Viêm quanh khớp vai là bệnh lý phức tạp với nhiều thể khác nhau, gây tổn thương phần mềm quanh khớp vai dẫn đến hạn chế vận động. Tình trạng này tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động và nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị dứt điểm. Nhận diện chính xác thể bệnh và triệu chứng đi kèm đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị hiệu quả.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Thanh Bình, Bác sĩ Phục hồi chức năng, tại Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Các thể viêm quanh khớp vai
Viêm quanh khớp vai là thuật ngữ chung cho các bệnh lý viêm phần mềm bao quanh khớp vai gồm gân, túi thanh dịch và bao khớp. Tuy nhiên, tình trạng này loại trừ các bệnh lý do tổn thương các bộ phận như đầu xương, sụn khớp và màng hoạt dịch (viêm khớp nhiễm khuẩn, viêm khớp dạng thấp,..).
1.1 Thể đau khớp vai đơn thuần
Thể này xuất hiện do tình trạng viêm xảy ra ở các gân xung quanh khớp vai. Các vị trí gân dễ bị ảnh hưởng nhất bao gồm: đầu dài gân nhị đầu, cơ trên gai, cơ dưới gai, cơ dưới vai và cơ tròn nhỏ. Trong số đó, viêm gân cơ trên gai và viêm đầu dài gân nhị đầu là hai bệnh lý phổ biến nhất.
Triệu chứng:
- Đau khớp vai có thể khởi phát bất chợt hoặc sau hoạt động mạnh đột ngột vùng vai hay sau chấn thương liên tiếp ở vai. Triệu chứng điển hình là đau nhức khi cử động vai, tăng khi cử đông như khi nâng hoặc co cánh tay đối kháng. Đau khớp vai thường không gây hạn chế nhiều về vận động nhưng cơn đau có xu hướng tăng lên vào ban đêm.
- Bệnh nhân khó nằm nghiêng vì tư thế này khiến vai bị tỳ, làm cơn đau tăng lên và đôi khi đau lan xuống cánh tay.
- Hình ảnh X-quang khớp vai có thể cho thấy khớp vai bình thường hoặc có một số điểm calci hóa tại gân.
- Siêu âm khớp vai có thể thấy gân giảm âm so với bình thường, có nốt tăng âm kèm bóng cản ở gân và có dịch quanh bao gân nhị đầu.
Viêm quanh khớp vai thể đơn thuần thường gặp ở hai nhóm đối tượng chính:
- Nhóm người trẻ tuổi: Do tập luyện khớp vai quá mức hoặc vi chấn thương lặp đi lặp lại ở khớp vai.
- Nhóm người từ 50 tuổi trở lên: Do tình trạng thoái hóa, vôi hóa ở phần mềm.
1.2 Thể đau vai cấp
Viêm quanh khớp vai thể đau vai cấp xuất hiện do viêm túi thanh mạc. Nguyên nhân chính là do vi tinh thể từ các gân cơ chóp xoay bị vôi hóa và di chuyển vào túi thanh mạc dưới mỏm cùng cơ delta.
Triệu chứng:
- Bệnh nhân có biểu hiện đau vai đột ngột và dữ dội, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ. Cơn đau lan rộng từ vai xuống cánh tay, cổ và thậm chí đến tận bàn tay, gây ra tình trạng hạn chế vận động khớp vai.
- Do ảnh hưởng của cơn đau, bệnh nhân mắc viêm khớp vai thường có xu hướng giữ cánh tay áp sát vào thân mình. Điều này dẫn đến hạn chế vận động khớp vai, đặc biệt ở các động tác thụ động như dang vai.
- Vùng da bao quanh khớp vai xuất hiện tình trạng sưng, nóng, có thể nhận thất khối sưng mềm ở phía trước cánh tay do túi thanh mạc bị viêm. Bệnh nhân có thể bị sốt nhẹ.
- Khớp vai trên phim X-quang cho thấy các nốt vôi hóa với kích thước khác nhau.
- Khi siêu âm khớp vai, bác sĩ có thể phát hiện những nốt tăng âm kèm theo hiện tượng "bóng cản" (vôi hóa) ở khu vực gân và bao thanh dịch dưới mỏm cùng vai.
1.3 Thể giả liệt khớp vai
Triệu chứng:
- Viêm quanh khớp vai thể giả liệt là tình trạng đứt đột ngột các gân cơ chóp xoay, gây ra những cơn đau dữ dội kèm theo tiếng kêu răng rắc khi cử động vai. Sau vài ngày, da vùng trước trên cánh tay có thể xuất hiện bầm tím. Bệnh nhân không chỉ đau đớn mà còn bị hạn chế vận động vai rõ rệt. Mặc dù cơn đau khớp vai có thể thuyên giảm nhưng tình trạng mất khả năng vận động khớp vai có thể kéo dài.
