Bệnh xơ gan có mấy giai đoạn? Làm thế nào để phát hiện sớm bệnh xơ gan?

Xơ gan đang là một mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe toàn cầu, cướp đi sinh mạng của hơn 20.000 người mỗi năm theo Tổ chức Y tế Thế giới. Đây cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong, đứng thứ 10 ở nam giới và thứ 12 ở nữ giới. Hãy cùng tìm hiểu về các giai đoạn của bệnh xơ gan và cách phát hiện bệnh sớm ngay bên dưới!

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Trưởng khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

1. Các giai đoạn của bệnh xơ gan

1.1 Giai đoạn 1

Mặc dù chưa có dấu hiệu tổn thương rõ rệt, gan của bệnh nhân đã bắt đầu bị viêm. Để đối phó với tình trạng viêm nhiễm kéo dài, gan tự động kích hoạt cơ chế tự phục hồi bằng cách tạo ra các mô sẹo, dẫn đến xơ hóa. Bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải và thiếu năng lượng, khiến họ khó nhận biết chính xác vấn đề đang xảy ra với gan của mình.

Bệnh nhân thường không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào mặc dù gan đã bị tổn thương bởi mức độ xơ hóa còn thấp. Ở giai đoạn này, gan vẫn có khả năng phục hồi hoàn toàn nếu được điều trị kịp thời và đúng phương pháp. 

1.2 Giai đoạn 2

Các mô xơ đang ngày càng phát triển đồng thời áp lực trong tĩnh mạch cửa cũng tăng lên. Để tăng cơ hội khỏi bệnh, điều cấp thiết là phải loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gây bệnh.

1.3 Giai đoạn 3

Cổ trướng là một trong những biểu hiện rõ rệt nhất khi bệnh nhân bước vào giai đoạn 3 - một trong các giai đoạn của bệnh xơ gan. Lượng dịch tích tụ nhanh chóng trong ổ bụng cho thấy gan đã bị xơ hóa nặng nề và không còn khả năng phục hồi.  

Bên cạnh đó, người bệnh còn gặp phải nhiều triệu chứng khác như: chán ăn, sụt cân nhanh, mệt mỏi, bối rối, vàng da, nhợt nhạt, khó thở, các vấn đề về da như viêm da, ngứa, eczema, đường huyết không ổn định, phù chân và mắt cá. Đây là những dấu hiệu cho thấy chức năng gan bị suy giảm nghiêm trọng và bệnh đang tiến triển đến giai đoạn cuối. Ở giai đoạn này, ghép gan thường được xem là lựa chọn điều trị hiệu quả nhất.

1.4 Giai đoạn 4

Một trong các giai đoạn của bệnh xơ gan nguy hiểm nhất là giai đoạn 4. Lúc này, gan đã bị tổn thương hoàn toàn do quá trình xơ hóa. Bệnh nhân có thể gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm như: xuất huyết đường tiêu hóa, suy giảm chức năng não (bệnh não gan) hoặc tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa gan.  

Nếu các dấu hiệu trên không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh nhân sẽ không đủ điều kiện để thực hiện ghép gan, tuổi thọ trung bình chỉ còn khoảng 12 tháng. Các triệu chứng ở giai đoạn này tương tự như giai đoạn 3 và có thêm một số biểu hiện khác:

• Hệ thần kinh: Mệt mỏi tinh thần, buồn ngủ thường xuyên, thay đổi tính cách.
• Hệ tiêu hóa: Viêm màng bụng.
• Hệ tiết niệu: Suy thận, thiểu niệu.
• Hệ tuần hoàn: Sốt cao.
• Da: Lòng bàn tay ửng đỏ.

Điều trị sớm nhất có thể là cách duy nhất có hiệu quả khi bệnh xơ gan đã tiến triển đến giai đoạn 4, do hiện tại chưa có phương pháp đặc trị cho giai đoạn này.

