Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, hằng năm có hơn 17 triệu người tử vong vì bệnh tim mạch, đặc biệt là cao huyết áp, bệnh mạch vành và đột quỵ. Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh lý tim mạch và được chia thành 2 nhóm: Nhóm không thể thay đổi và nhóm có thể thay đổi. Hiểu rõ các tác nhân gây hại cho tim mạch sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa bệnh tốt nhất.
1. Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi
Một số yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch nhưng không thể thay đổi là:
1.1 Giới tính
Nhìn chung, nam giới có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn so với phụ nữ. Tuy nhiên, phụ nữ khi bước sang thời kỳ mãn kinh sẽ tăng dần nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Sau tuổi 65 thì cả nam giới và nữ giới đều có nguy cơ mắc bệnh tim mạch với tỷ lệ ngang nhau.
1.2 Tuổi tác
Tuổi già là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Khi chúng ta càng lớn tuổi thì hoạt động của trái tim càng kém hiệu quả. Thành tim sẽ dày lên, các động mạch cứng lại, khiến quá trình bơm máu càng trở nên khó khăn hơn. Đó là lý do giải thích vì sao nguy cơ mắc bệnh tim mạch gia tăng theo tuổi tác.
1.3 Di truyền
Nếu gia đình bạn có người có tiền sử bệnh tim mạch, ví dụ cha mẹ hoặc anh chị em của bạn từng gặp các vấn đề về tim mạch trước tuổi 55 thì bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn so với người bình thường. Ngoài ra, những yếu tố rủi ro dẫn tới bệnh tim mạch như tiểu đường, béo phì, cao huyết áp,... cũng có một phần nguyên nhân mang tính di truyền.
2. Các tác nhân gây hại cho tim mạch có thể thay đổi
Những tác nhân nào gây hại cho tim mạch có thể thay đổi được? Đó là:
2.1 Tình trạng thừa cân và béo phì
Tình trạng thừa cân làm gia tăng mức độ cholesterol trong máu, tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp và bệnh mạch vành. Với người bị béo phì, lượng cholesterol trong cơ thể tăng vọt, huyết áp cao, kéo theo bệnh tiểu đường. Trong nhiều trường hợp, chứng béo phì liên quan tới nhiều bệnh tật, chủ yếu là bệnh tim mạch.
2.2 Ít vận động thể chất
Những người lười vận động thường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn so với những người thường xuyên tập thể dục. Việc tập luyện giúp đốt cháy calo, kiểm soát mức cholesterol và bệnh tiểu đường, hỗ trợ hạ huyết áp. Bên cạnh đó, tập thể dục cũng giúp tăng cường sự dẻo dai cho cơ tim, làm các động mạch linh hoạt hơn.
Theo nghiên cứu, những người tích cực đốt cháy 500 - 3.500 calo mỗi tuần bằng cách tập thể dục hay các hình thức vận động khác thường sẽ sống lâu hơn so với người không tập luyện. Ngay cả việc bạn chỉ tập thể dục với cường độ trung bình nhưng với tần suất đều đặn thì cũng rất tốt. Do đó, bạn hãy cố gắng tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải.
2.3 Hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ làm gia tăng nguy cơ ung thư phổi mà còn làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Theo thống kê, hút thuốc lá là nguyên nhân của gần 1/3 số ca tử vong do các bệnh tim mạch. Mỗi lần hút 1 điếu thuốc tức là bạn đã đưa vào cơ thể hơn 5.000 chất hóa học, bao gồm nhiều chất cực độc.
Kết quả của nhiều nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá làm tăng nhịp tim, gây thắt chặt các động mạch lớn, có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim. Từ đó, tim hoạt động kém hiệu quả hơn so với trước. Đồng thời, hút thuốc lá cũng làm tăng huyết áp và tăng nguy cơ đột quỵ ở những người đã và đang bị huyết áp cao.
Ngoài nicotine, các chất khác có trong khói thuốc lá như khí CO cũng gây hại cho tim mạch. Những chất này làm tích tụ mảng bám trong động mạch, ảnh hưởng tới cholesterol và mức fibrinogen - 1 yếu tố làm đông máu. Điều này dẫn tới tăng nguy cơ đông máu và có thể gây đau tim.
