Chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối một cách toàn diện không chỉ giúp họ duy trì tinh thần lạc quan mà còn giảm thiểu khó khăn và đau đớn do căn bệnh gây ra. Bệnh nhân mắc ung thư phổi thường phải trải qua nỗi đau cả về thể xác lẫn tinh thần khi tình trạng khối u lan rộng và nhanh chóng di căn, tạo ra những khó khăn không lường trước trong quá trình điều trị.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Bác sĩ Lê Thị Nhã Hiền - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang
1. Ung thư phổi – căn bệnh phổ biến và nguy hiểm
Ung thư phổi là một loại bệnh có nguy cơ gây tử vong cao. Tại Việt Nam, tỉ lệ mắc ung thư phổi chiếm 12,4% trong tổng số các trường hợp ung thư, với khoảng 26.000 ca mới được ghi nhận mỗi năm và hơn 20.000 trường hợp tử vong. Đáng chú ý là đến 70% các trường hợp ung thư phổi được phát hiện ở giai đoạn muộn.
Các dấu hiệu của ung thư phổi bao gồm:
- Ở giai đoạn sớm: Thường không có triệu chứng rõ ràng;
- Ở giai đoạn muộn: Ho khan, đờm, ho ra máu, đau ngực, khó thở, và các triệu chứng khác;
- Khối u ở đỉnh phổi: Có thể gây đau vai, đau cổ, đau tai, sụp mí mắt, yếu hoặc liệt tay,...
Những dấu hiệu này cũng có thể là do các vấn đề khác ngoài ung thư phổi. Do đó, khi gặp các triệu chứng này, người bệnh nên đi khám để được tư vấn chính xác.
Giai đoạn cuối của ung thư phổi là giai đoạn nặng nhất, có nguy cơ tử vong cao. Điều này đặt ra những lựa chọn khó khăn cho cả bệnh nhân và người thân trong quá trình điều trị. Vì vậy, không chỉ bệnh nhân mà cả người thân cũng cần phải hiểu biết về ung thư phổi. Điều này giúp người thân có thể chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối một cách tốt nhất, hỗ trợ người bệnh cải thiện sức khỏe và giảm bớt những khó khăn trong quá trình điều trị.
2. Nguyên nhân ung thư phổi giai đoạn cuối
- Thói quen hút thuốc lá: Theo thống kê, 90% trường hợp ung thư phổi trực tiếp liên quan đến việc hút thuốc lá, trong khi 4% còn lại là do tiếp xúc với khói thuốc lá từ người xung quanh.
- Ngoài ra, nguy cơ mắc bệnh cũng tăng lên do sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với khói bụi và các chất độc hại.
3. Triệu chứng ung thư phổi giai đoạn cuối
3.1 Các triệu chứng khi trong phổi có khối u
Các biểu hiện của việc có khối u trong phổi bao gồm:
- Ho kéo dài;
- Khó thở;
- Ra máu khi ho;
- Hụt hơi;
- Đau ngực, đau vai, đau lưng và cánh tay;
- Khàn tiếng
- Viêm phổi hoặc viêm phế quản kéo dài hoặc tái phát nhiều lần.
3.2 Khi khối u đã di căn
Khi khối u lan rộng sang các cơ quan khác, bệnh nhân thường phát hiện những dấu hiệu sau:
- Nếu khối u lan rộng đến não: Có thể gặp những triệu chứng như đau đầu, thị lực thay đổi, hoặc các cơn co giật.
- Khi khối u di căn đến gan: Thường xuất hiện dấu hiệu của chứng vàng da.
- Nếu khối u tấn công vào xương: Bệnh nhân thường trải qua cảm giác đau ở vùng hông, lưng hoặc xương sườn.
- Khi khối u lan rộng đến thực quản: Có thể gây ra vấn đề khó nuốt.
Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể trải qua những rối loạn khác như mất cảm giác thèm ăn, cảm giác mệt mỏi, thay đổi cân nặng đột ngột và không rõ nguyên nhân.
4. Cách chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối
Chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi đóng vai trò quan trọng trong việc:
- Giảm áp lực tâm lý mà bệnh nhân phải đối mặt.
- Giảm các triệu chứng không thoải mái.
- Cải thiện tình trạng sức khỏe.
- Kéo dài thời gian sống của bệnh nhân.
Khi chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối, có một số điểm cần lưu ý như sau:
4.1 Chăm sóc tại nhà:
Việc chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối thường được thực hiện tại nhà do sức khỏe yếu, hiệu quả điều trị không cao hoặc do mong muốn của bệnh nhân và gia đình. Chăm sóc tại nhà giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn, đồng thời giảm bớt áp lực tâm lý. Người chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi cần thực hiện những việc sau:
4.1.1 Giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống
Khi mắc ung thư phổi giai đoạn cuối, cơ thể bệnh nhân thường trải qua nhiều biến đổi. Sự di căn của khối u đến các cơ quan khác gây ra các triệu chứng như ho nhiều, khó thở do khối u lớn và di căn gây chèn ép đến các cơ quan nội tạng khác. Để chăm sóc bệnh nhân hiệu quả, cần lưu ý các điểm sau:
- Đối với trường hợp ho nhiều không ngừng: Đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức để điều trị, tránh để tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
- Đảm bảo bệnh nhân uống đủ nước.
