bề mặt niêm mạc của khối u polyp đại tràng, (A): Với nội soi độ phân giải cao không thấy rõ tổ thương nguy cơ cao ung thư, (B): Với nội soi NBI cho thấy hình ảnh nguy cơ tổn thương ung thư rất cao – đây là tổn thương ung thư rất sớm mới chỉ khư trú nông trên bề mặt niêm mạc. Do vậy chỉ cần điều trị bằng phương pháp cắt niêm mạc và lấy hết toàn bộ khối polyp qua nội soi ống mềm.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec được trang bị máy nội soi tiêu hóa ống mềm độ phân giải cao – nội soi NBI chất lượng cao hàng đầu thế giới của Công ty Olympus (Nhật Bản). Do vậy, tại Bệnh viện Vinmec đã có rất nhiều bệnh nhân có nguy cơ ung thư ống tiêu hóa cao hoặc ung thư ống tiêu hóa (thực quản – dạ dày – đại trực tràng) ở giai đoạn sớm, giai đoạn rất sớm được điều trị thành công bằng nội soi can thiệp cắt niêm mạc – cắt tách dưới niêm mạc.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
