Trong những năm gần đây Vibrio parahaemolyticus là nguyên nhân thường gặp gây ra ngộ độc thực phẩm, nhất là các thực phẩm từ hải sản. Bệnh viêm ruột do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus xuất hiện sau khi người bệnh ăn phải thức ăn mang mầm bệnh, có thể biểu hiện nhẹ không nguy hiểm, nhưng cũng có thể gây ra tử vong.
1. Đặc điểm vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus
Vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus là một loại vi khuẩn trong cùng một nhóm với những vi khuẩn gây ra bệnh tả, vi khuẩn có hình que hơi cong như dấu phẩy và ngắn, là vi khuẩn gram âm, không sinh nha bào, di động nhờ một lông ở một đầu.
Chúng sinh sống, phát triển tốt trong môi trường kiềm và mặn, tồn tại trong nước biển và các động vật biển như tôm, cá, ốc, sò...và bị chết ở 65 độ C sau 10 phút, chúng không phát triển được ở nhiệt độ dưới 15 độ C. Nhiệt độ thích hợp cho sự nhân lên là 37 độ C
Chính vì phát triển ở một số động vật biển nên Vibrio parahaemolyticus là một trong những nguyên nhân gây ngộ độc thức ăn. Người mắc bệnh chủ yếu là do ăn phải thức ăn hải sản chưa được nấu chín hoặc bị nhiễm khuẩn trong quá trình chế biến, bảo quản.
Bệnh do vi khuẩn này gây ra gặp nhiều nhất ở Nhật Bản, ngoài ra còn gặp ở nhiều nước khác. Ở Việt Nam đã gặp nhiều lần tại vùng bờ biển Bắc Bộ.
2. Đặc điểm bệnh viêm ruột do Vibrio parahaemolyticus
Bệnh viêm ruột do vi khuẩn là bệnh nhiễm khuẩn đường tiêu hóa cấp tính gây ra bởi vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Bệnh có các mức độ khác nhau từ nhẹ tới nặng, thông thường bệnh biểu hiện nhẹ và ít nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên có nhiều trường hợp phát hiện muộn và không được điều trị đúng có thể là nguyên nhân gây ra tử vong do tiêu chảy mất nước.
Các yếu tố nguy cơ gây ra nhiễm vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus như:
- Thói quen ăn hải sản sống hoặc chưa nấu chín;
- Lây nhiễm chéo do vi khuẩn phát triển ở các thực phẩm khác;
- Nhiễm khuẩn trong quá trình chế biến thức ăn và bảo quản các loại hải sản;
- Có tiền sử các bệnh mãn tính.
>>Xem thêm: Bệnh viêm ruột và các phổ vi khuẩn đường ruột- Bài viết bởi Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
3. Triệu chứng bệnh viêm ruột do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus
Các triệu chứng thường gặp sau khi ăn các thức ăn có nguồn gốc từ hải sản chưa được nấu chín, dấu hiệu xảy ra trong vòng từ 2-6 giờ sau khi ăn:
- Tiêu chảy và nôn:
- Có biểu hiện kiểu tả nhẹ như phân lỏng, tóe nước, phân có mùi hơi tanh, màu xanh hoặc xanh vàng. Nôn nhiều và tiêu chảy phân nhiều nước dẫn đến mất nước cấp tính. Gần như không sốt, không gây đau bụng.
- Dạng lỵ trực khuẩn: Phân lỏng, lờ lờ máu cá, mùi thối khẳn, kèm theo sốt và đau bụng.
- Các dấu hiệu mất nước: Người mệt lả, háo nước, tiểu ít, mắt trũng, nặng thì phản ứng chậm, li bì, thậm chí hôn mê.
- Các dấu hiệu thường kéo dài khoảng 3 ngày, có thể nhẹ hoặc nặng tùy từng trường hợp. Bệnh gây nhiễm trùng nặng hơn ở những đối tượng suy giảm sức đề kháng.
4. Phương pháp chẩn đoán bệnh
Do bệnh có biểu hiện khá giống với bệnh viêm ruột do các nguyên nhân vi sinh khác nên để chẩn đoán xác định bệnh cần tiến hành xét nghiệm:
- Bệnh phẩm: Gồm phân, chất nôn của bệnh nhân hoặc các thực phẩm nghi ngờ nhiễm bệnh.
- Phương pháp xét nghiệm:
- Soi tươi dưới kính hiển vi thấy vi khuẩn di động rất nhanh.
- Nuôi cấy mẫu bệnh phẩm để phân lập được vi khuẩn và để làm kháng sinh đồ. Virio parahaemolyticus khi phân lập được sẽ cho phản ứng tán huyết rất rõ trên môi trường thạch máu.
5. Điều trị bệnh như thế nào?
Nguyên tắc điều trị:
- Bù nước và điện giải tránh mất nước. Bù nước bằng cách uống hoặc truyền tùy vào mức độ mất nước;
- Điều trị các triệu chứng khác nếu có;
- Điều trị bằng kháng sinh ít được khuyến cáo trong hầu hết các trường họp. Chỉ có một số trường hợp được chỉ định điều trị;
- Kết hợp với chế độ ăn uống, dinh dưỡng và chăm sóc.
Điều trị cụ thể:
- Bù nước và điện giải: Uống dung dịch oresol hoặc hydrit theo nhu cầu nếu vẫn có thể uống được, nếu mất nước nặng hoặc bệnh nhân nôn nhiều không thể uống được thì bù nước bằng cách truyền dịch.
- Hạ sốt bằng paracetamol nếu bệnh nhân sốt trên 38,5 độ C, với liều từ 10-15mg/kg cân nặng.
- Kháng sinh: Hầu hết các trường hợp không được khuyến cáo. Một số trường hợp tiêu chảy dạng lỵ trực khuẩn thì có chỉ định dùng kháng sinh. Kháng sinh được lựa chọn theo kết quả kháng sinh đồ là tốt nhất.
- Chế độ dinh dưỡng: Ăn uống đủ dinh dưỡng, ăn lỏng dễ tiêu, thực phẩm ăn uống đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
6. Phòng ngừa
- Phương pháp đặc hiệu: Hiện tại chưa có biện pháp phòng bệnh đặc hiệu, chưa có vắc-xin phòng bệnh. Nên sử dụng các biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu khác.
- Nên ăn các thực phẩm còn tươi, cá và các loại hải sản cần chế biến ngay.
- Thực hiện ăn chín uống sôi, không nên ăn thực ăn sống, đặc biệt là hải sản.
- Đảm bảo an toàn khi chế biến thức ăn: Không để thức ăn sống chạm vào đồ đã nấu chín.
Hiện nay, tình trạng ngộ độc thực ăn do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus ngày càng phổ biến. Đặc biệt ở những vùng biển, có thói quen ăn hải sản sống. Loại bỏ thói quen ăn đồ sống, giúp giảm nguy cơ nhiễm nhiều loại vi khuẩn trong đó có vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Nếu sau khi ăn có nghi ngờ nhiễm khuẩn xuất hiện các dấu hiệu bệnh viêm ruột nên tới các cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và điều trị sớm.
