Một số vấn đề thường gặp ở khớp gối có thể kể đến như viêm khớp, thoái hóa khớp và các chấn thương như rách dây chằng chéo trước, rách sụn chêm. Do đó, khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở khớp đầu gối như đau, sưng, cứng khớp, mọi người nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Thanh Bình - Bác sĩ Phục hồi chức năng - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Triệu chứng thường gặp của bệnh ở khớp gối
Khi xuất hiện các vấn đề thường gặp ở khớp gối, đau là triệu chứng phổ biến nhất. Tùy vào nguyên nhân cụ thể, vị trí và mức độ đau có thể khác nhau. Những triệu chứng thường xuất hiện cùng với đau đầu gối có thể là:
- Khớp bị sưng và cứng, khó cử động.
- Vùng đau có thể đỏ và ấm hơn khi chạm vào.
- Khớp đầu gối yếu hoặc không ổn định.
- Có thể nghe thấy tiếng lạo xạo khi cử động đầu gối.
- Không thể duỗi thẳng hay gập chân hoàn toàn.
- Khớp có thể bị cong hoặc không thẳng trục.
Nếu một người trải qua bất kỳ dấu hiệu nào sau đây, hãy đến gặp bác sĩ ngay:
- Khi đứng lên, đầu gối có thể không đủ khả năng chịu đựng trọng lượng cơ thể, dẫn đến việc chúng ta đứng không vững hoặc dễ sụm gối khi di chuyển.
- Đầu gối có dấu hiệu sưng.
- Người không thể gập hoặc duỗi đầu gối hoàn toàn.
- Có sự biến dạng rõ ràng ở chân hoặc đầu gối.
- Người bị sốt kèm theo đỏ, đau và sưng ở đầu gối.
- Đau đầu gối nghiêm trọng liên quan đến chấn thương.
2. Các vấn đề thường gặp ở khớp gối xuất phát từ đâu?
Khớp đầu gối có thể bị đau do chấn thương, các dạng viêm khớp và những vấn đề thường gặp ở khớp gối khác.
2.1 Chấn thương
Chấn thương khớp gối có thể tác động đến dây chằng, gân, bao hoạt dịch, xương, sụn và các dây chằng trong khớp. Các loại chấn thương khớp gối thường gặp bao gồm:
- Chấn thương dây chằng chéo trước (ACL) và dây chằng chéo sau (PCL): Các dây chằng này giúp giữ cho khớp ổn định trong khi vận động. Khi dây chằng chéo trước hoặc chéo sau bị chấn thương có thể dẫn đến chấn thương nghiêm trọng và thường cần phải phẫu thuật. Những vận động viên tham gia các môn thể thao va chạm như bóng đá hoặc bóng bầu dục có nguy cơ cao bị chấn thương các dây chằng này. Tuy nhiên, không chỉ va chạm trong thể thao mới gây ra chấn thương mà việc tiếp đất không đúng cách khi nhảy cao hoặc chuyển hướng đột ngột cũng có thể gây rách dây chằng chéo trước hoặc chéo sau.
- Gãy xương là một trong các vấn đề thường gặp ở khớp gối: Xương lồi cầu xương đùi, mâm chày và xương bánh chè có khả năng bị gãy trong các tình huống va chạm, tai nạn giao thông hoặc khi bị ngã. Những người bị loãng xương có nguy cơ gãy xương đầu gối cao nếu họ di chuyển sai tư thế.
- Rách sụn chêm khớp gối: Sụn chêm là thành phần thiết yếu của khớp đầu gối và cũng là nơi dễ bị tổn thương nhất. Việc rách sụn chêm thường xảy ra trong các vụ tai nạn giao thông hoặc khi gặp chấn thương thể thao. Sụn chêm có thể bị rách theo nhiều kiểu khác nhau như rách dọc, rách ngang, rách hình nan hoa, hình vạt, hình mỏ, hình quai vali và các dạng rách phức tạp. Về vị trí rách, có thể phân loại thành rách sừng trước, sừng sau, thân sụn chêm hoặc rách ở vùng vô mạch và vùng có mạch nuôi.
- Viêm bao hoạt dịch khớp gối do chấn thương: Những chấn thương ở đầu gối có thể làm viêm bao hoạt dịch, tức là các túi nhỏ chứa dịch ở ngoài đệm đầu gối, giúp gân và dây chằng trượt dễ dàng trên bề mặt khớp.
