GABA là một chất ức chế dẫn truyền thần kinh. Nó có tác dụng ngăn chặn một số tín hiệu não bộ và giảm hoạt động của hệ thần kinh. Vì vậy, thực phẩm bổ sung GABA thường được ứng dụng trong điều trị các bệnh lý liên quan đến tình trạng căng thẳng, lo lắng kéo dài và các rối loạn tâm trạng.
1. GABA là gì?
Gamma aminobutyric acid (GABA) là một axit amin tự nhiên hoạt động như một chất ức chế dẫn truyền thần kinh vì nó ngăn chặn một số tín hiệu não nhất định và làm giảm mức độ hoạt động của hệ thần kinh.
Khi GABA gắn vào một protein trong não được gọi là thụ thể GABA, nó sẽ tạo ra hiệu ứng làm dịu giúp làm giảm cảm giác lo lắng, căng thẳng và sợ hãi. Nó cũng có thể giúp cải thiện giấc ngủ, ngăn ngừa co giật và tổn thương não bộ. Do đó, nếu hàm lượng GABA thấp sẽ làm tăng cảm giác lo lắng, nguy cơ rối loạn tâm trạng, động kinh và các cơn đau mãn tính.
Nhờ các tác dụng đã được biết đến mà GABA đã trở thành sản phẩm chức năng được sử dụng phổ biến trong những năm gần đây. Điều này một phần vì nó không có sẵn từ nhiều nguồn thực phẩm. Các loại thực phẩm duy nhất có chứa GABA là các loại thực phẩm lên men như kim chi, miso và tempeh.
Não bộ thường giải phóng GABA một cách tự nhiên vào cuối ngày để thúc đẩy cơn buồn ngủ và cho phép cơ thể nghỉ ngơi. Một số loại thuốc bác sĩ kê đơn để gây ngủ và giảm lo lắng cũng có thể làm tăng tác dụng của GABA.
2. Có thể bổ sung GABA trong những trường hợp nào?
GABA có tác dụng làm dịu tự nhiên nên được ứng dụng trong giảm tình trạng căng thẳng - nguyên nhân dẫn đến chất lượng giấc ngủ kém, hệ thống miễn dịch hoạt động yếu và tăng nguy cơ trầm cảm. Ngoài ra, nó còn có tác dụng trong điều trị:
- Rối loạn co giật
- Rối loạn vận động, chẳng hạn như bệnh Parkinson
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)
- Thường xuyên lo lắng
- Rối loạn hoảng sợ
- Rối loạn tâm trạng, chẳng hạn như trầm cảm
- Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)
GABA cũng được thử nghiệm trong:
- Giảm đau do chấn thương
- Tăng khả năng chịu đựng tập thể dục
- Hạ huyết áp
- Đốt cháy chất béo
- Tăng hàm lượng khối cơ nạc
- Điều trị và ngăn ngừa bệnh tiểu đường
3. GABA có nhiều trong các loại thực phẩm nào?
GABA không có sẵn trong các loại thực phẩm nhưng một loạt các loại thực phẩm có chứa các chất như flavonoid có thể giúp cải thiện chức năng hoạt động của GABA trong não bộ. Những thực phẩm này bao gồm:
- Trái cây
- Rau
- Trà
- Rượu vang đỏ
4. Các loại thuốc giúp tăng GABA
Các bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc làm tăng lượng GABA hoặc kích thích các chất dẫn truyền thần kinh tương tự trong não để điều trị một số loại bệnh như động kinh, trầm cảm, co giật, đau cơ ...
- Các thuốc benzodiazepin (Valium, Xanax): Hoạt động trên nhiều thụ thể dẫn truyền thần kinh giống như GABA. Theo một số nghiên cứu, thuốc benzodiazepin có tác dụng làm tăng mức GABA, cải thiện bệnh trầm cảm.
- Thuốc gabapentin (Neurontin): Có tính chất tương tự về mặt hóa học với GABA giúp làm giảm co giật và đau cơ.
Tuy nhiên, các bác sĩ vẫn chưa xác định được các loại thuốc này có tác dụng tương tự hay là theo những cách khác với GABA.
