Nội dung được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thanh Hải - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Ung thư xương là loại ung thư trong đó một khối u ác tính xuất hiện trong xương. Các tế bào gây ung thư thường phát triển rất nhanh và có khả năng phá hủy các mô xương khỏe mạnh, gây nguy hiểm tới tính mạng người bệnh.
1. Phân loại ung thư xương
Ung thư xương bao gồm ung thư xương nguyên phát và thứ phát:
- Ung thư xương nguyên phát: Ung thư hình thành từ các tế bào của xương
- Ung thư xương thứ phát: ung thư bắt đầu từ một cơ quan bị ung thư khác của cơ thể và di căn đến xương. Ví dụ tế bào ung thư từ phổi di căn đến xương gọi là ung thư phổi di căn xương...
Triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và kết quả điều trị ung thư xương thứ phát phụ thuộc vào cơ quan ung thư ban đầu. Trong thực tế, thuật ngữ “ung thư xương” dùng để chỉ ung thư xương nguyên phát.
Ung thư xương nguyên phát thường xảy ra ở những vùng như xương đùi, xương chày, đầu trên xương cánh tay và đầu dưới xương quay, gặp nhiều nhất ở lứa tuổi thanh thiếu niên từ 10 -20 tuổi là độ tuổi mà xương phát triển mạnh mẽ.
2. Nguyên nhân gây ung thư xương nguyên phát
Nguyên nhân của sarcoma xương chưa được rõ nhưng có 1 số yếu tố nguy cơ đã được xác định:
- Sự phát triển xương nhanh chóng trong giai đoạn tăng trưởng của tuổi vị thành niên
- Khuynh hướng di truyền (loạn sản xương, bao gồm bệnh Paget, loạn sản xơ, loạn sản sụn, đa chồi xương di truyền, u nguyên bào võng mạc dòng mầm) là các yếu tố nguy cơ.
- Sự kết hợp giữa đột biến của gen RB (U nguyên bào võng mạc dòng mầm) và xạ trị có liên quan đến nguy cơ đặc biệt cao phát triển sarcoma xương
- Hội chứng Li-Fraumeni (đột biến p53 dòng mầm) và hội chứng Rothmund - Thomson (khuyết tật xương bẩm sinh, loạn sản tóc và da, thiểu năng sinh dục và đục thuỷ tinh thể).
- Điều trị ung thư trước đó với xạ trị, hoá chất hoặc ghép tế bào gốc
3. Triệu chứng của ung thư xương nguyên phát
Những triệu chứng của bệnh ung thư xương nguyên phát thường phụ thuộc vào mỗi giai đoạn của bệnh và vị trí u. Trong giai đoạn đầu, hầu hết các triệu chứng thường rất mờ nhạt và khó nhận biết, thông thường sẽ có một số dấu hiệu sau:
- Đau xương ở vị trí u, âm ỉ, nhức mỏi
- Sưng nề vị trí u, có thể sờ thấy ấm hơn
- Khối u có thể gây khó khăn cho vận động
Trong giai đoạn sau, bệnh phát triển nặng hơn và triệu chứng xuất hiện rõ hơn:
- Đau nhiều hơn ở vị trí u, cả khi vận động và lúc nghỉ ngơi
- Sưng nề to hơn, sờ vị trí u thấy nóng, u gây chép ép các cấu trúc lân cận
- Khối u gây hạn chế vận động
- Một số trường hợp bị gãy xương bệnh lý do xương bị bệnh trở nên yếu và dễ dàng gãy bởi một tác động vật lý nhẹ
Nếu bệnh ở giai đoạn muộn, bệnh nhân có các triêu chứng toàn thân như chán ăn, gầy sút cân, da xanh xao, mệt mỏi, sốt... Nếu khối u di căn phổi, bệnh nhân có thể có các triệu chứng như đau tức ngực, khó thở. Khối u di căn sang các vị trí xương khác thì ở vị trí đó lại xuất hiện các khối u xương với các triệu chứng sưng nề, đau, hạn chế vận động. Khối u di căn não gây đau đầu, buồn nôn, nôn....
