Nối gân Achilles là một phẫu thuật phức tạp đòi hỏi quá trình phục hồi kỹ lưỡng và chu đáo để đảm bảo hồi phục tối đa chức năng vận động. Sau khi phẫu thuật, việc áp dụng các phương pháp phục hồi là cực kỳ quan trọng. Bài viết này sẽ liệt kê các chiến lược cần thiết trong việc phục hồi sau phẫu thuật nối gân Achilles, giúp người bệnh sớm trở lại hoạt động bình thường.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Phẫu thuật nối gân achilles là gì?
Phẫu thuật nối gân Achilles thường được chỉ định dành cho những trường hợp chấn thương nghiêm trọng tại gân Achilles, nhất là những người bị đứt gân. Gân Achilles là một phần quan trọng của cơ thể vì đây là gân lớn nhất, nối các nhóm gân từ bắp chân tới gót chân.
Các số liệu cho thấy, khoảng 30% các ca đứt gân Achilles là hậu quả của chấn thương trực tiếp như té ngã, trong khi 60 đến 75% trường hợp liên quan đến hoạt động thể thao. Mục đích của phẫu thuật nối gân achilles là khôi phục và nối lại phần gân bị đứt, giúp bệnh nhân có thể đi lại và hoạt động bình thường sau khi phục hồi.
2. Các biến chứng sau khi mổ nối gân Achilles
Sau phẫu thuật nối gân Achilles, bệnh nhân có thể gặp một số rủi ro và biến chứng sau:
- Đứt lại gân Achilles (3-6%): Điều này thường xảy ra nếu bệnh nhân tập luyện không đúng cách hoặc gây áp lực lên cổ chân quá sớm sau phẫu thuật.
- Nhiễm trùng vết mổ (<1%): Biến chứng này có thể xảy ra khoảng ngày thứ 5 đến ngày thứ 7 sau phẫu thuật, biểu hiện qua các dấu hiệu như đau, đỏ và chảy dịch đục tại vết mổ.
- Huyết khối tĩnh mạch chi dưới (<1%): Có thể xảy ra từ ngày thứ 3 đến 2 tuần sau phẫu thuật với các triệu chứng như sưng và nặng chân.
- Huyết khối động mạch phổi (<0.2%): Biểu hiện qua các triệu chứng như đau ngực và khó thở và có thể dẫn đến tử vong.
- Rối loạn cảm giác da xung quanh vết mổ: Do tổn thương các nhánh thần kinh cảm giác trong quá trình phẫu thuật nối gân Achilles, tình trạng này có thể hồi phục dần và mức độ hồi phục phụ thuộc vào từng bệnh nhân.
- Chậm liền vết thương: Nguyên nhân có thể do da bị căng, giảm tưới máu hoặc nhiễm trùng.
3. Phục hồi chức năng sau nối gân Achilles
Sau phẫu thuật nối gân Achilles, người bệnh sẽ cần thực hiện các bài tập vật lý trị liệu dưới sự giám sát của bác sĩ hoặc nhân viên vật lý trị liệu chuyên nghiệp. Mục đích là để củng cố cơ bắp chân và gân gót chân, giúp bệnh nhân dần hồi phục hoàn toàn khả năng vận động.
Thông thường, bệnh nhân có thể quay trở lại hoạt động bình thường trong khoảng 4-6 tháng nếu thực hiện chế độ tập luyện và hồi phục đúng đắn. Tuy nhiên, việc tiếp tục cải thiện sức mạnh và ổn định của gân là rất cần thiết, vì một số vấn đề có thể kéo dài tới một năm sau phẫu thuật.
Quá trình phục hồi sau khi nối gân Achilles đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận cơ thể và cách bệnh nhân di chuyển. Mục tiêu cuối cùng của việc tập luyện là để khôi phục khả năng hoạt động ở mức cao nhất có thể. Hiện nay, xu hướng phục hồi chức năng sau phẫu thuật nối gân Achilles là bắt đầu sớm và tiến triển nhanh chóng.
Các dụng cụ cần thiết để hỗ trợ quá trình tập phục hồi bao gồm:
- Giày cổ bàn chân chuyên dụng cho người bị đứt gân Achilles, có độn đế để giảm áp lực lên gân.
- Tập đi nạng, để hỗ trợ di chuyển trong giai đoạn đầu hồi phục.
- Dây cao su để tập kháng lực, giúp tăng cường cơ bắp và gân một cách an toàn.
3.1 Giai đoạn 1: 2 tuần đầu sau phẫu thuật nối gân
Trong giai đoạn đầu của quá trình phục hồi sau phẫu thuật nối gân Achilles, mục tiêu chính của việc tập luyện bao gồm:
- Kiểm soát sưng và viêm tại vết mổ để giảm đau.
- Thích nghi dần với các sinh hoạt hàng ngày với chân đã phẫu thuật.
