Vì sao trẻ sơ sinh dễ bị viêm phổi?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Dương Văn Sỹ - Bác sĩ Nội trú Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Viêm phổi là dạng nhiễm trùng thường gặp ở trẻ sơ sinh. Nếu không được điều trị kịp thời và tích cực, bệnh viêm phổi sơ sinh có thể gây tử vong cho trẻ, đặc biệt là ở những trẻ sinh non, nhẹ cân.

1. Viêm phổi ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm phổi sơ sinh là tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng ở nhu mô phổi. Viêm phổi có thể xảy ra trước, trong hoặc sau khi sinh.

1.1 Các loại viêm phổi sơ sinh

• Viêm phổi bẩm sinh: Xảy ra trước khi sinh, vào những tháng cuối của thai kỳ, vi khuẩn (Mycobacterium tuberculosis, Treponema Pallidum, Listeria monocytogenes), virus (Rubella, Cytomegalovirus, Herpes simplex) đi qua nhau thai vào bào thai gây viêm phổi sớm sau sinh.
• Viêm phổi xảy ra trong khi sinh: Chủ yếu do người mẹ bị viêm nhiễm đường sinh dục hoặc vỡ ối sớm, vi khuẩn tấn công trẻ sơ sinh gây viêm phổi. Những loại vi khuẩn thường gặp gồm: Listeria monocytogenes, Enterobacter, E.Coli, Streptococcus nhóm B, Klebsiella, Proteus. Trẻ cũng có thể bị viêm phổi do hít phân su. Đây là trường hợp viêm phổi nặng, cần xử trí ngay;
• Viêm phổi sau sinh: Viêm phổi do lây nhiễm vi khuẩn từ môi trường xung quanh, chủ yếu gặp ở những trẻ nằm viện hoặc người mẹ vệ sinh kém. Một số loại vi khuẩn thường gây viêm phổi sau sinh ở trẻ sơ sinh là: Klebsiella, S.Aureus, S.Pneumoniae, H.influenzae, Pseudomonas

1.2 Triệu chứng viêm phổi ở trẻ sơ sinh

Do đường hô hấp của trẻ sơ sinh vẫn còn non nớt nên các triệu chứng lâm sàng thường không rõ ràng, dễ bị bỏ qua. Những dấu hiệu cảnh báo viêm phổi ở trẻ sơ sinh là:

• Triệu chứng nhiễm trùng: Bú kém, bỏ bú, nôn ói, chướng bụng, sốt trên 37,5 độ C, hạ thân nhiệt, mệt mỏi, li bì, giảm phản xạ,...;
• Triệu chứng hô hấp: Khó thở, khò khè, ho, nhịp thở 60 lần/phút, thở co lõm lồng ngực, thở rên, có cơn ngừng thở kéo dài trên 20 giây, tím tái môi và da,...

2. Vì sao trẻ sơ sinh dễ bị viêm phổi?

• Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm khuẩn phổi từ trước, trong hoặc sau khi sinh do liên quan tới thời gian vỡ ối.
• Trẻ sơ sinh có thể bị viêm phổi ngay trong khi sinh do hít phải nước ối, phân su bị nhiễm khuẩn hoặc dịch tiết ở đường sinh dục của sản phụ;
• Trong khi đỡ đẻ, hồi sức sau sinh và chăm sóc trẻ sơ sinh, nếu không đảm bảo yêu cầu vô trùng thì trẻ dễ bị nhiễm khuẩn từ dụng cụ y tế, môi trường và từ người chăm sóc, gây viêm phổi;
• Những trẻ sinh non, thiếu cân vì phản xạ đường thực quản chưa hoàn thiện, vận động cơ chưa đều đặn hay hay bị trào ngược dạ dày - thực quản dẫn đến viêm phổi;
• Khi bú mẹ, trẻ sơ sinh hay bị nôn, trớ. Nếu trẻ hít nhầm sữa vào khí quản thì sẽ gây các triệu chứng như hụt hơi, thở gấp, tím tái da, môi. Lượng sữa hít vào càng nhiều càng dễ gây viêm phổi;
• Trẻ sơ sinh dễ bị viêm phổi do các bệnh như viêm da, viêm khoang miệng, viêm dây rốn,...
• Thói quen chăm sóc trẻ không đúng: Ủ con quá ấm, mồ hôi ra nhiều nhưng không thay quần áo, khiến mồ hôi thấm ngược và trẻ bị lạnh; sử dụng thiết bị làm mát sai cách; cho trẻ ra ngoài vào sáng sớm hoặc đêm muộn mà không giữ ấm kỹ càng,... cũng gây viêm phổi trẻ em.

Bộ máy hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ còn non nớt, chưa hoàn thiện, đường hô hấp nhỏ hẹp và ngắn nên khi bị viêm dễ gây phù nề niêm mạc đường thở, khiến trẻ bị khó thở và tình trạng viêm dễ lan rộng. Đó là lý do viêm phổi ở trẻ em thường tiến triển rất nhanh và nặng.

3. Biện pháp phòng ngừa viêm phổi ở trẻ sơ sinh

• Trong thời kỳ mang thai, các thai phụ cần đi kiểm tra định kỳ để kịp thời phát hiện và can thiệp khi có những vấn đề sức khỏe bất thường có thể gây ảnh hưởng xấu tới thai nhi;
• Sinh con tại các cơ sở y tế uy tín để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé;
• Chăm sóc cẩn thận cho mẹ và bé sau khi sinh;
• Cho trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn, đúng cách để tăng cường sức đề kháng cho bé;
• Người chăm sóc nên rửa tay xà phòng trước và sau khi chăm sóc trẻ để tránh tình trạng lây nhiễm vi khuẩn cho bé;
• Dụng cụ chăm sóc trẻ cần phải sạch sẽ, khô ráo, vô trùng và tránh tiếp xúc với các nguồn lây bệnh.

Trẻ sơ sinh dễ bị viêm phổi. Đây là căn bệnh nặng, có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt ở trẻ sinh non, nhẹ cân. Tuy nhiên, triệu chứng viêm phổi ở trẻ sơ sinh thường không rõ ràng nên dễ bị bỏ qua. Vì vậy, cha mẹ cần đặc biệt chú ý tới những biểu hiện viêm đường hô hấp của trẻ như bỏ bú, ho, khó thở, quấy khóc,... nếu nghi ngờ bé bị viêm phổi cần đưa trẻ đi khám ngay để điều trị kịp thời, hiệu quả.

Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm phổi