Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Thanh Bình - Bác sĩ Phục hồi chức năng - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Khớp gối là một khớp lớn và chịu toàn bộ tải trọng của cơ thể. Vì được cấu tạo phức tạp, bởi nhiều thành phần, có tần suất hoạt động cao, nên khớp gối rất dễ bị tổn thương. Khớp gối được cấu tạo bởi phần dưới xương đùi (lồi cầu xương đùi), phần trên xương chày (mâm chày), mặt sau xương bánh chè.
1. Triệu chứng thường gặp của bệnh ở khớp gối
Triệu chứng đau là triệu chứng thường gặp khi người bệnh gặp các vấn đề ở khớp gối. Vị trí và mức độ nghiêm trọng của đau đầu gối có thể khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân của cụ thể. Các dấu hiệu và triệu chứng đôi khi kèm theo đau đầu gối bao gồm:
- Sưng và khó vận động, cứng khớp
- Đỏ và ấm nóng hơn khi sờ
- Yếu hoặc không ổn định khi vận động
- Nghe thấy tiếng lạo xạo khi vận động ở đầu gối
- Không có khả năng duỗi thẳng hay gấp lại hoàn toàn hai chân hoặc một chân
- Nhìn thấy khớp cong hoặc không thẳng trục
Tới khám bác sĩ ngay nếu bạn:
- Đầu gối không thể chịu trọng lượng của cơ thể hoặc khi đứng lên, bạn đứng không vững hay khi đi lại dễ sụm gối
- Có dấu hiệu sưng đầu gối
- Không thể duỗi hoặc gập hoàn toàn đầu gối của bạn
- Nhìn thấy một biến dạng rõ ràng ở chân hoặc đầu gối của bạn
- Bị sốt, ngoài ra còn đỏ, đau và sưng ở đầu gối
- Bị đau đầu gối nghiêm trọng liên quan đến chấn thương
2. Các nguyên nhân thường gặp dẫn đến đau khớp gối
Đau khớp gối có thể gây ra bởi chấn thương, các loại viêm khớp và các vấn đề khác.
2.1. Chấn thương
Chấn thương khớp gối có thể ảnh hưởng đến dây chằng, gân hoặc bao hoạt dịch đầu gối cũng như xương, sụn và dây chằng của khớp. Một số chấn thương khớp gối phổ biến bao gồm:
- Chấn thương dây chằng chéo trước (ACL) hay dây chằng chép sau (PCL): Dây chằng chéo trước và chéo sau giúp mang lại cho khớp độ ổn định quan trọng khi vận động. Chấn thương dây chằng chéo trước hay chéo sau có thể nghiêm trọng và cần phẫu thuật. Vận động viên các môn thể thao va chạm như bóng đá hoặc bóng bầu dục thường bị thương dây chằng chéo trước hay chéo sau. Tuy nhiên, va chạm trong thể thao không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra thương tích này. Tiếp đất không đúng cách khi nhảy cao hoặc chuyển hướng đột ngột có thể dẫn đến rách đứt dây chằng chéo trước hay chéo sau
- Gãy xương: Lồi cầu xương đùi, mâm chày, xương bánh chè có thể bị gãy vỡ trong khi va chạm hoặc tai nạn giao thông hoặc ngã. Những người bị loãng xương đôi khi có thể bị gãy xương đầu gối do đi sai tư thế.
- Rách sụn chêm khớp gối: Sụn chêm là một trong những thành phần quan trọng của khớp và dễ bị tổn thương nhất. Rách sụn chêm thường gặp trong tai nạn giao thông, chấn thương thể thao...Sụn chêm rách theo nhiều kiểu khác nhau. Thường gặp là rách dọc, rách ngang, rách hình nan hoa, hình vạt, hình mỏ, hình quai vali và rách phức tạp. Rách theo vị trí có các loại rách sừng trước, sừng sau, thân; rách vùng vô mạch, vùng có mạch nuôi.
