Ống tiêu hóa gồm những cơ quan nào? Ống tiêu hóa là một hệ thống cơ quan dài, bắt đầu từ khoang miệng và kết thúc ở hậu môn. Các cơ quan chính cấu thành ống tiêu hóa bao gồm: thực quản, dạ dày, ruột non (tá tràng, hỗng tràng, hồi tràng), ruột già (manh tràng, đại tràng lên, ngang, xuống, sigma) và trực tràng.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Ống tiêu hóa gồm những cơ quan nào?
Ống tiêu hóa đưa thức ăn từ miệng qua các cơ quan như thực quản, dạ dày, rồi đến ruột non và ruột già. Tại những nơi này, cơ thể hấp thụ nước và các chất dinh dưỡng từ thức ăn để duy trì sức khỏe. Những thành phần không được hấp thụ sẽ đi qua hết đường tiêu hóa và được bài tiết ra ngoài dưới dạng phân.
1.1 Cổ họng
Ống tiêu hóa gồm những cơ quan nào? Ống tiêu hóa bắt đầu hoạt động ngay từ cổ họng. Tuyến nước bọt đã tiết dịch ngay khi mắt thấy thức ăn hoặc mũi ngửi được mùi thơm, dù thức ăn còn chưa vào miệng.
Khi nhai, răng xé nhỏ thức ăn để việc tiêu hóa thuận lợi hơn. Nước bọt được trộn đều, giúp phân giải thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thu. Sau đó, thức ăn được lưỡi đẩy xuống cổ họng và đi vào thực quản.
1.2 Thực quản
Thực quản là một ống cơ dài nối liền giữa cổ họng và dạ dày, được bao bọc bởi một lớp mô màu hồng ẩm có tên là niêm mạc. Vị trí của thực quản nằm sau khí quản và tim, trong khi phần phía trước tiếp giáp với cột sống.
Trong thực quản, các cơn co thắt cơ diễn ra theo kiểu phản xạ nhu động, giúp đẩy thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Cơ vòng dưới của thực quản, hay còn gọi là cơ vòng thực quản dưới, sẽ mở ra để thức ăn có thể đi vào dạ dày và co lại khi cần, ngăn không cho các chất trong dạ dày trào ngược lên.
1.3 Dạ dày
Dạ dày là một cơ quan có cấu trúc rỗng, chứa các enzyme để phân giải thức ăn thành dạng cơ thể có thể hấp thu. Đồng thời, các tế bào niêm mạc trong dạ dày còn tiết ra axit mạnh, hỗ trợ phân cắt protein và các chất dinh dưỡng hiệu quả hơn. Khi hoàn tất quá trình xử lý, dạ dày chuyển thức ăn đã tiêu hóa sang ruột non dưới dạng chất lỏng hoặc bột nhão.
1.4 Ống tiêu hóa gồm những cơ quan nào? Ruột non và ruột già
Tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng là ba phần của ruột non, nơi thức ăn được hòa trộn với dịch tiêu hóa nhằm phân giải và hấp thu các chất dinh dưỡng vào máu.
Tại tá tràng, dịch tiết từ thành ruột và các enzyme từ tuyến tụy hòa trộn với thức ăn. Sau đó, hỗn hợp này di chuyển đến hỗng tràng để được chuyển hoá thành carbohydrate, chất béo, protein và các chất dinh dưỡng khác.
Thức ăn cuối cùng di chuyển đến hồi tràng, nơi các chất dinh dưỡng và nước được chuyển vào máu. Những phần không được hấp thụ sẽ tiếp tục đi vào đại tràng, nơi chúng được giữ lại cho đến khi được thải ra ngoài qua hậu môn.
1.5 Trực tràng
Trực tràng là đoạn cuối của hệ tiêu hóa, kết nối đại tràng với hậu môn, dài khoảng 20 cm. Nhiệm vụ của trực tràng là tiếp nhận phân từ đại tràng, sau đó lưu trữ hoặc loại bỏ theo yêu cầu của cơ thể.
Khi trực tràng bị đầy hoặc căng, cơ thắt sẽ tự động co giãn để giải phóng phân. Khi cơ thắt giãn ra, trực tràng co lại để đẩy phân ra ngoài. Ngược lại, khi cơ thắt lại co chặt, trực tràng sẽ điều chỉnh để giảm bớt cảm giác khó chịu tạm thời.
1.6 Hậu môn
Phần cuối của hệ tiêu hóa, gọi là hậu môn, có chiều dài khoảng 5cm, gồm cơ sàn chậu và hai lớp cơ vòng: một lớp trong và một lớp ngoài.