2.4 Cao huyết áp - tác nhân gây hại cho tim mạch
Chứng cao huyết áp là một nguyên nhân dẫn tới gia tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Nếu kết hợp với béo phì, nghiện thuốc lá và cholesterol cao thì nguy cơ mắc bệnh tim hoặc đột quỵ sẽ tăng lên đáng kể. Huyết áp có thể thay đổi tùy theo điều kiện vận động, tuổi tác,... Về cơ bản, huyết áp của người trưởng thành khi đang nghỉ ngơi nên duy trì ở mức 120/80. Nếu chỉ số huyết áp của bạn cao hơn mức tối ưu kể trên thì có thể bạn đang bị cao huyết áp.
2.5 Dinh dưỡng không phù hợp
Chế độ dinh dưỡng không phù hợp là nguyên nhân gây tăng cholesterol máu. Thủ phạm chính gây cholesterol trong máu cao là các chất béo bão hòa có trong thực phẩm. Những thực phẩm có chứa nhiều chất béo bão hòa thường là thịt đỏ, chế phẩm từ sữa,... Các chất béo bão hòa làm gia tăng lượng cholesterol xấu (LDL), tạo ra các mảng bám trên thành động mạch, gây xơ vữa động mạch. Khi các mảng bám tích tụ trong động mạch vành cung cấp máu cho tim sẽ dễ gây đau tim.
Vì vậy, bạn nên theo 1 chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau củ quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein tốt (từ đậu, các loại hạt, cá, thịt gia cầm), chất béo không bão hòa,... Điều đó giúp cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể, cải thiện chức năng tim mạch và tăng cường sức khỏe tổng thể. Bạn cũng nên hạn chế sử dụng các thực phẩm đã qua chế biến, muối, carbohydrate tiêu hóa nhanh (gạo trắng, khoai tây), thịt đỏ và đồ uống có đường.
2.6 Bệnh tiểu đường
Ước tính có tới 65% bệnh nhân tiểu đường bị tử vong do các bệnh lý tim mạch. Tiểu đường được xem là nguyên nhân chính gây bệnh tim mạch và đột quỵ. Một phần nguyên nhân là do bệnh tiểu đường làm ảnh hưởng tới lượng cholesterol và triglyceride trong cơ thể. Đồng thời, người bệnh tiểu đường còn có thể bị cao huyết áp và béo phì, dẫn tới nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng cao hơn.
2.7 Tác nhân gây hại cho tim mạch: Căng thẳng quá mức
Căng thẳng quá mức là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Tình trạng căng thẳng có thể gây tăng huyết áp, tác động tiêu cực tới tim và động mạch.
Bên cạnh đó, căng thẳng cũng có thể khiến bạn ăn quá nhiều, hút thuốc lá nhiều, uống nhiều rượu,... Đây đều là các tác nhân gây hại cho hệ tim mạch. Vì vậy, bạn nên cân đối thời gian làm việc và nghỉ ngơi, thực hiện một số biện pháp giảm căng thẳng (tập yoga, thiền, nghe nhạc, tập thể dục,...) để bảo vệ sức khỏe tim mạch.
2.8 Uống nhiều rượu
Uống nhiều rượu cũng là một trong những nguyên nhân gây ra nhiều tác động tiêu cực cho sức khỏe tim mạch. Rượu khiến cơ thể tích tụ nhiều calo dư thừa, làm tăng lượng chất béo trung tính, gây béo phì, cao huyết áp và tổn thương tim mạch theo thời gian.
Nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng người từng bị đau tim, tiếp tục uống rượu sẽ có nguy cơ tử vong do đau tim hoặc đột quỵ cao gấp 2 lần so với những người khác. Do đó, bạn nên hạn chế tối đa việc uống rượu. Nếu có, nam giới chỉ uống tối đa 1 - 2 ly/ngày, nữ giới uống không quá 1 ly/ngày.
Như vậy, có thể thấy phần lớn các tác nhân gây hại cho tim mạch thuộc về nhóm yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được. Vậy nên, để có một trái tim khỏe, mỗi người nên thực hiện chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh. Đồng thời, bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện, điều trị sớm các bệnh lý nếu có.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