- Thay đổi tư thế nằm để bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn.
- Nếu bệnh nhân gặp khó khăn trong việc hô hấp, dịch vụ lắp đặt bình oxy tại nhà có thể hỗ trợ để cải thiện việc hô hấp.
- Khi có dấu hiệu của tràn dịch màng phổi, người chăm sóc nên đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời.
Bên cạnh đó, người bị ung thư phổi thường phải chịu đựng những cơn đau ở mức độ mạnh và kéo dài. Trong trường hợp này, người chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối cần thảo luận với bác sĩ điều trị để tìm hiểu về các phương pháp giảm đau phù hợp. Các loại thuốc giảm đau như Paracetamol, Ibuprofen, Aspirin, Morphine, Elavil, Pamelor, Norpramin, và Corticosteroid thường được sử dụng.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc giảm đau cần phải được bác sĩ chỉ định hoặc tư vấn. Trong trường hợp xảy ra tác dụng phụ, người chăm sóc cần thông báo kịp thời cho bác sĩ điều trị.
4.1.2 Hỗ trợ sinh hoạt cho người bệnh
Người thân có thể hỗ trợ bệnh nhân trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là đối với những người không thể tự chăm sóc bản thân. Người chăm sóc hãy chú ý đến vệ sinh cá nhân sạch sẽ và hỗ trợ hút dịch đờm.
Ngoài ra, phòng ở của người bệnh cần được giữ sạch sẽ, thoáng khí và có đủ ánh sáng. Khuyến khích bệnh nhân ngồi dậy, vận động nhẹ nhàng và hít thở không khí trong lành để tạo cảm giác thoải mái. Điều này giúp người bệnh tránh việc nằm nhiều, gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe và tình trạng bệnh, đồng thời giúp cải thiện tinh thần cho bệnh nhân.
4.1.3 Chăm sóc tinh thần
Ngoài những cảm giác đau đớn, khó chịu và mệt mỏi, người mắc bệnh ung thư phổi còn phải đối mặt với căng thẳng, áp lực và có thể gặp phải tình trạng trầm cảm. Do đó, khi chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối, người thân không chỉ quan tâm đến thể chất mà còn cần động viên tinh thần cho họ. Bằng cách trò chuyện và thực hiện những hoạt động mà người bệnh thích, chúng ta có thể đem lại sự khích lệ và thoải mái tinh thần cho họ.
4.2 Chăm sóc tại bệnh viện
Khi điều trị tại bệnh viện, người bệnh ung thư phổi sẽ nhận được sự chăm sóc từ nhân viên y tế. Các hoạt động chăm sóc tại bệnh viện bao gồm
- Phác đồ điều trị,
- Sử dụng thiết bị y tế hỗ trợ đường thở,
- Hút dịch phổi, dẫn lưu màng phổi,
- Giảm đau,
- Đặt sonde đường tiêu hóa (trong trường hợp người bệnh không thể ăn uống),
- Cấp cứu khi cần thiết
- Chăm sóc tâm lý, tinh thần.
Những biện pháp này giúp giảm bớt tình trạng khó chịu của người bệnh ung thư phổi và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.
5. Người bị ung thư phổi nên ăn gì?
Đối với những người mắc ung thư phổi, chăm sóc không chỉ dừng lại ở mặt tinh thần và sinh hoạt mà còn bao gồm cả chế độ dinh dưỡng. Vậy, người bị ung thư phổi nên ăn gì?
Dưới đây là một số gợi ý về cách lựa chọn thực phẩm dành cho những người mắc ung thư phổi:
- Lựa chọn thực phẩm giàu đạm.
- Tăng cường lượng calo.
- Bổ sung nhiều vitamin và protein.
- Cần chú ý đến một số loại thực phẩm như sữa ít béo, rau cải xanh, cà chua, trái cây màu tía, cam/quýt/bưởi, trứng, cá và thịt.
Đối với việc chế biến đồ ăn, người chăm sóc nên ưu tiên các món lỏng như cháo, súp, hay sinh tố, chia nhỏ thành nhiều bữa ăn và linh hoạt thay đổi thực đơn để tránh sự nhàm chán.
Ngoài ra, cũng có một số khuyến cáo cho để chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn cuối:
- Không tiếp xúc với môi trường có khói thuốc.
- Không được uống rượu, bia.
- Kiêng cữ các món ăn cay nóng.
- Hạn chế đồ ăn có nhiều dầu mỡ và các món hun nướng.
- Tránh các loại đồ ăn nhanh như cà muối, thịt hun khói.
Bên cạnh việc thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe như trên, người thân cũng có thể tìm kiếm các sản phẩm hỗ trợ điều trị ung thư dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