Cơ vòng hậu môn bên trong hoạt động nhờ vào các sợi thần kinh phó giao cảm, làm cho cơ giãn ra không tự chủ.
Cơ thắt hậu môn bên ngoài là một cơ xương, được chi phối bởi các dây thần kinh thân thể, cho phép chúng ta kiểm soát việc đi tiêu một cách có chủ ý.
2. Một số bệnh lý phổ biến ở hệ tiêu hoá
Nếu các vấn đề về tiêu hóa xảy ra thường xuyên, đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng cần được can thiệp y tế.
2.1 Các tình trạng ngắn hạn hoặc tạm thời
- Táo bón: Là khi người bệnh đi vệ sinh ít hơn bình thường và phân trở nên khô, cứng, dẫn đến khó khăn và đau khi đại tiện.
- Tiêu chảy: Là tình trạng phân lỏng hoặc chảy nước, do nhiều nguyên nhân gây ra, có thể là vi khuẩn hoặc đôi khi không xác định được lý do.
- Chứng ợ nóng: Là cảm giác nóng rát ở ngực do axit dạ dày trào ngược lên thực quản, có thể kéo lên cổ họng, gây khó chịu.
- Bệnh trĩ: Là sự giãn nở quá mức của các tĩnh mạch xung quanh hậu môn và trực tràng, dẫn đến đau đớn, khó chịu và có thể chảy máu.
- Cúm dạ dày (viêm dạ dày ruột): Là một bệnh do virus gây nhiễm trùng ở dạ dày và phần trên ruột non, thường không kéo dài quá một tuần.
- Loét: Thường do vi khuẩn H. pylori hoặc việc lạm dụng các thuốc chống viêm như ibuprofen gây ra.
- Sỏi mật: Là các viên sỏi xuất hiện trong túi mật.
2.2 Các bệnh tiêu hóa và rối loạn thường gặp
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Đây là hiện tượng axit từ dạ dày liên tục trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác khó chịu.
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): Đây là một rối loạn chức năng của ruột già, khiến cơ ruột co thắt bất thường, gây ra các triệu chứng như đầy hơi, đau bụng và chuột rút.
- Không dung nạp Lactose: Người mắc chứng này không thể tiêu hóa lactose, một loại đường có trong sữa và các sản phẩm từ sữa.
- Viêm túi thừa: Là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở đại tràng (ruột già).
- Ung thư tiêu hóa: Ung thư đường tiêu hóa có thể xuất hiện ở nhiều vị trí, bao gồm thực quản, dạ dày, ruột kết, đại trực tràng, tụy và gan.
- Bệnh Crohn: Là một bệnh viêm ruột, gây kích ứng đường tiêu hóa.
- Bệnh Celiac: Đây là một bệnh tự miễn gây tổn thương niêm mạc ruột non.
3. Làm thế nào để có thể giữ cho ống tiêu hóa khỏe mạnh?
Dưới đây là các phương pháp giúp duy trì sức khỏe hệ tiêu hóa:
- Nạp đủ nước: Nước giúp thức ăn di chuyển thuận lợi qua hệ thống tiêu hóa, việc thiếu nước có thể dẫn đến táo bón.
- Ăn nhiều chất xơ: Chất xơ có tác dụng kích thích tiêu hóa và giúp cơ thể đại tiện đều đặn.
- Sử dụng men vi sinh: Probiotics là các vi khuẩn có lợi giúp duy trì sự cân bằng trong đường ruột, ngăn ngừa vi khuẩn có hại và tạo ra các chất lành mạnh hỗ trợ nuôi dưỡng sức khỏe đường ruột.
- Ăn từ tốn và nhai kỹ: Ăn chậm tức là chúng ta cho cơ thể thời gian tiêu hóa thức ăn hiệu quả hơn, còn việc nhai kỹ giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ chất dinh dưỡng.
- Luyện tập thể thao: Vận động đều đặn giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa và di chuyển thức ăn qua hệ thống tiêu hóa.
- Không nên uống rượu và hút thuốc: Rượu có thể làm tăng lượng axit dạ dày, gây ra ợ chua và trào ngược axit, trong khi thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ trào ngược axit.
- Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể dẫn đến các rối loạn tiêu hóa như táo bón, tiêu chảy và hội chứng ruột kích thích.
Tổng thể, ống tiêu hóa là một chuỗi các cơ quan nối tiếp nhau. Khi nhắc đến ống tiêu hóa gồm những cơ quan nào thì không thể không kể từ miệng đến hậu môn, những cơ quan này phối hợp với nhau thực hiện nhiệm vụ hỗ trợ quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất từ thức ăn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
