Đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch nhằm mục tiêu đánh giá khả năng trao đổi khí tại phổi. Nếu lượng khí trao đổi từ phổi vào mao mạch càng nhiều đồng nghĩa chức năng của phổi còn nguyên vẹn. Ngược lại, nếu kết quả giảm sút khả năng cao phổi đã bị tổn thương.
1. Đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch được thực hiện khi nào?
Đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch được chỉ định thực hiện ở các tình huống như sau:
- Phát hiện có các tổn thương mô kẽ hay khí phế thũng trên hai phế trường phổi khi chụp phim Xquang ngực hoặc phim cắt lớp vi tính
- Khám thấy các dấu hiệu có thể ảnh hưởng đến hô hấp, gây rối loạn trao đổi khí tại phổi như: Lồng ngực hình thùng hay có biến dạng lồng ngực, ran rít, ran ngáy, ran nổ
- Có các bất thường trong khí máu động mạch như tình trạng giảm oxy máu, tăng thán khí
- Có dấu hiệu của đa hồng cầu không giải thích được bởi các nguyên nhân bên ngoài hệ hô hấp như do bệnh lý tại tim, bệnh lý huyết học
- Khi người bệnh mắc các bệnh lý toàn thân khác cũng có nguy cơ ảnh hưởng đến hệ hô hấp như: Lupus ban đỏ hệ thống, xơ cứng bì, viêm đa khớp dạng thấp hay bệnh xơ nang
- Có các bệnh lý ảnh hưởng đến chức năng hô hấp di truyền trong gia đình
- Sinh sống hay lao động trong môi trường ô nhiễm, có nguy cơ mắc các bệnh lý phổi nghề nghiệp
- Đánh giá chức năng hô hấp trong bộ xét nghiệm tiền phẫu
2. Những trường hợp chống chỉ định đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch
- Đang có nhiễm trùng đường hô hấp đang hoạt động như lao phổi, viêm phổi
- Có tình trạng ho máu không rõ nguyên nhân và chưa kiểm soát
- Đang có tràn khí màng phổi, tràn dịch màng phổi hay tràn dịch màng tim
- Chức năng tim mạch không ổn định như: Suy tim, viêm cơ tim, mạch nhẹ hay huyết áp thấp
- Có cơn nhồi máu cơ tim hay đột quỵ não mới khởi phát
- Người bệnh không hợp tác thực hiện theo các y lệnh
3. Các bước tiến hành đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch như thế nào?
3.1 Chuẩn bị
Nhân lực: Bác sĩ chuyên khoa hô hấp hay kỹ thuật viên thành thạo về đo chức năng hô hấp, điều dưỡng hỗ trợ chuẩn bị bệnh nhân và sắp xếp dụng cụ
Phương tiện: Máy đo chức năng hô hấp loại có thể đo được khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch, một bình chứa hỗn hợp khí gồm Nitơ + CH4 + CO và một bình chứa dưỡng khí là oxy, màng lọc khuẩn khi đo chức năng hô hấp.
Người bệnh: Người bệnh đã được thăm khám và đánh giá đúng chỉ định thực hiện đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch, không mắc phải các chống chỉ định nêu trên. Đồng thời, người bệnh cần được hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật đo chức năng hô hấp, quy trình thực hiện và tập trước để khi đo thực sự đạt hiệu quả nhanh chóng.
3.2 Các bước tiến hành
- Bác sĩ hay kỹ thuật viên chuẩn bị máy, nhập thông tin về mặt hành chính của người bệnh. Ngoài tiền sử hút thuốc có hay không và số lượng thuốc đã tiêu thụ (đơn vị gói.năm) cũng cần được ghi nhận nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân tích kết quả và chẩn đoán sau về.
- Sắp xếp vị trí vào ghế ngồi tiêu chuẩn phòng đo chức năng hô hấp.
- Điều chỉnh ghế ngồi cho phù hợp sao cho tư thế của người bệnh là thoải mái nhất, lưng và cổ ngay thẳng, lồng ngực có thể giãn ra tối đa nhằm đảm bảo khả năng hô hấp là hiệu quả nhất.
- Một điểm cần lưu ý là trong kỹ thuật đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch sẽ có luồng khí bơm thêm vào miệng của người bệnh khi đã thở ra hết sức. Việc nhắc nhở này giúp cho người bệnh tránh phản xạ kích thích bất ngờ, làm ảnh hưởng đến công hô hấp.
- Hướng dẫn người bệnh dùng miệng ngậm ống đo của máy theo đúng quy chuẩn
- Dùng thêm kẹp mềm để kẹp trên cánh mũi hai bên của người bệnh nhằm tránh rò rỉ khí thở qua các đường thông nối.
3.3 Tiến hành đo
- Ra hiệu lệnh cho người bệnh sẵn sàng, miệng đã ngậm kín miệng ống thổi máy đo chức năng hô hấp theo đúng nguyên tắc
- Yêu cầu người bệnh tập hít thở bình thường nhịp nhàng qua ống thở
- Quan sát thấy đường biểu diễn hình sin đều đặn và ổn định về tần số lẫn biên độ, không có rò rỉ khí hay sai kỹ thuật thì ra hiệu cho người bệnh hít vào chậm cho đến khi hết sức, rồi thở ra chậm và dài cho đến khi thật hết sức toàn lồng ngực.
- Sau các nhịp thở gắng sức ổn định và hiệu quả, tại thời điểm thấy người bệnh đã thở ra thật hết sức, ấn nút bơm khí đo lường vào miệng người bệnh ngay lúc người bệnh bắt đầu hít vào sâu tiếp tục.
- Ra hiệu yêu cầu người bệnh tiếp tục hít vào hết sức.
- Người bệnh có hiệu lệnh nín thở trong 10 giây cho đến khi xuất hiện đường trục đứng đứt đoạn màu đỏ thứ hai thì yêu cầu người bệnh thở ra thật hết sức
- Ngay tại thời điểm này, kỹ thuật viên ấn nút kết thúc phép đo
- Nếu cần thực hiện lặp lại phép đo thêm một lần nữa, cần cho người bệnh nghỉ ngơi, tự do hít thở trong 5 phút giữa hai lần đo
- Chọn in và nhận định kết quả tốt
4. Phân tích kết quả của đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch
Trong các phép đo chức năng cơ quan theo nguyên tắc động học, kỹ thuật đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch phụ thuộc rất lớn vào khả năng gắng sức và hợp tác, tuân thủ đúng quy trình của người bệnh.
Kết quả của đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch được thể hiện qua đường biểu diễn của khuếch tán khí làm tác nhân. Lượng khí được ghi nhận nồng độ càng cao có nghĩa lớp trao đổi khí tại đơn vị cấu trúc và sinh lý phổi đạt hiệu quả. Ngược lại, nếu giảm sút thì cần khảo sát thêm bệnh lý ngay tại màng trao đổi của phổi và tích cực điều chỉnh, tránh để dẫn đến mất chức năng vĩnh viễn về lâu dài.
Tóm lại, đo khả năng khuếch tán khí qua màng phế nang mao mạch là một cách thức không xâm lấn đánh giá chức năng chủ chốt của phổi. Kỹ thuật này cho kết quả tương đối tin cậy, độ chính xác cao và cách thực hiện cũng rất dễ dàng, tích hợp tại các phòng đo chức năng hô hấp sẵn có.
Mọi thắc mắc cần được bác sĩ chuyên khoa giải đáp cũng như quý khách hàng có nhu cầu khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc hoặc đăng ký trực tuyến TẠI ĐÂY.
XEM THÊM
