Rối loạn tâm lý lưỡng cực còn được gọi là hưng trầm cảm, là một tình trạng sức khỏe tâm thần gây ra sự thay đổi tâm trạng cực độ bao gồm cảm xúc cao (hưng cảm nhẹ hoặc hưng cảm) và trầm cảm. Những thay đổi tâm trạng này có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, năng lượng, hoạt động, hành vi và khả năng suy nghĩ.
Mặc dù rối loạn lưỡng cực có thể kéo dài suốt đời, nhưng bạn có thể giữ kiểm soát tâm trạng thất thường và các triệu chứng khác bằng cách làm theo kế hoạch điều trị. Dưới đây là những lời khuyên hữu ích để giúp bạn sống chung với chứng rối loạn lưỡng cực.
1. Chứng rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn tâm lý lưỡng cực là một bệnh tâm thần được đặc trưng bởi những thay đổi cực độ trong tâm trạng. Các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực có thể là một trạng thái hưng phấn cao độ được gọi là hưng cảm, xen kẽ với đó là những giai đoạn cảm xúc xuống mức thấp nhất được gọi là trầm cảm. Do đó rối loạn lưỡng cực còn được gọi là bệnh lưỡng cực hoặc hưng trầm cảm.
Những người bị rối loạn tâm lý lưỡng cực thường gặp khó khăn trong việc quản lý các công việc hàng ngày ở trường học và nơi làm việc hoặc gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ. Hiện tại các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra cách điều trị triệt để bệnh, nhưng có nhiều lựa chọn điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh rối loạn lưỡng cực. Các phương pháp này yêu cầu bác sĩ cần tìm hiểu các dấu hiệu của rối loạn lưỡng cực để theo dõi và đưa ra những đánh giá chính xác nhất về bệnh.
2. Sự thật về rối loạn lưỡng cực
Trên thực tế, rối loạn tâm lý lưỡng cực không phải là một rối loạn não hiếm gặp. Theo báo cáo có khoảng 2,8% người trưởng thành Hoa Kỳ tương đương với khoảng 5 triệu người - đã được chẩn đoán mắc phải loại bệnh này. Độ tuổi trung bình khi những người bị rối loạn lưỡng cực bất thường đầu xuất hiện các triệu chứng là 25 tuổi.
Trầm cảm do rối loạn lưỡng cực kéo dài ít nhất hai tuần sau đó, một giai đoạn cao (hưng cảm) có thể xuất hiện và kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần. Một số người sẽ trải qua các đợt thay đổi tâm trạng vài lần trong năm, trong khi những người khác có thể hiếm khi trải qua chúng hơn. Đây là cảm giác của chứng rối loạn tâm lý lưỡng cực với một số người.
Phân loại rối loạn lưỡng cực: Được chia thành 3 loại rối loạn lưỡng cực chính: rối loạn lưỡng cực I, rối loạn lưỡng cực II, và rối loạn tâm thần kinh.
- Rối loạn lưỡng cực I: Rối loạn lưỡng cực I được xác định bằng sự xuất hiện của ít nhất một giai đoạn hưng cảm. Người bệnh có thể trải qua giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm nặng trước và sau giai đoạn hưng cảm. Loại rối loạn lưỡng cực này ảnh hưởng đến cả nam giới và phụ nữ đều như nhau.
- Rối loạn lưỡng cực II: Những người mắc loại rối loạn lưỡng cực này trải qua một giai đoạn trầm cảm nghiêm trọng kéo dài ít nhất hai tuần. Họ cũng có ít nhất một đợt hưng cảm kéo dài khoảng 4 ngày. Loại rối loạn lưỡng cực này được cho là phổ biến ở phụ nữ.