- Viêm bao hoạt dịch khớp gối do chấn thương: Một số chấn thương đầu gối gây viêm bao hoạt dịch (là các túi nhỏ của chất dịch bên ngoài đệm đầu gối để gân và dây chằng trượt trơn tru trên mặt khớp).
Viêm gân bánh chè: là tình trạng quá tải của gối khi vận động liên tục, kéo dài, hoặc khởi động không kỹ trước khi chơi thể thao. Dấu hiệu chính của viêm gân bánh chè là đau, đau thường nằm ở vị trí trước gối nơi gân bị viêm, đau ngày càng tăng dần, đau âm ỉ kéo dài khó chịu, ít khi đau dữ dội nghiêm trọng. Đau tăng khi vận động gấp duỗi gối như khi thực hiện các động tác leo cầu thang, ngồi xổm, chạy nhiều.
2.2. Vấn đề về cơ học
Một số ví dụ về các vấn đề cơ học có thể gây đau đầu gối bao gồm:
- Vỡ xương, sụn: Đôi khi chấn thương hoặc thoái hóa xương hoặc sụn có thể gây ra mảnh xương hay sụn vỡ ra và trôi nổi trong ổ khớp. Điều này có thể tạo ra bất kỳ vấn đề khi vận động khớp gối như đau, kẹt khớp, cứng khớp...
- Hội chứng dải chậu chày (tên tiếng Anh là Iliotibial band syndrome) là một loại bệnh lý thường gặp trong hoạt động thể thao, cũng như trong đi bộ, đi xe đạp, leo núi,... Đau nằm ở phía ngoài của khớp gối, với các mức độ rất khác nhau. Có khi nghỉ ngơi, trong khi đi, khi hoạt động các môn thể thao mà cần phải thay đổi mức độ vận động ví dụ như tenis, bóng rổ, thậm chí cả những môn cần phải có sức mạnh như trượt tuyết, nó cũng không đau. Nhưng ngược lại chỉ cần đi bộ đều đều, liên tục, kéo dài thì xuất hiện đau ở bên ngoài của gối, đôi khi làm cho bệnh nhân phải dừng lại. Khi dừng hoạt động thì triệu chứng đau cũng giảm hoàn toàn. Các triệu chứng đôi khi không điển hình, chỉ có mỗi dấu hiệu đau ở bên ngoài khớp gối.
- Khớp gối hạn chế vận động: Điều này có thể xảy ra từ một sụn bị rách. Khi một phần sụn vỡ bên trong khớp gối, không thể thẳng hết đầu gối.
- Trật khớp xương bánh chè: Điều này xảy ra khi xương bánh chè nằm ở mặt trước gối bị sang bên ngoài đầu gối. Có thể chỉ lệch nhẹ sang một bên hoặc xương bánh chè có thể di chuyển quá nhiều sang một bên.
Đau hông hay chân: Trong một số trường hợp, những bệnh lý vùng cột sống thắt lưng, vùng khớp hông hay cẳng bàn chân có thể đau đến đầu gối.
2.3. Các loại viêm khớp
Có rất nhiều loại viêm khớp khác nhau và chúng đều ảnh hưởng đến đầu gối như:
- Viêm xương khớp: Đôi khi được gọi là viêm khớp thoái hóa, viêm khớp xương là loại thường gặp nhất của viêm khớp.
- Viêm khớp dạng thấp: là một tình trạng bệnh tự miễn dịch có thể ảnh hưởng đến hầu như bất kỳ khớp nào trong cơ thể, bao gồm cả đầu gối. Mặc dù viêm khớp dạng thấp là một bệnh mãn tính, nhưng nó có thể gây các mức độ nghiêm trọng khác nhau cho người bệnh
- Gout: Đây là loại viêm khớp xảy ra khi tinh thể acid uric tích tụ quá mức trong các khớp. Thông thường bệnh gút thường ảnh hưởng sớm đến cáckhớp nhỏ vùng ngón chân cái, tuy nhiên có nhiều trường hợp xảy ra sớm ở đầu gối.
- Bệnh giả Gout: Thường bị nhầm lẫn với bệnh gout, giả gout là do các tinh thể calcium pyrophosphate ứ động trong các dịch khớp. Đầu gối là khớp thường gặp nhất bị ảnh hưởng bởi bệnh giả gút.
