Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Mai Anh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ Nguyễn Thị Mai Anh đã có gần 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Chẩn đoán hình ảnh đặc biệt trong chẩn đoán hình ảnh ung thư vú, giáp.
Siêu âm là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh được chỉ định rộng rãi trong chẩn đoán nhiều bệnh lý liên quan đến gan, trong số đó nổi bật nhất chính là xơ gan. Vậy chỉ định siêu âm gan khi nào và những hình ảnh xơ gan trên siêu âm là gì?
1. Xơ gan là gì?
Xơ gan là hậu quả của các tổn thương gan trong thời gian dài không được điều trị, các tế bào gan dần dần bị xơ hóa theo thời gian, làm chức năng gan bị suy giảm hoặc mất đi hoàn toàn.
Các tế bào xơ hóa này sẽ chiếm chỗ và thay thế dần các tế bào gan bình thường và do đó gan cũng mất dần các chức năng chính của mình. Những nguyên nhân hay gặp có thể gây xơ gan bao gồm: viêm gan do lạm dụng rượu, viêm gan do virus viêm gan B, C hoặc ngộ độc thuốc, hóa chất...
2. Những biến chứng nguy hiểm của xơ gan
Xơ gan thường trải qua 4 giai đoạn, nếu ở giai đoạn đầu, xơ gan thường không gây triệu chứng rõ ràng nhưng đây lại là thời điểm điều trị hiệu quả, tiên lượng hồi phục hoàn toàn và không để lại di chứng gì.
Tuy nhiên, do không có các dấu hiệu đặc trưng nên hầu hết bệnh nhân xơ gan chỉ được chẩn đoán tình cờ (khi khám sức khỏe định kỳ hoặc phát hiện khi điều trị một bệnh lý khác) hoặc khi bệnh đã ở giai đoạn mất bù và xuất hiện các biến chứng nặng.
Khi đó, khả năng điều trị đã rất thấp, gan xơ hóa mất chức năng và bệnh nhân tử vong rất nhanh chóng vì các biến chứng nguy hiểm sau:
- Xuất huyết tiêu hóa: Các mô xơ gan làm tăng áp lực tĩnh mạch cửa, làm hệ nối cửa - chủ tăng áp lực theo và giãn ra, đến một giới hạn nhất định sẽ vỡ, gây xuất huyết tiêu hóa trên do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, có thể nguy hiểm đến tính mạng do mất máu quá nhiều.
- Phù, cổ trướng: Tăng áp lực tĩnh mạch cửa kèm theo giảm đạm máu do giảm sản xuất gây ra biểu hiện phù (ở 2 chi dưới) và cổ trướng (thoát dịch ra ổ bụng).
- Bệnh lý não do xơ gan: Gan vừa đóng vai trò sản xuất vừa đào thải chất độc. Do đó, xơ gan làm gan mất dần các chức năng, không đào thải được chất độc ra ngoài cơ thể, khiến cơ thể tích tụ nồng độ chất độc cao, các chất này đi lên não sẽ gây hội chứng não gan, hôn mê gan và nhanh chóng tử vong.
- Suy thận
- Nhiễm trùng.
3. Siêu âm gan là gì?
Siêu âm gan là phương pháp sử dụng sóng siêu âm thông qua một đầu dò đặc biệt đặt trên vùng bụng bệnh nhân để quan sát hình ảnh của lá gan.
Siêu âm gan là một phương pháp hiện đại, dễ thực hiện và an toàn cho bệnh nhân vì không xâm lấn. Độ tin cậy và chính xác của siêu âm cao, có thể áp dụng với mọi đối tượng.
Tuy nhiên, siêu âm gan đòi hỏi người thực hiện siêu âm phải có chuyên môn cao, có nhiều kinh nghiệm để ghi nhận những bất thường của gan.
4. Chỉ định siêu âm gan khi nào?
Khi người bệnh có những triệu chứng, dấu hiệu bất thường nghi ngờ có các vấn đề ở gan mà cụ thể là xơ gan thì bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân siêu âm gan. Các biểu hiện, triệu chứng thường thấy ở bệnh nhân xơ gan tùy theo giai đoạn bao gồm:
- Vàng da, vàng mắt;
- Người bệnh cảm giác mệt mỏi, uể oải, sụt cân nhanh chóng;
- Chán ăn, biếng ăn, ăn không ngon miệng;
- Rối loạn tiêu hóa;
- Rối loạn đông máu: Dễ xuất hiện các vết bầm tím trên da và chảy máu;
- Phù chân hoặc cổ trướng (phình bụng do dịch cơ thể).
5. Hình ảnh xơ gan trên siêu âm là gì?
Thông thường, một số hình ảnh xơ gan trên siêu âm bao gồm:
- Bờ gan lồi lõm, nhu mô gan thô, xuất hiện các nốt nhỏ ở bề mặt gan;
- Kết hợp teo và phì đại các thùy gan: phân thùy ngoài, thùy đuôi tăng kích thước và thùy phải (đặc biệt là phân thùy sau) giảm kích thước.
- Ghi nhân dịch ổ bụng;
6. Kỹ thuật siêu âm đo độ đàn hồi gan
Trong quá trình theo dõi, điều trị và tiên lượng diễn tiến của xơ gan, việc chẩn đoán được mức độ xơ hóa các tế bào gan là yêu cầu vô cùng quan trọng. Để đánh giá chính xác nhất cần phải sinh thiết gan, tuy nhiên kỹ thuật này lại xâm lấn và mang nhiều nguy hiểm, biến chứng cho bệnh nhân.
Do đó, để đáp ứng các yêu cầu trên thì kỹ thuật siêu âm gan đo độ đàn hồi mô gan được phát triển và dần trở thành ưu tiên hàng đầu trong việc xác định mức độ xơ hóa gan và các khối u gan kèm theo nếu có.
Kỹ thuật siêu âm gan này có tên gọi khác là Fibroscan với ưu điểm là không xâm lấn, dễ thực hiện, lặp lại được nhiều lần và cho kết quả có độ chính xác cao. Hiện nay, siêu âm gan đo độ đàn hồi mô gan được sử dụng ngày càng rộng rãi trong chẩn đoán, theo dõi và tiên lượng xơ gan.
7. Cần chuẩn bị gì khi thực hiện siêu âm gan?
Siêu âm gan để chẩn đoán xơ gan là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn giản, dễ thực hiện và không cần chuẩn bị gì đặc biệt trước khi tiến hành siêu âm.
Điều kiện lý tưởng nhất là bệnh nhân nên nhịn ăn trước siêu âm gan khoảng 8 – 12 giờ để loại bỏ các hình ảnh nhiễu trên đường tiêu hóa ảnh hưởng đến kết quả siêu âm gan.
Khi tiến hành siêu âm gan, bác sĩ sẽ bôi một loại gel đặc biệt lên vùng bụng vị trí gan, sau đó dùng đầu dò để quan sát toàn bộ gan qua hình ảnh trắng đen hiển thị trên màn hình. Dựa vào hình ảnh này bác sĩ sẽ đưa ra kết luận về tình trạng gan của bệnh nhân.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