- Cyclothymia: Những người bị bệnh rối loạn lưỡng cực dạng cyclothymia có các giai đoạn giảm hưng phấn và trầm cảm. Các triệu chứng này thường sẽ ngắn hơn và ít nghiêm trọng hơn so với hưng cảm và trầm cảm do rối loạn lưỡng cực I hoặc lưỡng cực II. Hầu hết là những người bị tình trạng này chỉ trải qua một hoặc hai tháng tại thời điểm tâm trạng của họ ổn định. Khi thảo luận về chẩn đoán của bệnh nhân, bác sĩ sẽ có thể cho họ biết họ mắc phải loại rối loạn lưỡng cực nào.
3. Các triệu chứng rối loạn lưỡng cực
Có 3 triệu chứng chính có thể xảy ra với bệnh rối loạn lưỡng cực: Mania, hypomania và trầm cảm.
Khi trải qua các cơn hưng cảm, một người bị rối loạn tâm lý lưỡng cực có thể cảm nhận được những cảm xúc hết sức tích cực và mãnh liệt. Họ có thể cảm thấy sự phấn khích, bốc đồng, hưng phấn và tràn đầy năng lượng. Trong giai đoạn hưng cảm, các cảm giác trên cũng có thể tham gia vào các hành vi như:
- Chi tiêu thoải mái mà không cần suy nghĩ;
- Ham muốn quan hệ tình dục mà không có các biện pháp bảo vệ;
- Sử dụng ma túy;
Hypomania thường sẽ liên quan đến rối loạn lưỡng cực II. Nó tương tự như mania, nhưng không nghiêm trọng bằng. Không giống như mania, hypomania có thể sẽ không gây ra bất kỳ rắc rối nào tại nơi làm việc, trường học hay trong các mối quan hệ xã hội. Tuy nhiên, những người mắc chứng hypomania vẫn nhận thấy những thay đổi trong tâm trạng của họ. Sau giai đoạn hưng phấn, bước vào giai đoạn trầm cảm, bệnh nhân có thể gặp phải một số triệu chứng như:
- Buồn chán cực độ;
- Cảm giác vô vọng trong mọi vấn đề gặp phải;
- Mất hết động lực;
- Thờ ơ, thiếu quan tâm đến những hoạt động, công việc từng yêu thích;
- Ngủ quá ít hoặc quá nhiều;
- Xuất hiện ý nghĩ tự tử;
Mặc dù không phải là một tình trạng hiếm gặp, nhưng có thể rất khó chẩn đoán rối loạn lưỡng cực vì các triệu chứng khác nhau của nó. Đối với phụ nữ, các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực thường đi kèm với rối loạn kinh nguyệt.
3.1. Các triệu chứng rối loạn lưỡng cực ở phụ nữ
Tỷ lệ mắc rối loạn lưỡng cực ở cả đàn ông và phụ nữ được thống kê là ngang nhau. Tuy nhiên, các triệu chứng chính của rối loạn lưỡng cực có thể khác nhau giữa hai giới tính. Trong nhiều trường hợp, một người phụ nữ bị rối loạn lưỡng cực có thể:
- Được chẩn đoán muộn hơn trong cuộc đời, thường là ở độ tuổi 20 hoặc 30;
- Có những giai đoạn hưng cảm nhẹ hơn và không kéo dài như nam giới;
- Sẽ trải qua nhiều giai đoạn trầm cảm hơn giai đoạn hưng cảm;
- Có bốn giai đoạn hưng cảm và trầm cảm trở lên trong một năm, có sự luân phiên giữa các giai đoạn;
- Đồng thời gặp các tình trạng bệnh lý khác, bao gồm bệnh lý tuyến giáp, thừa cân, béo phì, rối loạn lo âu và chứng đau nửa đầu;
- Có nguy cơ mắc chứng rối loạn sử dụng rượu trong đời cao hơn.
Phụ nữ bị rối loạn lưỡng cực cũng có thể tái phát thường xuyên hơn nam giới. Điều này được cho là do thay đổi nội tiết tố liên quan đến kinh nguyệt, trong quá trình mang thai hoặc giai đoạn mãn kinh. Nếu bạn là phụ nữ và nghĩ rằng mình có thể bị rối loạn lưỡng cực, điều quan trọng là phải nắm được những triệu chứng của bệnh cũng như những triệu chứng điển hình chỉ xuất hiện ở nữ giới qua đó tìm các điều chỉnh tâm trạng cũng như cảm xúc của bản thân.
