Mất nước là một trong những biến chứng nguy hiểm khi bị tiêu chảy. Người bệnh bị tiêu chảy nếu không được bù nước điện giải đầy đủ và đúng cách sẽ gây mất cân bằng tổng trạng của cơ thể, thậm chí là tử vong.
1. Vai trò của việc bù nước điện giải ở người bệnh tiêu chảy
Người bệnh tiêu chảy có nguy cơ bị mất nước và chất điện giải vì sau mỗi lần đi ngoài thì nước và chất điện giải sẽ theo phân đi ra ngoài. Chính vì vậy dù là người trưởng thành hay trẻ em đều cần phải bù nước khi bị tiêu chảy. Cơ thể bị mất nước quá nhiều mà không được bổ sung đầy đủ và kịp thời sẽ dẫn đến rối loạn điện giải, suy kiệt và thậm chí là tử vong.
Ngược lại, người bệnh tiêu chảy được bù nước bằng đường uống có thể mang lại những lợi ích sức khỏe như sau:
- Bồi hoàn cho cơ thể lượng nước và chất điện giải đã bị mất vì tiêu chảy;
- Tác dụng cầm đi ngoài và cải thiện hệ tiêu hóa;
- Hồi phục sức khỏe nhanh chóng hơn, người bệnh giảm thiểu được nguy cơ bị kiệt sức.
2. Nguyên tắc bù nước và điện giải
“Uống gì để bù nước khi bị tiêu chảy?”. Đây là câu hỏi quan trọng, bởi nhiều người bệnh chưa có biện pháp bù nước điện giải hợp lý và chính xác. Một số cách bù nước điện giải khi bị tiêu chảy được khuyến cáo như sau:
2.1. Uống Oresol
Một trong những biện pháp phòng ngừa biến chứng ở người bệnh tiêu chảy bị mất nước là uống Oresol. Phương pháp này áp dụng cho mọi lứa tuổi bất kể loại tiêu chảy. Dung dịch bù nước điện giải theo WHO có thành phần gồm 75mml/L Glucose, 75mEq/L Natri, 20mEq/L Kali, 65mEq/l Clorid và 10mEq/L Citrat, tạo áp lực thẩm thấu với giá trị 245mOsm/L.
Cần lưu ý pha Oresol với thể tích nước theo đúng hướng dẫn vì nồng độ đậm đặc do pha ít nước có thể làm tình trạng mất nước nặng hơn (mất nước ưu trương). Dung dịch Oresol đã pha quá 24 giờ không được sử dụng mà cần loại bỏ. Với người trưởng thành, uống Oresol theo nhu cầu của cơ thể.
- Đối với trẻ em dưới 24 tháng tuổi: Thể tích Oresol bổ sung khoảng 50 – 100ml sau mỗi lần trẻ nôn hoặc đi ngoài, cho trẻ uống từng lượng thể tích nhỏ liên tục, trường hợp trẻ bị nôn thì nghỉ 1 – 2 phút sau đó cho trẻ uống tiếp;
- Đối với trẻ em từ 24 tháng tuổi trở lên: Thể tích Oresol bổ sung khoảng 100 – 200ml sau mỗi lần đi ngoài hoặc nôn, uống từng ngụm nước nhỏ.
2.2. Uống trà gừng
Gừng là một trong những vị thuốc nam tốt cho hệ tiêu hóa, tác dụng làm ấm dạ dày. Ngoài ra, gừng còn có tác dụng kháng khuẩn, giảm đau và chống viêm, chữa lành vết loét của dạ dày. Ở người bệnh bị tiêu chảy liên tục, uống trà gừng sẽ giúp bù lượng nước, điện giải và chất lỏng đã mất trong cơ thể.
2.3. Uống trà vỏ cảm
Vỏ cam chứa hàm lượng chất xơ tương đối cao giúp điều hòa nhu động ruột, ngăn ngừa táo bón. Ngoài ra, hàm lượng Pectin trong vỏ cam có tác dụng kích thích lợi khuẩn trong đường ruột, cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, đau bụng, đi ngoài...
2.4. Uống trà hoa cúc
Trà hoa cúc là một trong những phương pháp bù nước bằng đường uống khi bị tiêu chảy. Hoa cúc có chưa dược tính giúp làm lành tổn thương ở dạ dày, kháng khuẩn, giảm đầy bụng, điều trị viêm ruột, khó tiêu. Ngoài ra, uống trà hoa cúc còn giúp bổ sung lượng nước đã mất khi bị tiêu chảy.
2.5. Uống nước lọc
Người trưởng thành bị tiêu chảy nên uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày và uống từng ngụm nhỏ. Người bệnh cũng có thể dùng nước khoáng thay vì nước lọc.