- Viêm gân bánh chè cũng là một vấn đề thường gặp ở khớp gối: Hiện tượng xảy ra khi gối phải chịu sức ép quá mức do vận động liên tục hoặc kéo dài hoặc khi không thực hiện khởi động đúng cách trước khi tham gia thể thao. Triệu chứng chính của tình trạng này là cảm giác đau, thường tập trung ở phần trước của gối, nơi gân bị viêm. Cơn đau thường có xu hướng gia tăng theo thời gian, cảm giác đau âm ỉ và kéo dài gây khó chịu, hiếm khi đau dữ dội hoặc nghiêm trọng. Đau có thể gia tăng khi thực hiện các động tác gấp duỗi gối như leo cầu thang, ngồi xổm hoặc chạy bộ.
2.2 Vấn đề về cơ học
Dưới đây là một vài ví dụ về các vấn đề cơ học có thể dẫn đến đau đầu gối:
- Gãy hoặc vỡ sụn và xương: Chấn thương hoặc tình trạng thoái hóa có thể làm cho xương hoặc sụn bị vỡ và để lại các mảnh vỡ trong ổ khớp. Những mảnh vỡ này có thể gây ra các vấn đề như đau, kẹt khớp, cứng khớp gối khi di chuyển.
- Hội chứng dải chậu chày với tên tiếng Anh là Iliotibial band syndrome, là một bệnh lý phổ biến trong thể thao, cũng có thể gặp trong các hoạt động như đi bộ, đạp xe, leo núi và hơn thế nữa. Cơn đau thường xảy ra ở bên ngoài khớp đầu gối và có thể bộc phát từ nhẹ đến nặng. Khi người bệnh nghỉ ngơi hoặc tham gia các môn thể thao cần sự thay đổi mức độ vận động như tennis, bóng rổ hoặc các môn thể thao cần sức mạnh như trượt tuyết, có thể không cảm thấy đau. Tuy nhiên, đi bộ liên tục hoặc kéo dài có thể gây đau ở bên ngoài khớp đầu gối, thậm chí buộc bệnh nhân phải dừng lại. Đau thường giảm khi ngừng hoạt động. Triệu chứng đôi khi không rõ ràng và chỉ thể hiện bằng cơn đau ở phía ngoài của khớp đầu gối.
- Một phần sụn bị rách trong khớp đầu gối có thể dẫn đến việc giảm khả năng vận động. Khi tình trạng này xảy ra, đầu gối không thể duỗi thẳng hoàn toàn.
- Trật khớp xương bánh chè: Tình trạng này xảy ra khi xương bánh chè, nằm ở phía trước của đầu gối, bị đẩy ra ngoài khớp đầu gối. Xương bánh chè có thể chỉ bị lệch một chút hoặc có thể di chuyển quá mức sang bên.
- Đau ở hông hoặc chân: Một số bệnh lý liên quan đến cột sống thắt lưng, khớp hông, hoặc bàn chân có thể gây ra cơn đau lan đến đầu gối.
2.3 Các loại viêm khớp
Đầu gối có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều loại viêm khớp khác nhau, ví dụ như:
- Viêm khớp xương còn được biết đến với tên gọi viêm khớp thoái hóa, là một trong các vấn đề thường gặp ở khớp gối và là dạng phổ biến nhất của viêm khớp.
- Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý tự miễn có khả năng ảnh hưởng đến gần như tất cả các khớp trong cơ thể, bao gồm cả khớp đầu gối. Dù là một bệnh mãn tính, mức độ nghiêm trọng của viêm khớp dạng thấp có thể khác nhau ở từng bệnh nhân.
- Gout là một trong các vấn đề thường gặp ở khớp gối, xảy ra do sự tích tụ quá mức của các tinh thể acid uric trong khớp. Thông thường, căn bệnh này thường bắt đầu ở các khớp nhỏ, đặc biệt là ở ngón chân cái nhưng đôi khi cũng có thể xuất hiện sớm ở đầu gối.
- Bệnh giả gout thường bị hiểu nhầm là gout nhưng thực chất bệnh giả gout là do sự tích tụ của các tinh thể calcium pyrophosphate trong dịch khớp. Khớp đầu gối là vị trí thường xuyên bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này.