- Khi khám, người bệnh không thể tự nâng vai (mất động tác nâng vai chủ động) nhưng vẫn có thể cử động vai bình thường khi có người giúp (vận động thụ động) và không có dấu hiệu tổn thương thần kinh. Nếu bó dài gân nhị đầu bị đứt, sẽ thấy phần cơ bị đứt ở phía trước dưới cánh tay khi người bệnh gập cẳng tay chống lại lực tác động.
- Hình ảnh chụp X-quang khớp vai cản quang có thể phát hiện đứt các gân cơ chóp xoay với túi thanh mạc dưới mỏm cùng cơ delta hiện lên trên phim.
- Siêu âm khớp vai có thể phát hiện đứt gân nhị đầu nếu không thấy hình ảnh gân ở hố liên mấu động hoặc phía trong hố liên mấu động. Nếu gân trên gai bị đứt, siêu âm sẽ cho thấy gân bị mất tính liên tục, hai đầu gân co rút và có dịch tại vị trí đứt.
1.4 Thể cứng khớp vai
Triệu chứng:
- Bệnh nhân mắc viêm quanh khớp vai thể đông cứng thường có biểu hiện đau vai, nhất là vào ban đêm. Cơn đau này có thể giảm dần sau vài tuần, tuy nhiên vai lại trở nên đông cứng, hạn chế vận động đáng kể, ảnh hưởng đến cả cử động chủ động và thụ động. Các động tác khó khăn nhất thường là đưa tay lên cao, dang rộng cánh tay và xoay khớp vai ra ngoài.
- Khi bệnh nhân giơ tay lên, xương bả vai sẽ di chuyển cùng với xương cánh tay như một khối thống nhất.
- Hình ảnh X-quang khớp sau khi tiêm thuốc cản quang cho thấy khoang khớp bị thu hẹp, chỉ còn 5-10mm so với kích thước bình thường 30-35mm. Khi giảm cản quang, các túi cùng màng hoạt dịch cũng không còn hiển thị trên phim chụp.
- Kết quả siêu âm cho thấy bao khớp vai dày hơn bình thường.
2. Phương pháp điều trị viêm quanh khớp vai
2.1 Điều trị nội khoa
- Thuốc:
- Sử dụng thuốc giảm đau thông thường theo chỉ định của bác sĩ.
- Có thể sử dụng thuốc chống viêm không steroid để giảm đau.
- Tiêm corticoid tại chỗ (cho trường hợp đau khớp vai thể đơn thuần): Tiêm vào bao gân hoặc bao thanh dịch dưới cơ delta. Tiêm 1 lần duy nhất và tiêm nhắc lại sau 3-6 tháng nếu cơn đau tái phát.
- Dùng thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp.
- Nghỉ ngơi hợp lý, đặc biệt khi mắc phải tình trạng thể đau vai cấp.
- Tránh lao động nặng và các hoạt động tác động trực tiếp lên khớp vai.
- Nội soi ổ khớp vai để lấy các tinh thể canxi lắng đọng.
- Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu cho trường hợp đứt bán phần các gân mũ cơ quay do chấn thương ở người bệnh dưới 60 tuổi.
2.2 Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật nối gân đứt là phương pháp điều trị viêm quanh khớp vai thể giả liệt hiệu quả, đặc biệt phù hợp với người trẻ tuổi gặp chấn thương gây đứt gân. Tuy nhiên, đối với người trên 60 tuổi bị đứt gân do thoái hóa, việc quyết định phẫu thuật cần được bác sĩ thăm khám, tư vấn và chỉ định cẩn thận do tính chất phức tạp
2.3 Vật lý trị liệu
Để giảm đau tại chỗ, bệnh nhân có thể áp dụng các phương pháp như xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu. Khi tình trạng sưng nóng giảm bớ có thể sử dụng liệu pháp nhiệt như hồng ngoại, sóng ngắn, sóng siêu âm hoặc bó nến.
Điều quan trọng là vận động đúng cách. Trong giai đoạn sưng đau nhiều, bệnh nhân cần hạn chế vận động vùng gân bị tổn thương để tránh làm tình trạng thêm nặng. Sau khi tình trạng cải thiện, cần tập luyện phục hồi chức năng để khôi phục chức năng và sức mạnh khớp vai.
Việc xác định đúng các thể viêm quanh khớp vai đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và phục hồi chức năng khớp vai hiệu quả. Tuy nhiên, quá trình này thường gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc khám sàng lọc tại các bệnh viện uy tín với cơ sở y tế chất lượng, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao là giải pháp tối ưu để chẩn đoán chính xác thể viêm quanh khớp vai bản thân mắc phải.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
