Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Mai Anh Kha - Bác sĩ ngoại Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Trật khớp vai là một chấn thương trong đó xương cánh tay trên của bạn bật ra khỏi ổ hình cốc là một phần của xương bả vai của. Vai là khớp di động nhất của cơ thể, khiến nó dễ bị trật khớp. Trật khớp vai thường liên quan đến đau đớn cùng cực và không có khả năng di chuyển cánh tay của bạn cho đến khi nó được di chuyển trở lại vào ổ hốc vai.
1. Nguyên nhân trật khớp vai bán phần
Trật khớp vai bán phần (hay khớp ổ chảo cánh tay) được định nghĩa là một sự trật khớp một phần hoặc không hoàn toàn, thường xuất phát từ những thay đổi về tính toàn vẹn cơ học của khớp.
Trong trật khớp vai bán phần, đầu trên xương cánh tay sẽ bị lệch ra khỏi ổ chảo của xương bả vai; hậu quả là làm yếu nhóm cơ chóp xoay tại khớp vai hoặc xuất hiện tình trạng sưng viêm khớp vai.
Trật khớp vai bán phần thường được gây ra bởi:
- Chấn thương sinh hoạt: Tai nạn hoặc chấn thương làm tổn thương khớp hoặc các cấu trúc khác mang lại sự ổn định cho khớp vai.
- Một chấn thương thể thao: Các môn thể thao va chạm như bóng đá, bóng rổ thường gây ra trật khớp vai bán phần.
- Đột quỵ: Bệnh nhân bị đột quỵ sẽ gây ra tình trạng yếu liệt, yếu cơ dẫn đến mất sự ổn định của khớp vai gây ra trật khớp vai bán phần.
Một nghiên cứu cho thấy khoảng 80% những người từng đột quỵ cũng có tình trạng trật khớp vai bán phần. Nam giới trẻ tuổi hơn tham gia các nhóm hoạt động thể chất có nguy cơ trật khớp vai cao nhất.
2. Triệu chứng trật khớp vai bán phần
Trật khớp vai bán phần khó xác định hơn trật khớp vai hoàn toàn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, khớp vai bị trật một phần sẽ có thể được nhìn thấy dưới da.
Bệnh nhân cảm thấy phần đầu khớp bị di chuyển vào và ra khỏi hốc vai, vận động hạn chế rõ rệt và có thể gây đau. Các triệu chứng có thể bao gồm:
- Khớp vai bị biến dạng hoặc trật khỏi vị trí ban đầu;
- Sưng, đau;
- Tê hoặc ngứa ran dọc theo cánh tay;
- Khó khăn khi di chuyển khớp;
- Ngoài ra có thể nhận thấy tiếng lách cách ở vai khi thực hiện các hoạt động hàng ngày đặc biệt là những hoạt động liên quan đến việc đưa cao tay trên đầu.
Trật khớp vai bán phần có một số triệu chứng với chấn thương tương tự có thể bị nhầm lẫn với các tổn thương khác như:
- Bắp tay: Do vị trí của gân, tình trạng viêm gân bắp tay là nguyên nhân phổ biến của đau vai.
- Chấn thương xương đòn: Gãy xương hoặc chấn thương xương đòn có thể dẫn đến đau ở vai và khó di chuyển khớp.
- Chấn thương gân chóp xoay: Chấn thương gân chóp xoay là một trong những nguyên nhân gây đau vai. Những chấn thương nhỏ thường sẽ tự lành, trong khi những chấn thương nặng thì cần phải phẫu thuật.
- Trật khớp vai: xảy ra khi trụ cầu xương của cánh tay bị trật khỏi hốc chứa ở bả vai. Các triệu chứng giống của trật khớp vai bán phần.
- Vai bơi lội: Bơi đòi hỏi mức độ linh hoạt cao của vai và phạm vi chuyển động, người bơi thường có khả năng bị rối loạn khớp và tăng nguy cơ chấn thương.
3. Phương pháp điều trị trật khớp vai bán phần
Điều trị giúp tái định vị lại khớp vai bị trật vào lại ổ chảo và đảm bảo rằng nó giữ nguyên vị trí. Bác sĩ thường chẩn đoán trật khớp vai bằng hình ảnh siêu âm. Chẩn đoán chính xác là chìa khóa trong việc lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất.
3.1 Điều trị bằng phẫu thuật
Phẫu thuật được khuyến nghị khi trật khớp vai tái phát. Đây cũng có thể là phương pháp điều trị ưu tiên khi dây thần kinh, mạch máu hoặc dây chằng ở vai bị tổn thương.
Phẫu thuật cho một vai bị trật thường được yêu cầu để thắt chặt gân, dây chằng bị rách hoặc kéo dài. Một bác sĩ phẫu thuật cũng có thể sửa chữa một labrum bị rách, vòng sụn bao quanh hốc vai và ổn định humerus. Cùng với nhau, các mô mềm giữ khớp tại chỗ. Mục tiêu của phẫu thuật là sửa chữa hoặc thắt chặt các mô này.
Một kỹ thuật nội soi cho phép các bác sĩ phẫu thuật tiếp cận vai bằng các vết mổ rất nhỏ, giảm thiểu thiệt hại cho các mô xung quanh.