- Viêm khớp do nhiễm khuẩn: Khớp đầu gối có thể bị nhiễm khuẩn gây đau, sưng tấy và đỏ. Thông thường, viêm khớp nhiễm khuẩn đi kèm với sốt và các triệu chứng nhiễm trùng cục bộ cũng như toàn thân.
2.4 Các vấn đề thường gặp ở khớp gối khác
Hội chứng đau bánh chè-đùi hay còn gọi là Patellofemoral pain syndrome, là thuật ngữ chung chỉ cơn đau phát sinh giữa xương bánh chè và xương đùi. Chứng đau này thường gặp ở vận động viên, người trẻ tuổi có vấn đề với xương bánh chè và cũng có thể phát triển ở người cao tuổi do viêm khớp xương bánh chè.
3. Yếu tố nguy cơ dẫn đến các bệnh ở khớp gối
Có nhiều yếu tố có thể làm gia tăng khả năng gặp phải các vấn đề thường gặp ở khớp gối chẳng hạn như:
- Thừa cân hoặc béo phì có thể làm cho khớp đầu gối phải chịu nhiều sức nặng hơn, ngay cả khi thực hiện những hoạt động đơn giản như đi bộ hoặc leo cầu thang. Điều này còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm xương khớp bằng cách thúc đẩy quá trình phá hủy sụn khớp.
- Khi cơ bắp không đủ sức mạnh và sự linh hoạt, nguy cơ bị chấn thương đầu gối có thể tăng cao. Cơ bắp khỏe mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định và bảo vệ khớp trong khi tính linh hoạt của chúng giúp duy trì phạm vi chuyển động bình thường của khớp.
- Một số môn thể thao tạo áp lực lên đầu gối nhiều hơn so với những môn khác. Ví dụ, trượt tuyết với giày cứng và nguy cơ té ngã hoặc nhảy và va chạm đầu gối khi chạy đều có thể làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối. Tương tự, các công việc yêu cầu chuyển động đầu gối lặp lại nhiều lần như xây dựng hoặc làm nông, cũng dễ gây ra các vấn đề về khớp gối.
- Khi một người đã có tiền sử chấn thương đầu gối và tiếp tục tham gia vào các hoạt động thể thao hoặc công việc có thể làm tăng nguy cơ chấn thương, khả năng bị tái chấn thương đầu gối sẽ cao hơn.
4. Biến chứng
Không phải mọi cơn đau đầu gối đều là nghiêm trọng, tuy nhiên, các chấn thương và bệnh lý như viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp hay viêm khớp nhiễm khuẩn có thể gây đau đớn nhiều hơn, làm tổn thương khớp nghiêm trọng hơn và có thể dẫn đến tàn tật hoặc đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Người từng bị chấn thương đầu gối, ngay cả khi còn là trẻ vị thành niên, có khả năng cao gặp phải các chấn thương tương tự trong tương lai.
5. Phòng ngừa các bệnh về khớp gối
Dù không thể luôn luôn phòng ngừa đau đầu gối nhưng chúng ta có thể giảm nguy cơ chấn thương khớp nhờ những biện pháp sau:
- Giữ cân nặng ở mức lý tưởng: Đây là một trong những cách tốt nhất để bảo vệ đầu gố. Mỗi kilogram dư thừa sẽ làm gia tăng áp lực lên khớp, từ đó làm tăng nguy cơ bị chấn thương và viêm xương khớp.
- Thực hiện khởi động kỹ trước khi tham gia bất kỳ hoạt động thể thao nào.
- Đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật trong các môn thể thao hoặc hoạt động nặng.
- Trong trường hợp một người bị viêm xương khớp, đau khớp đầu gối kéo dài hoặc các chấn thương thường xuyên tái phát, người đó cần thay đổi cách tập thể dục của mình. Hãy xem xét việc chuyển sang bơi lội, tập thể dục nhịp điệu dưới nước hoặc các hoạt động ít kháng lực khác như đi xe đạp, thực hiện ít nhất vài ngày mỗi tuần.