Trong giai đoạn này, có một số điểm cần chú ý:
- Nẹp: Bệnh nhân cần đeo nẹp chân liên tục để giữ chân trong tư thế trùng gân Achilles.
- Sử dụng nạng: Khi di chuyển, người bệnh nên sử dụng nạng để hỗ trợ và tránh đặt trọng lượng lên chân vừa phẫu thuật.
- Nâng cao chân khi nghỉ ngơi, đặc biệt là khi đi ngủ.
Các bài tập được khuyến nghị trong giai đoạn này bao gồm:
- Bài tập tuần hoàn: Thực hiện cử động các ngón chân.
- Bài tập lấy lại tầm vận động của các khớp lân cận: Tập trung vào khớp gối.
3.2 Giai đoạn 2: Từ tuần thứ 2 - 6 sau phẫu thuật
Trong giai đoạn 2 của quá trình phục hồi sau phẫu thuật nối gân Achilles, kéo dài từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 6 sau phẫu thuật, mục tiêu và các hoạt động tập luyện được tập trung cụ thể như sau:
- Tình trạng sưng sẽ hoàn toàn giảm bớt và duy trì hoạt động của khớp háng và khớp gối.
- Tập đi nạng và dần tỳ lực lên chân đã mổ với sự hỗ trợ của giày có đế nâng gót: Trong 2 đến 4 tuần đầu, sử dụng đế giày nâng cao từ 4-6cm, sau đó giảm xuống 2-4cm từ tuần thứ 4 đến 6.
- Gập bàn chân về phía mu chân đến khi tạo thành góc vuông với bắp chân.
Các điểm cần lưu ý trong giai đoạn này:
- Sử dụng nạng: Khi mới bắt đầu, chỉ tỳ khoảng 25-50% trọng lượng lên chân phẫu thuật và không duỗi gối quá mức khi đi.
- Giữ chân cao khi nghỉ ngơi để giảm sưng.
Các bài tập bao gồm:
- Bài tập cổ chân: Thực hiện các động tác gấp, duỗi và nghiêng khớp.
- Bài tập sức mạnh: Tiếp tục các bài tập như trong giai đoạn trước và bổ sung các bài tập kháng trở.
- Bài tập bổ trợ: Bao gồm bài tập sức mạnh cơ trung tâm và các bài tập kéo giãn cỡ.
Lịch tập luyện: Nên thực hiện 2-3 lần mỗi ngày, mỗi lần từ 15-30 phút và cần sự đồng ý của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên trước khi chuyển sang giai đoạn tập luyện phục hồi tiếp theo.
3.3 Giai đoạn 3: Từ tuần thứ 8 - 16 sau phẫu thuật
Mục đích của các bài tập trong giai đoạn 3 nhằm đạt được những tiến bộ sau:
- Có thể tỳ hết trọng lực lên chân khi mang giày có hỗ trợ cổ bàn chân, từ đó dần ngưng sử dụng giày. Từ tuần thứ 8, bỏ đế nâng gót và sau tuần thứ 12 có thể ngừng sử dụng giày hỗ trợ.
- Từ từ ngưng sử dụng nạng, nhưng có thể quay lại sử dụng nếu gặp khó khăn khi đi lại.
- Tập gập bàn chân về phía mu chân.
- Tăng cường sức mạnh cho các cơ bụng chân.
Các bài tập cụ thể bao gồm:
- Bài tập tăng sức mạnh cho khớp cổ chân.
- Bài tập cường độ cao cho cơ bụng chân.
- Bài tập cân bằng: Chỉ dành cho người trẻ tuổi hoặc những người có nhu cầu tham gia vào các hoạt động thể thao, từ tuần thứ 8 đến 12.
Kết quả sau 16 tuần luyện tập: Hầu hết bệnh nhân có thể trở lại với sinh hoạt bình thường. Đối với vận động viên và những người tham gia thể thao, việc tập luyện các bài tập chuyên sâu cùng với bác sĩ hoặc huấn luyện viên cá nhân là cần thiết để đạt được hiệu quả cao nhất.
Tóm lại, quá trình phục hồi chức năng hậu phẫu thuật nối gân Achilles đóng một vai trò cốt yếu trong việc giúp bệnh nhân hòa nhập trở lại với gia đình và xã hội, từ đó cải thiện đáng kể chất lượng sống của họ.
Để đạt được những kết quả tích cực trong điều trị phục hồi, bệnh nhân không chỉ cần có sự hỗ trợ của thiết bị hiện đại và các bài tập luyện dựa trên cơ sở khoa học, mà còn phải có sự kiên trì và đầu tư thời gian từ cả người hướng dẫn và bản thân. Sự kiên trì và cam kết lâu dài từ cả hai bên là yếu tố thiết yếu để đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra thành công và hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