Bác sĩ phẫu thuật thực hiện phẫu thuật nội soi bằng cách:
- Sử dụng một dụng cụ mỏng, có kích thước bằng bút chì gọi là máy soi khớp được đưa vào trong khớp qua một vết mổ nhỏ.
- Máy soi khớp có một máy quay video và đèn ở một đầu và gửi một video trực tiếp bên trong vai đến một màn hình gần đó.
- Quan điểm rõ ràng này về bên trong khớp có thể được phóng to nhiều lần để hiển thị các chi tiết nhỏ trong xương, gân, dây chằng và labrum.
- Sau khi định vị máy soi khớp, bác sĩ phẫu thuật sẽ chèn các dụng cụ phẫu thuật nhỏ thông qua một vết mổ nhỏ riêng biệt.
- Sử dụng video làm hướng dẫn, bác sĩ phẫu thuật tái định vị dây chằng bị rách hoặc labrum đến xương.
Phẫu thuật nội soi thường được thực hiện bằng cách gây mê toàn thân. Bác sĩ phẫu thuật cũng thường tiêm một loại thuốc gọi là khối thần kinh, tạm thời ngăn chặn các tín hiệu thần kinh gây đau ở vai. Một khối dây thần kinh giúp giảm đau từ 10 đến 12 giờ sau phẫu thuật.
Phẫu thuật trật khớp vai bán phần là một thủ tục ngoại trú, có nghĩa là bạn có thể trở về nhà trong vòng vài giờ sau phẫu thuật. Các bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm đau trong một hoặc hai tuần đầu tiên. Khi vai của bạn lành lại và giảm đau, các bác sĩ khuyên bạn nên chuyển sang dùng thuốc giảm đau không kê đơn.
Các bác sĩ khuyên bạn nên cố định cánh tay và vai bằng cách sử dụng một chiếc túi treo vai trong bốn đến sáu tuần trong khi các mô mềm lành lại. Sau khi phẫu thuật cần cố định vai trong vài tuần. Khoảng thời gian sau đó tránh các cử động mạnh của vai để ngăn ngừa biến chứng hoặc tái phát.
3.2 Điều trị bằng vật lý trị liệu
Điều trị bằng vật lý trị liệu được áp dụng cho các bệnh nhân có tình trạng trật khớp vai nhẹ không bị viêm nhiễm, tổn thương dây chằng và gân. Ngoài ra vật lý trị liệu còn giúp phục hồi nhanh sau phẫu thuật.
Vật lý trị liệu áp dụng trong điều trị cho bệnh nhân đột quỵ (tai biến mạch máu não, liệt nửa người):
Dùng đai, nẹp hỗ trợ: Các thiết bị hỗ trợ truyền thống, dưới dạng đai hay nẹp đã được sử dụng để kiểm soát trật khớp vai bán phần sau tai biến; mục đích là để nâng đỡ trọng lượng của cánh tay do đó ngăn ngừa / giảm thiểu sự kéo xuống dưới của xương cánh tay, và giảm căng trên bao.
Trong một bài báo cáo của Bác sĩ vật lý trị liệu Cochrane, kích thích điện đã được chứng minh mang lại sự cải thiện các cơn đau trong trật khớp vai; tuy nhiên không có ảnh hưởng đáng kể đến việc phục hồi cử động chi trên.
Hướng dẫn cho bệnh nhân / người chăm sóc / người thân biết cách đặt tay chân để trọng lượng cánh tay được nâng đỡ. Các bài tập thụ động hoặc bài tập chủ động có trợ giúp phải được bắt đầu trong vòng 24 giờ sau khi tập trung với mục đích duy trì tầm hoạt động của khớp vai.
Vật lý trị liệu ở bệnh nhân không đột quỵ bao gồm:
- Bài tập vận động: áp dụng các bài tập thụ động, chủ động trợ giúp, chủ động tự do.
- Bài tập kiểm soát vận động.
- Ổn định xương bả vai.
- Bài tập co cơ và gia tăng sức mạnh cơ tập ở mức độ vừa phải.
- Các kỹ thuật điều trị bằng tay tác động vào khớp ổ chảo cánh tay, cùng vai đòn và ức đòn.
- Điều trị bằng tay cột sống cổ-ngực và các xương sườn trên.
Nếu bạn nghi ngờ bị trật khớp vai bán phần, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế nhanh chóng. Thăm khám kịp thời và có những chẩn đoán chính xác, tình trạng trật khớp vai bán phần giúp điều trị nhanh chóng. Thời gian phục hồi khác nhau, tùy thuộc vào mức độ trật khớp và phương pháp điều trị. Sau khi điều trị thành công, nên tránh hoạt động gắng sức liên quan đến khớp vai để ngăn ngừa tái phát.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.
Với hơn 22 năm tuổi nghề, Bác sĩ Mai Anh Kha từng đảm nhiệm vị trí Trưởng khoa và Phó khoa Ngoại - Bỏng tạo hình bệnh viện Trung ương Huế và công tác tại các đơn vị y tế lớn khác như Bệnh viện Đà Nẵng, Bệnh viện Giao thông 5. Hiện tại, đang là Bác sĩ Ngoại chấn Thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