2. Cách phát hiện sớm bệnh xơ gan

2.1 Phát hiện qua triệu chứng

Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân thường không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, tổn thương gan ngày càng nghiêm trọng. Lúc này, người bệnh sẽ xuất hiện các dấu hiệu đặc trưng của bệnh xơ gan như:

• Triệu chứng toàn thân: Mệt mỏi, chóng mặt, chán ăn, sụt cân, buồn nôn.
• Triệu chứng tiêu hóa: Chảy máu cam, dễ bầm tím, sưng chân, sưng bụng.
• Biểu hiện da: Vàng da, ngứa, xuất hiện các mạch máu nổi lên như mạng nhện (sao mạch), lòng bàn tay đỏ hoặc móng tay trắng.

Triệu chứng của bệnh xơ gan bao gồm cả những thay đổi về nhận thức như khó tập trung và giảm trí nhớ. Bên cạnh đó, bệnh còn ảnh hưởng đến đời sống sinh lý: phụ nữ mất kinh nguyệt và nam giới gặp các vấn đề về tình dục, chẳng hạn như ngực phát triển, tiết sữa.

Bên cạnh những triệu chứng đã biết, người bệnh xơ gan còn có thể gặp phải các vấn đề khác như: yếu cơ, sốt, mắc bệnh lý xương và xương dễ gãy, nước tiểu chuyển sang màu nâu hoặc thậm chí nôn ra máu. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải tất cả bệnh nhân xơ gan đều sẽ xuất hiện đầy đủ các triệu chứng này. Hơn nữa, một số triệu chứng kể trên cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý khác.

Khám sức khỏe định kỳ là một cách hiệu quả để tìm ra những bất thường về gan và là cách phát hiện sớm bệnh xơ gan.

2.2 Phát hiện qua nguyên nhân

Để chuyển biến thành xơ gan, bệnh gan cần trải qua một thời gian dài. Các tác nhân phổ biến gây ra căn bệnh này bao gồm:

• Tiêu thụ quá nhiều rượu.
• Béo phì.
• Các bệnh viêm gan mạn tính, điển hình như viêm gan B và viêm gan C. Tại Việt Nam, con số người nhiễm viêm gan B lên tới 10 triệu, trong khi đó, viêm gan C ảnh hưởng đến khoảng 1 triệu người.

2.3 Phát hiện qua các xét nghiệm

Thay vì đặt câu hỏi "làm thế nào để phát hiện sớm bệnh xơ gan", việc đặt câu hỏi "làm thế nào để phát hiện sớm những căn bệnh liên quan đến gan" sẽ hợp lý hơn rất nhiều, bởi vì giai đoạn xơ gan là giai đoạn tiến triển của bệnh gan. Lúc này, việc điều trị sẽ rất khó khăn và thường tiên lượng bệnh sẽ rất xấu.

Để phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh xơ gan, sàng lọc gan mật định kỳ ít nhất 2 lần mỗi năm là vô cùng quan trọng. So với chi phí điều trị bệnh, việc khám sức khỏe định kỳ sẽ tiết kiệm cho bệnh nhân một khoản đáng kể.  

Khi phát hiện ra nguyên nhân gây tổn thương gan, bác sĩ sẽ định hướng điều trị hiệu quả hơn. Quy trình khám bệnh sẽ bắt đầu bằng việc bác sĩ thu thập thông tin về tiền sử bệnh án và tiến hành kiểm tra sức khỏe tổng quát. Sau đó, bệnh nhân sẽ được tư vấn:

• Xét nghiệm máu sẽ cung cấp cho bác sĩ những thông tin cần thiết để đánh giá tình trạng sức khỏe của gan.
• Siêu âm, CT scan và chụp cộng hưởng từ là những kỹ thuật hình ảnh giúp bác sĩ xác định xem gan có bị tổn thương hay không.
• Bên cạnh đó, để chẩn đoán chính xác các vấn đề về ống mật, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thủ thuật nội soi mật tụy ngược dòng. Đồng thời, để đánh giá tình trạng giãn tĩnh mạch hoặc chảy máu trong các cơ quan tiêu hóa, bác sĩ cũng có thể yêu cầu nội soi đường tiêu hóa trên.
• Sinh thiết gan – một thủ thuật y tế phổ biến – sẽ cung cấp kết quả xét nghiệm với độ tin cậy cao. Một mô mẫu nhỏ sẽ được bác sĩ lấy ra từ gan của bệnh nhân và được chuyển đến phòng thí nghiệm để tiến hành phân tích. 