3.2. Các triệu chứng rối loạn lưỡng cực ở nam giới
Nam giới và nữ giới đều gặp phải các triệu chứng chung của rối loạn lưỡng cực. Tuy nhiên, nam giới có khả năng gặp các triệu chứng khác hơn với phụ nữ. Nam giới bị rối loạn lưỡng cực thì có thể:
- Thường được chẩn đoán sớm hơn trong cuộc sống so với nữ giới;
- Trải qua nhiều giai đoạn nghiêm trọng hơn, đặc biệt là giai đoạn hưng cảm;
- Có vấn đề lạm dụng chất kích thích, đặc biệt là trong giai đoạn hưng cảm;
- Hành động trong giai đoạn hưng cảm thường mạnh mẽ, mãnh liệt hơn so với nữ giới.
Nam giới bị rối loạn lưỡng cực ít có khả năng tự đi khám bệnh hơn so với phụ nữ. Họ có thể chết do tự sát.
4. Lời khuyên để sống chung với rối loạn lưỡng cực
Rối loạn lưỡng cực là một chứng bệnh tâm thần mãn tính. Điều đó có nghĩa là các bệnh nhân mắc bệnh sẽ phải sống chung với nó trong suốt phần đời còn lại của mình. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là họ không thể sống một cuộc sống hạnh phúc, lành mạnh.
Điều trị đúng cách có thể giúp bệnh nhân kiểm soát những thay đổi trong tâm trạng và đối phó với các triệu chứng của bệnh. Để đạt được hiệu quả cao nhất trong việc điều trị, nên hình thành một nhóm để có thể chăm sóc cũng như động viên tinh thần bệnh nhân những lúc cần thiết. Ngoài bác sĩ chính của bệnh nhân cũng có thể tìm một bác sĩ tâm thần và nhà tâm lý học. Thông qua liệu pháp trò chuyện, các bác sĩ có thể giúp bệnh nhân đối phó với các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực mà thuốc không thể giúp được.
Ngoài ra người bệnh cũng có thể tìm thấy một cộng đồng những người cùng mắc rối loạn lưỡng cực để trao đổi, chia sẻ với nhau về những khó khăn gặp phải và cùng tìm các giải quyết. Tìm những người khác cũng đang sống chung với chứng rối loạn này có thể sẽ cung cấp cho bạn một nhóm người mà bạn có thể dựa vào và tìm đến để được giúp đỡ.
Việc tìm kiếm phương pháp điều trị phù hợp với bệnh nhân đòi hỏi sự kiên trì. Tương tự như vậy, họ cũng cần phải kiên nhẫn với bản thân khi học cách quản lý chứng rối loạn lưỡng cực và dự đoán những thay đổi trong tâm trạng của mình. Cùng với nhóm chăm sóc của mình, bệnh nhân sẽ tìm cách duy trì một cuộc sống bình thường, hạnh phúc và khỏe mạnh. Mặc dù sống chung với chứng rối loạn lưỡng cực có thể là một thách thức thực sự, nhưng nó có thể giúp duy trì cảm vui vẻ và lạc quan với cuộc sống.
Rối loạn lưỡng cực là một bệnh lý liên quan đến tâm thần kinh và là bệnh mạn tính. Hiện nay chưa có thuốc hay phương pháp nào có thể điều trị dứt điểm rối loạn lưỡng cực. Tuy nhiên bằng cách thay đổi lối sống, kết hợp tìm kiếm những sự trợ giúp từ các bác sĩ, chuyên gia tâm thần kinh, người bệnh hoàn toàn có thể duy trì một cuộc sống lạc quan, vui vẻ. Việc tìm kiếm một cộng đồng những người cùng mắc rối loạn lưỡng cực để cùng nhau chia sẻ, động viên trong cuộc sống cũng là một phương pháp hữu ích để sống chung với bệnh rối loạn lưỡng cực.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline.com, webmd.com