2.6. Uống nước gạo rang hoặc nước cháo
Những loại nước có chứa tinh bột như nước cháo, nước gạo rang giúp bổ sung lượng nước cho cơ thể, cung cấp năng lượng mà không làm dạ dày co bóp và hoạt động nhiều. Tuy nhiên người bệnh cần lưu ý không thêm quá nhiều muối hoặc đường vì có thể làm cho tình trạng tiêu chảy trở nên nặng hơn.
2.7. Uống nước dừa
Nước dừa chứa nhiều chất điện giải quan trọng của cơ thể, vì vậy bổ sung nước dừa ở người bệnh bị tiêu chảy là một trong những biện pháp giúp bù nước và điện giải hiệu quả. Tuy nhiên cần lưu ý nước dừa dùng uống không pha thêm đường mà chỉ uống nguyên.
2.8. Uống nước cam mật ong
Cam có chứa nhiều vitamin tốt cho sức khỏe như vitamin C, vitamin B9.... Hàm lượng cao vitamin C trong quả cam có tác dụng tăng cường sức đề kháng, chống viêm hiệu quả. Vì vậy uống kèm nước cam và mật ong đem lại tác dụng giảm triệu chứng tiêu chảy hiệu quả.
2.9. Uống trà lá ổi
Theo các nghiên cứu khoa học, trà lá ổi có tác dụng làm săn niêm mạc ruột, giảm tiết dịch dạ dày, kháng khuẩn, từ đó giúp làm giảm các triệu chứng tiêu chảy, đau bụng.
Dùng một nắm lá ổi hoặc búp ổi non, sắc nhỏ lửa với khoảng 2 bát nước (thời gian sắc khoảng 15 phút), để nguội và uống. Người bệnh có thể uống trà lá ổi nhiều lần trong ngày cho tới khi giảm triệu chứng tiêu chảy.
3. Người bệnh tiêu chảy nên kiêng ăn gì?
Tình trạng tiêu chảy bị mất nước có thể nặng nề hơn nếu người bệnh không có chế độ ăn uống hợp lý. Để tránh nguy cơ làm nặng tình trạng tiêu chảy, người bệnh nên kiêng ăn một số loại thức ăn sau đây:
- Không uống sữa có chứa Lactose: Tiêu chảy làm lượng enzym chuyên tiêu hóa đường lactose trong sữa giảm gây khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy và buồn nôn. Ngoài ra, một số người bị dị ứng với chất đạm trong sữa cũng có khả năng bị tiêu chảy khi uống;
- Không uống rượu, bia;
- Không uống đồ uống có ga, cà phê: Thành phần Caffeine trong cà phê làm kích thích hệ thần kinh đại tràng, tăng nhu động ruột làm cho quá trình vận chuyển thức ăn trong hệ tiêu hóa trở nên bất thường.
4. Cách phòng tránh nguy cơ mất nước khi bị tiêu chảy
Tiêu chảy, nôn có thể làm cho người bệnh mất nước rất nhanh. Vì vậy để bù nước cũng như phòng ngừa mất nước, người bệnh cần bổ sung nhiều chất lỏng trong cơ thể và cầm tiêu chảy càng sớm càng tốt.
Người bệnh cần lưu ý ưu tiên uống nhiều nước, tránh uống nước lạnh khi bị tiêu chảy. Người bệnh có thể uống nước súp, nước lọc, nước trái cây không đường, nước dừa...
Sau mỗi lần đi ngoài phân lỏng, người bệnh nên uống dung dịch bù nước điện giải Oresol theo liều phòng ngừa (khoảng 5 – 10ml/kg cân nặng).
Người bệnh nên duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp khi bị tiêu chảy bằng cách ăn món cháo phù hợp với người tiêu chảy như cháo cà rốt thịt, cháo gà nấm hương, cháo hoa... để vừa bù nước, vừa bổ sung dinh dưỡng.
5. Lưu ý khi điều trị tiêu chảy tại nhà
- Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể, không ăn quá nhiều và không bỏ bữa;
- Không tự ý dùng thuốc kháng sinh khi không có chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là đối với trẻ em;
- Dụng cụ chế biến món ăn cho người bệnh tiêu chảy cần được vệ sinh sạch sẽ. Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh bằng xà phòng sát khuẩn;
- Người bệnh tiêu chảy bị mất nước nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, tránh hoạt động nặng tốn nhiều thể lực khi sức khỏe còn yếu.
Như vậy bổ sung nước và điện giải ở người bệnh tiêu chảy mất nước là vô cùng quan trọng. Hi vọng những thông tin trình bày trong bài viết sẽ giúp bạn đọc có thêm thông tin về vai trò và phương pháp bù nước điện giải hợp lý ở người bệnh bị tiêu chảy.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