- Viêm khớp nhiễm khuẩn: Khớp gối có thể bị nhiễm khuẩn, dẫn đến đau, sưng và đỏ. Viêm khớp nhiễm khuẩn thường xảy sốt với các dấu hiệu nhiễm trùng tại chỗ và toàn thân
2.4. Các vấn đề khác
Hội chứng đau bánh chè-đùi (tên tiếng Anh là Patellofemoral pain syndrome) là một thuật ngữ chung để chỉ cơn đau phát sinh giữa xương bánh chè và xương đùi, phổ biến ở các vận động viên; ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người có vấn đề về xương bánh chè và ở người lớn tuổi, những người thường phát triển tình trạng khi đã bị viêm khớp xương bánh chè.
3. Yếu tố nguy cơ dẫn đến các vấn đề thường gặp ở khớp gối
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bạn gặp vấn đề về đầu gối, bao gồm:
- Thừa cân hoặc béo phì làm tăng gánh nặng cho khớp gối của bạn, ngay cả trong các hoạt động thông thường như đi bộ hoặc đi lên xuống cầu thang. Nó cũng khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm xương khớp bằng cách đẩy nhanh quá trình phá vỡ sụn khớp.
- Thiếu sức mạnh và dẻo dai của cơ bắp có thể làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối. Cơ bắp mạnh mẽ giúp ổn định và bảo vệ khớp của bạn, và sự dẻo dai của cơ bắp có thể giúp bạn đạt đầy đủ phạm vi hoạt động bình thường của ổ khớp.
- Một số môn thể thao gây quá tải trên đầu gối của bạn hơn so với những người khác. Trượt tuyết trên núi cao với đôi giày trượt tuyết cứng và khả năng té ngã, nhảy và việc đập đầu gối liên tục khi bạn chạy hoặc chạy bộ đều làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối. Hay những công việc đòi hỏi cử động lặp đi lặp lại trên đầu gối như xây dựng hoặc trồng trọt cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về khớp gối.
- Tiền sử mắc chấn thương. Khi bạn tiếp tục tham gia thể thao hoặc làm việc mà bản thân đã bị chấn thương đầu gối từ trước, thì có nhiều khả năng cao bạn sẽ bị tổn thương đầu gối thêm lần nữa.
4. Biến chứng
Không phải tất cả đau đầu gối là nghiêm trọng. Nhưng một số chấn thương đầu gối và bệnh lý về khớp gối, chẳng hạn như viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp nhiễm khuẩn có thể dẫn đến đau nhiều hơn, tổn thương khớp nặng hơn và có thể dẫn đến tàn tật hoặc nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị. Khi bị chấn thương đầu gối, thậm chí khi còn là trẻ vị thành niên thì có nhiều khả năng người đó sẽ bị loại chấn thương tương tự trong tương lai.
5. Phòng ngừa các bệnh về khớp gối
Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa đau đầu gối, nhưng những gợi ý sau đây có thể giúp bạn làm giảm nguy cơ bị chấn thương và hư hỏng khớp:
- Duy trì cân nặng hợp lý: đó là một trong những điều tốt nhất bạn có thể làm cho đầu gối của mình. Mỗi Kg tăng thêm đè nặng lên khớp của bạn thì sẽ làm tăng nguy cơ chấn thương và viêm xương khớp.
- Khởi động kỹ trước khi tham gia bất kỳ các hoạt động thể dục thể thao nào.
- Hãy chắc chắn rằng thực hiện đúng kỹ thuật khi bạn thực hiện các môn thể thao hoặc hoạt động nặng.
- Nếu bạn bị viêm xương khớp, đau đầu gối mãn tính hoặc chấn thương tái phát, bạn có thể cần phải thay đổi cách tập thể dục. Cân nhắc chuyển sang bơi lội, thể dục nhịp điệu dưới nước hoặc các hoạt động tác động ít mang tính đối kháng khác như đi xe đạp ít nhất là trong vài ngày một tuần.
