Tâm thần phân liệt là một bệnh loạn thần nặng, tiến triển từ từ, có khuynh hướng mạn tính. Tâm thần làm cho người bệnh dần dần tách khỏi cuộc sống bên ngoài, thu mình; khả năng học tập, làm việc ngày một sút kém, có những hành vi, ý nghĩ dị kỳ, khó hiểu. Cùng tìm hiểu về nguyên nhân và triệu chứng bệnh qua bài viết này.
1. Tâm thần phân liệt là gì?
Bệnh tâm thần phân liệt là một nhóm bệnh hay một nhóm tổng hợp các hội chứng bao gồm:
- Bệnh tâm thần phân liệt hay còn gọi là tâm thần phân liệt chính thức.
- Các rối loạn loại phân liệt.
- Rối loạn có họ hàng gần với tâm thần phân liệt như: Các rối loạn loạn thần cấp, rối loạn phân liệt cảm xúc.
Hiện nay cứ trong 100 người dân thì có 1 người mắc bệnh này. Bệnh có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau nhưng đều có chung đặc điểm là ảnh hưởng đến các hoạt động tinh thần và về lâu dài có thể làm thay đổi nhân cách của người bệnh.
Bệnh thường bắt đầu ở những người trẻ và thường kéo dài suốt cả cuộc đời. Bệnh có tính khởi phát nhanh với các triệu chứng cấp tính xuất hiện trong vài tuần, hay có thể khởi phát chậm dần dần trong nhiều tháng, nhiều năm.
Trong thời gian mắc bệnh, bệnh nhân thường trở nên xa lánh những người khác, ít nói chuyện.
2. Nguyên nhân tâm thần phân liệt
Hiện nay vẫn chưa xác định được nguyên nhân tâm thần phân liệt. Bệnh được cho rằng do nhiều yếu tố khác nhau phối hợp gây ra:
2.1. Yếu tố di truyền
Bệnh có xu hướng di truyền trong gia đình. Ở dân số bình thường thì tỷ lệ mắc bệnh là 1%, nhưng nếu cha mẹ có tiền sử bị thì tỷ lệ mắc bệnh ở con cái tăng lên đến 12% .
2.2. Yếu tố sinh hoá
Một số chất hoá học trong não được nghĩ rằng có góp phần gây ra bệnh này, đặc biệt là chất Dopamine.
2.3. Yếu tố gia đình
Hiện nay chưa có bằng chứng để khẳng định các rối loạn trong mối quan hệ gia đình có thể gây ra bệnh tâm thần phân liệt. Tuy nhiên người ta nhận xét thấy bệnh nhân dễ tái phát hơn nếu không khí trong gia đình căng thẳng, áp lực.
2.4. Yếu tố môi trường
Người ta nhận thấy môi trường xung quanh quá nhiều áp lực, stress có thể góp phần thúc đẩy sự xuất hiện và diễn tiến của bệnh.
3. Triệu chứng tâm thần phân liệt
Các triệu chứng tâm thần phân liệt quan trọng nhất gồm :
3.1. Hoang tưởng
Đó là những ý tưởng sai lầm, không phù hợp với thực tế do bệnh tâm thần gây ra nhưng người bệnh cho là hoàn toàn đúng, không thể giải thích hay phê phán được.Nội dung hoang tưởng tâm thần phân liệt rất đa dạng, nhưng thường gặp nhất là:
- Hoang tưởng tự cao: Ví dụ người bệnh nghĩ rằng mình có thể làm tướng chỉ huy quân đội mặc dù bệnh nhân chưa từng đi bộ đội, hoặc nghĩ rằng mình có thể chữa các loại bệnh khó như bệnh ung thư dù không hề học ngành y...
- Hoang tưởng bị hại: Ví dụ bệnh nhân nghĩ rằng những người xung quanh, những người trong gia đình hay thân quen đang tìm cách đầu độc, âm mưu hại mình...
- Hoang tưởng bị chi phối: Ví dụ như người bệnh nghĩ rằng có một thế lực vô hình nào đó đang kiểm soát mọi suy nghĩ hay hành động của mình...
Từ những hoang tưởng trên, người bệnh sẽ có một số phản ứng tùy theo nội dung hoang tưởng, ví dụ bệnh nhân sẽ tránh né không ăn cơm chung với gia đình và tự nấu ăn nếu nghi ngờ có ai tìm cách đầu độc mình.
3.2. Ảo thanh
Là một hay nhiều giọng nói tưởng tượng vang lên trong đầu hay vang bên tai bệnh nhân. Nội dung của ảo thanh thường là: Đe dọa, buộc tội, chửi bới hay chế giễu bệnh nhân.
Tùy theo nội dung của ảo thanh mà người bệnh sẽ có một số phản ứng khác biệt, ví dụ bịt tai khi nội dung của ảo thanh là chửi bới, tự vệ hoặc phản kháng nếu nội dung của ảo thanh là đe doạ...
3.3. Rối loạn khả năng suy nghĩ
Lời nói của bệnh nhân trở nên khó hiểu, đang nói bệnh nhân bỗng đột ngột ngừng lại rồi một lúc sau mới nói tiếp chủ đề cũ hay nói sang chuyện khác. Đôi khi người bệnh nói lung tung huyên thuyên đến nỗi người nghe không hiểu ý họ muốn nói gì.
3.4. Mất đi ý muốn làm việc
Đầu tiên những người đã mắc tâm thần phân liệt sẽ không thể tiếp tục làm việc tốt tại cơ quan hay học tập tốt trong trường học. Nếu nặng hơn họ sẽ không còn làm tốt được các công việc hằng ngày như làm việc nhà, giặt giũ, nấu ăn... và nặng nhất là họ sẽ không chú ý đến việc vệ sinh cá nhân, không tắm rửa, ăn uống kém ...
Chú ý: Tình trạng này được gây ra do bệnh chứ không phải tại người bệnh lười biếng.
3.5. Giảm sự biểu lộ tình cảm
Khả năng biểu lộ tình cảm của người bệnh bị giảm sút nhiều. Họ hoặc sẽ không phản ứng trước các sự kiện vui buồn, hoặc ngược lại đối với sự kiện vui thì bệnh nhân buồn và đối với sự kiện buồn thì bệnh nhân tỏ ra vui.
3.6. Sự cách ly xã hội
Bệnh nhân tâm thần phân liệt thường không muốn tiếp xúc với những người khác, ngay cả đối với những người thân trong gia đình cũng không muốn nói chuyện. Điều này có thể là do khả năng nói chuyện của người bệnh bị giảm sút do bệnh, hoặc do họ không muốn nói chuyện với người khác vì có hoang tưởng sợ người khác hại mình.
3.7. Không nhận thức được rằng bản thân mình đang bị bệnh
Thông thường nhiều bệnh nhân tâm thần phân liệt không nghĩ rằng mình bị bệnh, do đó họ có thể sẽ từ chối, phản kháng với việc đi đến bác sĩ để chữa bệnh.
Nếu bệnh nhân có một hoặc vài triệu chứng trên đây, người nhà cần tìm cách thuyết phục bệnh nhân đến các y bác sĩ tâm thần để thăm khám và chữa bệnh càng sớm càng tốt.
Một số bệnh nhân tâm thần phân liệt có thể hồi phục, hoặc điều trị có thể làm giảm thiểu các triệu chứng. Tuy nhiên, với nhiều trường hợp thì đó là một bệnh kéo dài dẫn đến những triệu chứng mất hoạt năng trong nhiều năm.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