- Để phòng tránh thoái hóa khớp đầu gối, điều quan trọng là cần tự mình luyện tập, chăm sóc, bảo vệ và duy trì chức năng vận động của khớp. Cần lưu ý không để khớp hoạt động quá sức bằng các hoạt động mạnh hay mang vác đồ nặng, tránh ngồi xổm hoặc ngồi với chân bị bó gối, hạn chế việc đi lên xuống cầu thang nhiều lần trong ngày và đứng quá lâu.
- Mọi người cũng có thể áp dụng những phương pháp như xoa bóp, châm cứu, sử dụng nhiệt, kích thích các đầu mút thần kinh bằng điện hoặc thực hiện các bài tập như yoga, đi bộ và đạp xe khi khớp không còn đau hoặc đã hết đợt đau.
Khi bị thoái hóa khớp đầu gối và cơn đau trở nên nghiêm trọng, việc nghỉ ngơi và hạn chế các hoạt động nặng là rất quan trọng. Người bệnh có thể sử dụng các loại dầu giảm đau như dầu gió, kem giảm đau như deefhead, voltaren, felden, coltilam, profenid... hoặc uống thuốc giảm đau như paracetamol, efferalgan (theo chỉ dẫn của bác sĩ). Đặc biệt, sự hỗ trợ tinh thần từ gia đình và bạn bè có thể giúp giảm bớt đau đớn và tâm trạng u sầu. Người bệnh cần duy trì tinh thần lạc quan và nỗ lực để không làm tình trạng bệnh nặng thêm.
6. Phương pháp điều trị tiên tiến về các bệnh khớp gối hiện nay
Bệnh viện Vinmec, với đội ngũ bác sĩ tận tâm và nhiều năm kinh nghiệm cùng với trang thiết bị hiện đại, là lựa chọn hàng đầu cho những bệnh nhân điều trị thoái hóa khớp bằng phương pháp PRP (Platelet Rich Plasma). Phương pháp này được áp dụng cho nhiều tình trạng, chẳng hạn như:
- Bệnh lý chóp xoay (như viêm hoặc rách chóp xoay).
- Viêm điểm bám gân ở khuỷu tay, cổ tay, hoặc đầu gối.
- Viêm cân gan chân.
- Viêm gân hoặc các vấn đề liên quan đến gân.
- Chấn thương sụn chêm và dây chằng.
- Thoái hóa khớp.
Khi so sánh với các phương pháp điều trị truyền thống như thuốc hay phẫu thuật (nội soi hoặc mổ mở) cho các trường hợp nặng, PRP được xem là an toàn hơn vì máu được lấy từ cơ thể bệnh nhân. Phương pháp này có thể giảm cơn đau lên đến 80-90% một cách nhanh chóng. Hơn nữa, quá trình điều trị của PRP nhẹ nhàng và chi phí hợp lý, điều này làm cho phương pháp này ngày càng trở nên phổ biến.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là nơi cung cấp các dịch vụ điều trị cho các chấn thương và tình trạng bệnh lý liên quan đến hệ cơ xương khớp và dây chằng.
Trung tâm nổi bật với chuyên môn trong các lĩnh vực phẫu thuật và điều trị các vấn đề sau:
- Thay thế một phần hoặc toàn bộ xương và khớp bằng khớp nhân tạo;
- Thay khớp háng, gối và khuỷu tay;
- Thực hiện thay khớp vai đảo ngược và các khớp nhỏ ở ngón tay, đây là dịch vụ đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam;
- Phẫu thuật nội soi khớp để tái tạo và sửa chữa tổn thương dây chằng và sụn chêm;
- Điều trị ung thư xương, u xương và các bệnh lý liên quan đến mô mềm của cơ quan vận động;
- Cung cấp dịch vụ phục hồi chức năng chuyên sâu trong lĩnh vực Y học thể thao;
- Phân tích vận động để chẩn đoán, theo dõi và cải thiện hiệu suất của các vận động viên, đồng thời hỗ trợ phục hồi cho bệnh nhân.
Trung tâm hiện đang ứng dụng các công nghệ tiên tiến nhất trong điều trị, bao gồm công nghệ tái tạo hình ảnh 3D, in 3D cho xương và khớp nhân tạo, thiết bị trợ cụ cá nhân hóa với công nghệ in 3D, và công nghệ chế tạo xương khớp nhân tạo từ các vật liệu mới. Đồng thời, kỹ thuật phẫu thuật chính xác bằng Robot cũng được sử dụng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.org; urmc.rochester.edu