5. Các lợi ích đã được chứng minh của GABA
5.1 Giảm lo lắng
Theo một bài báo năm 2006 viết về hai nghiên cứu chứng minh chất bổ sung GABA có tác dụng giảm căng thẳng. Kết quả cho thấy nhóm người uống chất bổ sung GABA có dấu hiệu ít căng thẳng hơn những người dùng giả dược hoặc L-theanine. Bài báo cũng lưu ý hiệu ứng thư giãn kéo dài trong vòng một giờ sau khi uống bổ sung GABA.
5.2 Hạ huyết áp
Trong một nghiên cứu từ năm 2003 về tiêu thụ sản phẩm sữa lên men có chứa GABA ở những người tăng huyết áp mức độ nhẹ. Kết quả, huyết áp của những người này giảm sau 2 - 4 tuần so với những người dùng giả dược.
Một nghiên cứu năm 2009 cho thấy dùng bổ sung Chlorella có chứa GABA 2 lần/ngày giúp giảm huyết áp ở những người bị tăng huyết áp giới hạn.
5.3 Cải thiện giấc ngủ
Trong một nghiên cứu nhỏ trên 40 người vào năm 2018, những người uống 300 miligam (mg) GABA một giờ trước khi đi ngủ cảm thấy ngủ nhanh hơn so với những người dùng giả dược. Họ cũng báo cáo chất lượng giấc ngủ được cải thiện 4 tuần sau khi bắt đầu điều trị.
5.4 Giảm căng thẳng và mệt mỏi
Một nghiên cứu năm 2011 tại Nhật Bản đã kiểm tra tác động của một loại đồ uống có chứa 25 mg hoặc 50 mg GABA trên 30 người tham gia. Kết quả cho thấy cả hai loại đồ uống đều có tác dụng làm giảm triệu chứng mệt mỏi về tinh thần và thể chất, trong đó đồ uống có chứa 50mg GABA có tác dụng mạnh hơn.
Một nghiên cứu khác từ năm 2009 cho thấy ăn sôcôla chứa 28 mg GABA làm giảm căng thẳng ở những người tham gia thực hiện một nhiệm vụ. Trong một nghiên cứu khác, uống viên nang chứa 100 mg GABA làm giảm căng thẳng ở những người cần hoàn thành nhiệm vụ có tính thử thách.
5.5 Nâng cao khả năng tư duy và thực hiện nhiệm vụ
Một nghiên cứu từ năm 2015 trên 30 tình nguyện viên khỏe mạnh cho thấy việc bổ sung 800 miligam (mg) GABA mỗi ngày giúp tăng khả năng sắp xếp và lên kế hoạch công việc.
5.6 Phục hồi tập luyện và xây dựng cơ bắp
Một nghiên cứu năm 2019 trên 21 nam giới khỏe mạnh được yêu cầu bổ sung whey protein và GABA mỗi ngày một lần trong 12 tuần và thực hiện các bài tập huấn luyện thể chất 2 lần/tuần. Kết quả cho thấy sự kết hợp giữa whey protein và GABA giúp làm tăng nồng độ hormone tăng trưởng hơn so với chỉ uống whey protein.
Các kết quả nghiên cứu đều có quy mô nhỏ và thời gian đã cũ. Do đó, rất cần thiết để các nhà khoa học thực hiện các nghiên cứu lớn hơn, dài hạn hơn để con người có thể hiểu biết đầy đủ và chính xác các lợi ích mà GABA mang lại cho cơ thể.
6. Tác dụng phụ khi bổ sung GABA là gì?
Một số tác dụng phụ tiềm tàng của chất bổ sung GABA thường được báo cáo bao gồm:
- Đau dạ dày
- Đau đầu
- Buồn ngủ
- Yếu cơ
Nếu bạn muốn thử điều trị bằng GABA, hãy đến gặp bác sĩ để tư vấn trước. Bạn nên cung cấp cho bác sĩ thông tin về loại thuốc, thảo dược và các sản phẩm chức năng đang sử dụng để được tư vấn về các tương tác thuốc có thể gặp, cần theo dõi trong thời gian sử dụng GABA.
Nguồn tham khảo: webmd.com, healthline.com, medicalnewstoday.com