- Để phòng thoái hóa khớp, nguyên tắc cơ bản là tự luyện tập, chăm sóc, bảo vệ và duy trì chức năng vận động của khớp, tránh quá tải khớp (vận động mạnh mang vác nặng), tránh ngồi xổm, ngồi bó gối, hạn chế đi lên xuống cầu thang nhiều lần trong ngày hoặc hạn chế đứng lâu. Các biện pháp xoa bóp, châm cứu, nhiệt, kích thích các đầu mút thần kinh bằng điện hoặc tập yoga, đi bộ, đạp xe... cũng có thể thực hiện khi khớp không đau hoặc đã hết đợt đau khớp.
Nếu đã thoái hóa khớp, khi đau nhiều nên nghỉ ngơi, hạn chế vận động nặng và nên xoa bóp, thoa một số loại dầu làm giảm đau như dầu gió hoặc kem bôi deefhead, voltaren, felden, coltilam, profenid... hoặc uống thuốc giảm đau paracetamol, efferalgan (theo chỉ định của thầy thuốc)... Đồng thời, cần có sự hỗ trợ về tinh thần, động viên, khuyến khích của gia đình, người thân nhằm làm giảm bớt đau đớn, buồn chán, bi quan. Người bệnh cần có ý thức cố gắng vượt lên để hạn chế diễn biến xấu của bệnh tật.
6. Phương pháp điều trị tiên tiến về các bệnh khớp gối hiện nay
Với đội ngũ bác sĩ tận tâm, giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại, bệnh viện Vinmec đang là địa chỉ tin cậy cho những bệnh nhân bị thoái hóa khớp tới điều trị bằng phương pháp PRP (tên tiếng Anh là Platelet Rich Plasma). Phương pháp này được chỉ định rất nhiều trường hợp như:
- Bệnh lý chóp xoay (viêm, rách chóp xoay)
- Viêm điểm bám gân tại vùng khuỷu, vùng cổ tay, gối
- Viêm cân gan chân
- Viêm gân hoặc các bệnh lý về gân khác
- Chấn thương sụn chêm và dây chằng
- Thoái hóa khớp
So với các phương pháp điều trị truyền thống là sử dụng thuốc, trường hợp nặng có chỉ định phẫu thuật (nội soi hoặc mổ mở), PRP được đánh giá cao về sự an toàn do sử dụng máu được lấy từ cơ thể người bệnh, giúp chấm dứt cơn đau nhanh chóng tới 80-90%. Cộng thêm quá trình điều trị nhẹ nhàng, chi phí hợp lý đã khiến PRP đang ngày càng được áp dụng rộng rãi.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là chuyên khoa chuyên điều trị các chấn thương và tình trạng bệnh liên quan đến hệ thống cơ xương khớp và dây chằng.
Trung tâm có thế mạnh chuyên môn trong phẫu thuật, điều trị các bệnh lý:
- Thay thế một phần hoặc toàn bộ đoạn xương và khớp nhân tạo;
- Thay khớp háng, gối, khuỷu tay;
- Thay khớp vai đảo ngược, các khớp nhỏ bàn ngón tay đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam;
- Phẫu thuật nội soi khớp tái tạo và sửa chữa các tổn thương dây chằng, sụn chêm;
- Ung thư xương, u xương và mô mềm cơ quan vận động;
- Phục hồi chức năng chuyên sâu về Y học thể thao;
- Phân tích vận động để chẩn đoán, theo dõi và cải thiện thành tích cho các vận động viên; chẩn đoán và hỗ trợ phục hồi cho người bệnh.
Trung tâm đang áp dụng các công nghệ hiện đại, tối tân vào điều trị như công nghệ tái tạo hình ảnh 3D và in 3D xương, khớp nhân tạo, công nghệ trợ cụ cá thể hóa được chế tạo và in 3D, công nghệ chế tạo và ứng dụng xương khớp nhân tạo bằng các vật liệu mới, kỹ thuật phẫu thuật chính xác bằng Robot.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số 02439743556 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.org; urmc.rochester.edu
