Các hạt vi nhựa có thể được phân loại theo nguồn gốc của chúng: Hạt vi nhựa chính và hạt vi nhựa phụ. Đây chính là nguyên nhân gây ra rối loạn vi khuẩn đường ruột.
Bài viết được viết bởi ThS. BS Mai Viễn Phương - Trưởng đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Hai loại hạt vi nhựa chính dựa trên nguồn gốc của chúng
Hạt vi nhựa chính bao gồm nhiều loại hạt nhựa nhỏ khác nhau góp phần trực tiếp vào ô nhiễm môi trường. Các hạt vi nhựa, được cố ý thêm vào các sản phẩm chăm sóc cá nhân như kem tẩy tế bào chết và kem đánh răng, đã phải đối mặt với lệnh cấm ở một số khu vực do tác động có hại của chúng. Nurdles, những viên nhựa nhỏ được sử dụng trong sản xuất nhựa, được thải ra môi trường thông qua các vụ tràn vô tình trong quá trình vận chuyển. Các sợi nhỏ từ hàng dệt tổng hợp trong quá trình giặt, trở thành nguồn ô nhiễm vi nhựa đáng chú ý trong nước.
Cấu trúc đa dạng của hạt vi nhựa cũng cho thấy rằng hệ vi sinh vật có thể không hoàn toàn có khả năng phân hủy tất cả các loại hạt vi nhựa
Công trình của Nugrahapraja và cộng sự đóng vai trò là một trường hợp minh họa cho vấn đề này. Mặc dù các tác giả đã mô tả các hoạt động của enzyme có khả năng phân hủy nhựa trong hệ vi sinh vật đường ruột của con người, nhưng kết luận của họ lại nêu bật thách thức trong việc định lượng tác động thực sự của hệ vi sinh vật đối với việc loại bỏ hạt vi nhựa. Sự phân hủy hạt vi nhựa của vi khuẩn đường ruột, nếu có thể, sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố. Những yếu tố này bao gồm loại nhựa, kích thước và hình dạng của hạt vi nhựa, các loài vi khuẩn cụ thể hiện diện và các điều kiện môi trường trong ruột (chẳng hạn như độ pH, nhiệt độ và mức oxy).
Nếu hệ vi khuẩn đường ruột có thể phân hủy hạt vi nhựa, nó có thể có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm gánh nặng môi trường do ô nhiễm nhựa và tác động của nó đến sức khỏe. Tuy nhiên, các sản phẩm phụ tiềm ẩn hoặc hậu quả của quá trình phân hủy vi khuẩn như vậy trong môi trường đường ruột vẫn chưa rõ ràng và cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng. Tóm lại, mặc dù một số vi sinh vật có khả năng phân hủy nhựa, nhưng mức độ mà hệ vi sinh đường ruột có thể phân hủy hạt vi nhựa vẫn là một câu hỏi mở trong nghiên cứu khoa học. Cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để hiểu được sự tương tác này và ý nghĩa của nó đối với sức khỏe con người và môi trường. Bất kể thế nào, rõ ràng là hệ vi sinh trong ruột người không có khả năng phân hủy tất cả các hạt vi nhựa có trong thực phẩm mà một cá nhân ăn vào.
Rối loạn vi khuẩn đường ruột do hạt vi nhựa gây ra
Nếu có sự đồng thuận về mối quan hệ giữa hạt vi nhựa và hệ vi sinh vật đường ruột, thì đó thực sự là sự đồng thuận của chứng loạn khuẩn. Phần lớn các ấn phẩm liên quan đến mối liên hệ giữa hạt vi nhựa và hệ vi sinh vật đều kết luận rằng hạt vi nhựa có trong ruột gây ra, ở người cũng như ở các loài khác, đặc biệt là ở cá, sự thay đổi thành phần hệ vi sinh vật, đáng chú ý là dẫn đến sự giảm tính đa dạng của nó. Có nhiều tài liệu tham khảo về chủ đề này và một số bài đánh giá có sẵn về chủ đề này.
Rối loạn vi khuẩn đường ruột do hạt vi nhựa gây ra là sự phá vỡ sự cân bằng tinh tế của hệ vi khuẩn đường ruột, một cộng đồng phức tạp của các vi sinh vật cư trú trong đường tiêu hóa. Hạt vị nhữa, là những thực thể lạ, có thể tương tác với môi trường đường ruột theo nhiều cách khác nhau, có khả năng gây ra những thay đổi về thành phần, tính đa dạng và chức năng của vi khuẩn. Các cơ chế chính xác mà hạt vi nhựa kích hoạt chứng loạn khuẩn đường ruột vẫn đang được nghiên cứu, với một số yếu tố hiện đang được xem xét. Đầu tiên, sự hiện diện vật lý của hạt vi nhựa có thể dẫn đến tương tác trực tiếp với các vi sinh vật đường ruột, ảnh hưởng đến sự phát triển, khả năng sống sót và hoạt động trao đổi chất của chúng.
Thứ hai, thành phần hóa học của hạt vi nhựa và bất kỳ chất phụ gia liên quan nào cũng có thể có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến hệ vi sinh vật đường ruột. Hơn nữa, hạt vi nhựa có thể đóng vai trò là chất mang các chất ô nhiễm hoặc mầm bệnh khác, làm phức tạp thêm tác động của chúng đối với cộng đồng vi khuẩn đường ruột. Hậu quả của chứng loạn khuẩn đường ruột vượt ra ngoài đường ruột, có khả năng ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch, quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng và sức khỏe tổng thể của vật chủ. Tiếp xúc lâu dài với hạt vi nhựa và ảnh hưởng của chúng đối với chứng loạn khuẩn đường ruột tiếp tục là các lĩnh vực nghiên cứu quan trọng, với những tác động đáng kể đến cả sức khỏe môi trường và con người khi mức độ ô nhiễm tăng lên.
Kết luận
Nhìn chung, hạt vi nhựa không có tác động tích cực đến hệ vi khuẩn đường ruột và sức khỏe con người. Tương tác giữa hạt vi nhựa và hệ vi khuẩn đường ruột rất phức tạp, xét đến nguồn gốc, kích thước, hình dạng và cấu trúc hóa học đa dạng của hạt vi nhựa. Mối quan hệ giữa nhựa và hệ vi khuẩn hoạt động theo hai chiều. Trong khi hệ vi khuẩn có thể phân hủy và loại bỏ một số hạt vi nhựa trong một số điều kiện nhất định, thì đồng thời, hạt vi nhựa có thể làm thay đổi chức năng của hệ vi khuẩn, gây ra chứng loạn khuẩn và sau đó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
Tài liệu tham khảo
1. Chiang CC, Yeh H, Shiu RF, Chin WC, Yen TH. Impact of microplastics and nanoplastics on liver health: Current understanding and future research directions. World J Gastroenterol. 2024;30:1011-1017.
2. Yuan Z, Nag R, Cummins E. Human health concerns regarding microplastics in the aquatic environment - From marine to food systems. Sci Total Environ. 2022;823:153730.
3. Demarquoy J. Microplastics and microbiota: Unraveling the hidden environmental challenge. World J Gastroenterol 2024; 30(16): 2191-2194
