Prochlorperazine được dùng điều trị để làm giảm triệu chứng của một số rối loạn thần kinh gồm: tâm thần phân liệt hay chứng cuồng điên. Ở liều thấp, prochlorperazine cũng được dùng như một loại thuốc chống nôn để làm giảm buồn nôn và nôn. Hãy cùng tìm hiểu công dụng thuốc Prochlorperazine qua bài viết dưới đây.
1. Tác dụng thuốc Prochlorperazine
Prochlorperazine thuộc nhóm thuốc chống loạn thần, chống nôn. Được bào chế dưới dạng viên nén hàm lượng 5mg, 10mg hay viên nén phân tán trong miệng hàm lượng 3 mg; siro 5ng/5ml; thuốc tiêm 5ng/5ml; thuốc đặt trực tràng hàm lượng 5mg.
Chỉ định trong chóng mặt do hội chứng Meniere, viêm mê đạo tai và các nguyên nhân khác, buồn nôn và nôn do bất kỳ nguyên nhân nào kể cả nguyên nhân liên quan đến chứng đau nửa đầu.
Sử dụng cho bệnh tâm thần phân liệt (đặc biệt là trong giai đoạn mãn tính), hưng cảm cấp tính và như một chất hỗ trợ để kiểm soát chứng lo âu ngắn hạn.
2. Cách sử dụng thuốc Prochlorperazine
* Người lớn
| Chỉ định | Liều lượng |
| Phòng chống buồn nôn và nôn | 5 - 10 mg, 3 đến 4 lần mỗi ngày. |
| Điều trị buồn nôn và nôn |
- Khởi đầu 20mg, tiếp theo nếu cần, 10mg hai giờ sau đó. - Liều > 40mg mỗi ngày chỉ nên dùng trong những trường hợp kháng thuốc - Để kiểm soát buồn nôn và nôn nghiêm trọng phẫu thuật: 5–10 mg tiêm 15–30 phút trước khi khởi mê. Nếu cần, lặp lại liều một lần trước khi phẫu thuật. |
| Chứng chóng mặt và hội chứng Meniere |
Tăng 5 mg, nếu cần đến tổng cộng 30 mg mỗi ngày. Sau vài tuần, liều lượng có thể giảm dần đến 5 - 10 mg mỗi ngày. |
| Hỗ trợ trong điều trị ngắn hạn chứng lo âu | Ban đầu, 15 - 20 mg mỗi ngày chia làm nhiều lần nhưng có thể tăng lên nếu cần thiết đến tối đa 40 mg mỗi ngày chia làm nhiều lần. |
| Tâm thần phân liệt và các rối loạn tâm thần khác |
- Liều uống hàng ngày hiệu quả thông thường là 75-100mg mỗi ngày. Các bệnh nhân đáp ứng rất khác nhau. Lịch trình sau đây được đề xuất: - Ban đầu 12,5 mg x 2 lần / ngày trong 7 ngày, lượng hàng ngày sau đó tăng lên 12,5 mg sau khoảng 4 - 7 ngày cho đến khi đạt được phản ứng ưng ý. - Sau một số tuần với liều lượng hiệu quả, nên cố gắng giảm liều lượng này. - Tổng số lượng hàng ngày nhỏ như 50mg hoặc thậm chí 25mg đôi khi được cho là có hiệu quả. |
* Trẻ em
Rối loạn tâm thần:
Trẻ em từ 2-12 tuổi (thuốc uống): Ban đầu 2,5 mg x 2 hoặc 3 lần/ngày; tổng liều lượng không được vượt quá 10 mg vào ngày đầu tiên. Có thể tăng liều prochlorperazine nhưng không vượt quá liều 20 mg cho trẻ em từ 2–5 tuổi và liều 25mg cho trẻ từ 6–12 tuổi mỗi ngày
Trẻ em dưới 12 tuổi (liều tiêm bắp): Liều 0,13 mg/kg.
Điều trị chứng buồn nôn và nôn:
| Cân nặng | Liều dùng hằng ngày |
| Dưới 9kg | Không dùng |
| 9,1kg –13,2kg | 2,5 mg, 1 đến 2 lần mỗi ngày |
| 13,6kg –17,7kg | 2,5 mg, 2 đến 3 lần mỗi ngày |
| 18,2kg –38,6kg | 2,5 mg, 3 lần mỗi ngày hoặc 5 mg, 2 lần mỗi ngày |
Thuốc uống:
Trẻ em trên 2 tuổi và cân nặng trên 9kg (liều tiêm bắp): Liều 0,13 mg/kg.