3. Điều trị bệnh xơ gan

Tùy thuộc vào mức độ tổn thương gan, việc điều trị bệnh xơ gan sẽ được điều chỉnh cho phù hợp. Mục tiêu chính của quá trình điều trị là làm chậm lại quá trình xơ hóa gan, đồng thời giảm thiểu các triệu chứng và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.  

Trong trường hợp tổn thương gan nghiêm trọng, bệnh nhân có thể phải nằm viện trong thời gian dài. Ngoài ra, phương pháp điều trị xơ gan thường tập trung vào việc loại bỏ nguyên nhân gốc rễ gây bệnh. Đặc biệt, ở giai đoạn đầu của bệnh, việc hạn chế tối đa tổn thương gan là ưu tiên hàng đầu.

• Đối với bệnh nhân xơ gan do rượu:
  • Việc uống rượu cần phải dừng lại hoàn toàn để điều trị bệnh hiệu quả.
  • Nếu thấy khó cai rượu, bệnh nhân cần được bác sĩ tư vấn liệu trình cai rượu.
• Đối với bệnh nhân xơ gan do gan nhiễm mỡ: Giảm cân và kiểm soát đường huyết là những yếu tố quan trọng giúp cải thiện tình trạng bệnh.
• Đối với bệnh nhân viêm gan B và C: Việc sử dụng thuốc đặc trị có thể ngăn chặn tổn thương gan do virus gây ra.
• Đối với tất cả bệnh nhân xơ gan: Việc sử dụng thuốc phù hợp có thể giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. 

Bệnh xơ gan thường gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Các biến chứng hay gặp bao gồm:

• Tăng dịch cơ thể:
  • Giảm thiểu lượng natri và thuốc nạp vào cơ thể, tránh gây phù.
  • Can thiệp y tế: Trong trường hợp phù nặng, bác sĩ có thể chỉ định chọc dịch ổ bụng.
• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
• Nhiễm trùng: Bệnh nhân có nguy cơ cao bị nhiễm trùng nếu dùng kháng sinh.
• Điều trị: Kháng sinh sẽ được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Nguy cơ ung thư.
• Bệnh não gan.

Việc điều trị các biến chứng phát sinh từ bệnh xơ gan là một quá trình phức tạp, đóng vai trò then chốt trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống và điều trị bệnh cho người bệnh. Khi tình trạng bệnh trở nên quá nặng, ghép gan là giải pháp cuối cùng. 

Tuy nhiên, việc tìm kiếm một người hiến tạng phù hợp vô cùng khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh xã hội Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều e dè về vấn đề hiến nội tạng. Để các bệnh lý về gan tiến triển thành xơ gan là một rủi ro lớn, gây ra nhiều thách thức trong quá trình điều trị của các bác sĩ. Do đó, việc phát hiện sớm bệnh xơ gan và điều trị triệt để các vấn đề về gan ngay từ giai đoạn sớm là cách phòng ngừa hiệu quả nhất. 

Để giúp mọi người chủ động sàng lọc ung thư gan, phát hiện sớm bệnh xơ gan và các bệnh lý về gan, Bệnh viện Vinmec hiện đang cung cấp gói tầm soát ung thư gan. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao, bệnh nhân sẽ được điều trị và chăm sóc một cách toàn diện, cá nhân hóa. Bệnh viện áp dụng các liệu pháp tư vấn và điều trị tiên tiến đạt tiêu chuẩn quốc tế, mang đến sự an tâm cho bệnh nhân khi lựa chọn gói dịch vụ này. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.