4. Ung thư xương có chữa được không?
Đa số những người bị mắc bệnh ung thư xương đều có chung một tâm lý hoang mang lo sợ, không biết liệu có thể chữa được căn bệnh này hay không. Mặc dù đây là một trong những bệnh ung thư hết sức nguy hiểm, nhưng nếu được phát hiện sớm và được điều trị đúng cách có thể mang lại khả năng sống sót cao cho người bệnh.
Để có thể lựa chọn được phương pháp điều trị thích hợp cho từng bệnh nhân, các bác sĩ sẽ làm một số các xét nghiệm chẩn đoán, bao gồm:
- Chụp X-quang
- Chụp CT
- Chụp MRI
- Scan xương
- Chụp PET – CT
- Sinh thiết xương
- Xét nghiệm máu
Bên cạnh đó, để lựa chọn một phương pháp điều trị ung thư xương hợp lý cho người bệnh còn phụ thuộc vào một số yếu tố như:
- Bệnh nhân mắc loại ung thư xương nào?
- Vị trí của ung thư
- Mức độ phát triển của tế bào ung thư
- Ung thư khu trú tại chỗ hay đã di căn sang bộ phận khác
- Thể trạng của người bệnh và các bệnh lý phối hợp
- Điều kiện kinh tế và nguyên vọng của bệnh nhân, gia đình
5. Các phương pháp điều trị ung thư xương nguyên phát
Các phương pháp chính điều trị ung thư xương nguyên phát bao gồm phẫu thuật và điều trị thuốc
- Phẫu thuật:
Phẫu thuật cắt bỏ rộng rãi khối u giúp không chỉ loại bỏ được các khối ung thư mà còn đảm bảo không bỏ sót tế bào ung thư ở các tổ chức xung quanh khối u. Đối với khối u tại chân tay, trước đây khi y học chưa phát triển các bệnh nhân cần phải cắt cụt chi. Ngày nay với các kĩ thuật mới nhất, các bác sĩ đã dùng phương pháp phẫu thuật bảo tồn chi giúp cho bệnh nhân có thể giữ lại được chân tay của mình, đảm bảo về mặt chức năng và thẩm mỹ sau phẫu thuật. Phương pháp phẫu thuật bảo tồn chi bao gồm cắt rộng rãi đoạn u và thay bằng đoạn xương và khớp nhân tạo bằng kim loại hoặc đoạn u xương sau khi cắt ra được xử lý bằng Nitơ lỏng sau đó được ghép trở lại vào vị trí cũ. Một số trường hợp không thể thực hiện phẫu thuật bảo tồn chi thì cần phải cắt cụt chi.
- Điều trị thuốc:
Một số hình thức sử dụng thuốc bao gồm tiêm truyền tĩnh mạch, dạng uống. Các loại trị liệu toàn thân được sử dụng cho ung thư xương nguyên phát có thể bao gồm:
Điều trị hoá chất giúp tiêu diệt tế bào ung thư và và thu nhỏ kích thước khối u trước phẫu thuật. Hóa chất hậu phẫu giúp tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại và giảm nguy cơ ung thư tái phát.
Thuốc điều trị đích: ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư đồng thời hạn chế thiệt hại cho các tế bào khỏe mạnh.
Điều trị miễn dịch: thuốc hoạt động theo cơ chế miễn dịch, giúp tăng khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể để chống lại ung thư.
Xạ trị:
Là biện pháp sử dụng tia xạ để làm tổn thương các tế bào ung thư và ngăn chúng phát triển. Đối với ung thư xương nguyên phát, liệu pháp này chỉ hiệu quả trên nhóm bệnh Sarcoma Ewing. Đối với các nhóm khác, xạ trị ít khả quan và chủ yếu giải quyết triệu chứng chống đau và chống gãy xương.