3. Chống chỉ định của thuốc Prochlorperazine
- Suy giảm chức năng gan.
- Đang có hoặc có tiền sử bệnh rối loạn về máu.
- Động kinh.
- Bệnh Parkinson.
- Chứng phì đại tuyến tiền liệt.
- Bệnh tăng nhãn áp góc hẹp.
- Phụ nữ có thai.
- Không sử dụng prochlorperazine trong tình trạng hôn mê hoặc khi có một lượng lớn chất gây ức chế hệ thần kinh trung ương (rượu, barbiturat, ma tuý...)
- Trẻ em < 2 tuổi hoặc cân nặng < 9 kg.
4. Lưu ý khi sử dụng thuốc Prochlorperazine
Bệnh nhân cao tuổi bị sa sút trí tuệ được điều trị bằng thuốc chống loạn thần có nguy cơ tử vong cao hơn. Rối loạn vận động chậm, một hội chứng bao gồm các rối loạn cử động không thể đảo ngược, không tự chủ, có thể phát triển ở những bệnh nhân được điều trị bằng thuốc chống loạn thần, đặc biệt ở người cao tuổi.
Các triệu chứng ngoại tháp thứ phát do prochlorperazine có thể bị nhầm lẫn với các dấu hiệu trên thần kinh trung ương của một số bệnh nguyên phát chưa được chẩn đoán gây ra nôn mửa, ví dụ, hội chứng Reye hoặc bệnh não. Nên tránh sử dụng prochlorperazine ở trẻ em và thanh thiếu niên có các dấu hiệu và triệu chứng gợi ý đến hội chứng Reye.
Nên tránh dùng ở những bệnh nhân bị rối loạn chức năng gan hoặc thận, bệnh Parkinson, suy giáp, suy tim, u thực bào, nhược cơ hoặc phì đại tuyến tiền liệt, tiền sử bệnh tăng nhãn áp góc hẹp hoặc mất bạch cầu hạt.
Bắt buộc phải ngừng điều trị trong trường hợp sốt không rõ nguyên nhân, vì đây có thể là dấu hiệu của hội chứng an thần kinh ác tính (xanh xao, tăng thân nhiệt, rối loạn chức năng tự chủ, thay đổi ý thức, cứng cơ). Các dấu hiệu của rối loạn chức năng tự chủ, chẳng hạn như đổ mồ hôi và không ổn định động mạch, dấu hiệu nhận biết là tăng thân nhiệt.
Các phenothiazin với tác dụng an thần có thể làm tăng kéo dài khoảng QT, khiến cho tăng nguy cơ khởi phát loạn nhịp thất kiểu xoắn đỉnh nghiêm trọng và có khả năng gây tử vong (đột tử) cho bệnh nhân. Tránh điều trị đồng thời Prochlorperazine với các thuốc an thần khác
Thử nghiệm trên lâm sàng cho thấy prochlorperazine làm gia tăng nguy cơ tai biến mạch máu não nên rất thận trọng khi sử dụng cho những bệnh nhân có nguy cơ đột quỵ.
Bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường hoặc có các yếu tố nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường, nên được theo dõi chỉ số đường huyết trong quá trình điều trị bằng prochlorperazine.
Lưu ý với phụ nữ có thai
- Không có đầy đủ bằng chứng về sự an toàn sử dụng prochlorperazine trong thai kỳ nên tránh dùng trong thời kỳ mang thai, chỉ sử dụng khi thật cần thiết.
- Trong ba tháng cuối của thai kỳ có nguy cơ trẻ sinh ra gặp các phản ứng có hại như phản ứng ngoại tháp và/hoặc hội chứng cai thuốc với triệu chứng như kích động, tăng/giảm trương lực cơ, run, buồn ngủ, suy hô hấp hoặc rối loạn tiêu hóa.
Lưu ý với phụ nữ cho con bú
Prochlorperazine có thể bài tiết qua sữa và phải ngừng cho con bú trong thời gian điều trị.
Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc
Bệnh nhân nên được cảnh báo về tình trạng buồn ngủ trong những ngày đầu điều trị và không nên lái xe hoặc vận hành máy móc
5. Tác dụng phụ của thuốc Prochlorperazine
- Rối loạn hệ thống miễn dịch: Phản ứng quá mẫn loại I như phù mạch và mày đay.
- Rối loạn hệ thống bạch huyết và máu:
+ Giảm bạch cầu nhẹ xảy ra ở 30% bệnh nhân khi dùng liều cao kéo dài.
+ Mất bạch cầu hạt có thể hiếm khi xảy ra: nó không liên quan đến liều lượng
- Rối loạn nội tiết: Tăng prolactin máu có thể dẫn đến bệnh vàng da, nữ hóa tuyến vú, vô kinh và liệt dương.
- Rối loạn hệ thần kinh:
+ Rối loạn trương lực cơ hoặc loạn vận động cấp tính, bao gồm cả khủng hoảng thị lực, thường xảy ra nhất thời ở trẻ em và thanh niên, và thường xảy ra trong vòng 4 ngày đầu điều trị hoặc sau khi tăng liều.
+ Akathisia đặc trưng xảy ra sau khi dùng liều ban đầu lớn.
+ Parkinsonism phổ biến hơn ở người lớn và người già. Nó thường phát triển sau vài tuần hoặc vài tháng điều trị. Có thể thấy một hoặc nhiều biểu hiện sau: run, cứng đơ, loạn vận động hoặc các đặc điểm khác của bệnh Parkinson. Thường chỉ là run.
+ Rối loạn vận động chậm: Nếu điều này xảy ra, nó thường xảy ra, nhưng không nhất thiết, sau khi dùng liều cao hoặc kéo dài. Nó thậm chí có thể xảy ra sau khi ngừng điều trị. Do đó, nên giữ liều lượng ở mức thấp bất cứ khi nào có thể.
+ Có thể xảy ra mất ngủ và kích động.
+ Co giật.
- Rối loạn mắt:
Những thay đổi ở mắt và sự phát triển của màu xám kim loại màu hoa cà ở vùng da tiếp xúc đã được ghi nhận ở một số cá nhân chủ yếu là phụ nữ, những người đã dùng chlorpromazine liên tục trong thời gian dài (bốn đến tám năm). Điều này có thể xảy ra với Prochlorperazine.
- Rối loạn tim:
+ Thay đổi điện tâm đồ bao gồm kéo dài QT (như với các thuốc an thần kinh khác), ST trầm cảm, thay đổi Sóng U và Sóng T.
+ Rối loạn nhịp tim, bao gồm loạn nhịp thất và loạn nhịp nhĩ, blốc nhĩ thất, nhịp nhanh thất, có thể dẫn đến rung thất hoặc ngừng tim đã được báo cáo trong khi điều trị bằng phenothiazin an thần kinh, có thể liên quan đến liều lượng. Bệnh tim từ trước, tuổi già, hạ kali máu và dùng đồng thời thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể dẫn đến tiền sử.
- Rối loạn mạch máu:
- Tụt huyết áp, thường xảy ra ở tư thế, thường xảy ra. Các đối tượng cao tuổi hoặc suy giảm thể lực đặc biệt dễ mắc bệnh; nó có nhiều khả năng xảy ra sau khi tiêm bắp.
+ Các trường hợp huyết khối tĩnh mạch, bao gồm cả các trường hợp thuyên tắc phổi và các trường hợp huyết khối tĩnh mạch sâu đã được báo cáo với thuốc chống loạn thần - Tần suất không rõ
- Rối loạn tiêu hóa: Có thể bị khô miệng.
- Rối loạn chuyển hóa và dinh dưỡng:
+ Hạ natri máu
+ Hội chứng tiết hormon chống bài niệu không thích hợp (SIADH).
- Rối loạn hô hấp, lồng ngực và trung thất:
+ Suy hô hấp có thể xảy ra ở những bệnh nhân mẫn cảm.
+ Ngạt mũi có thể xảy ra.
- Rối loạn gan mật: Vàng da, thường thoáng qua, xảy ra ở một tỷ lệ rất nhỏ bệnh nhân dùng thuốc an thần kinh. Nên ngừng điều trị khi phát triển bệnh vàng da
- Rối loạn da và mô dưới da:
+ Hiện tượng mẫn cảm với da do tiếp xúc có thể hiếm khi xảy ra ở những chế phẩm thường xuyên xử lý một số phenothiazin.
+ Phát ban da ở nhiều loại khác nhau cũng có thể gặp ở những bệnh nhân được điều trị bằng thuốc.
+ Bệnh nhân dùng liều cao nên được cảnh báo rằng họ có thể bị mẫn cảm với ánh sáng khi trời nắng và nên tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
- Các rối loạn chung và tình trạng cơ địa:
+ Hội chứng ác tính an thần kinh (tăng thân nhiệt, cứng khớp, rối loạn chức năng tự chủ và thay đổi ý thức) có thể xảy ra với bất kỳ thuốc an thần kinh nào.
+ Không dung nạp glucose, tăng đường huyết
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
