Bệnh Gout có ăn cá mòi được không là câu hỏi mà nhiều bệnh nhân Gout và người thân thường băn khoăn. Lý do là vì thành phần dinh dưỡng trong cá mòi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình kiểm soát và điều trị bệnh Gout, thậm chí làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn nếu không được sử dụng đúng cách.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của BS Đỗ Văn Cường, Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.
1. Tổng quan về bệnh Gout
1.1 Bệnh gout là gì?
Bệnh Gout (hay còn gọi là Gút hoặc Thống Phong) là một dạng bệnh viêm khớp do rối loạn chuyển hóa purin trong cơ thể. Axit uric là sản phẩm chuyển hoá cuối cùng của purin. Khi nồng độ axit uric trong máu tăng cao vượt mức bình thường, loại axit này kết tinh thành các tinh thể urat sắc nhọn và lắng đọng tại các khớp. Tình trạng này dẫn đến những cơn đau dữ dội và sưng viêm tại khớp, được gọi là cơn gút cấp.
Các cơn gút cấp thường xảy ra đột ngột, kéo dài từ 3 đến 10 ngày, trong đó 36 giờ đầu tiên là thời gian đau nhiều nhất. Sau đợt gút cấp đầu tiên, người bệnh có thể không gặp lại triệu chứng trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Tuy nhiên, nếu không điều trị, bệnh có xu hướng tái phát thường xuyên và trở thành gút mãn tính.
1.2 Vì sao bị gout?
Bệnh Gout thường xuất hiện do các yếu tố như di truyền hoặc cơ địa đặc biệt, khiến cơ thể dễ bị rối loạn chuyển hóa. Nam giới trên 40 tuổi là nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao. Ngoài ra, thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống không lành mạnh như sử dụng nhiều rượu bia, tiêu thụ thực phẩm giàu purin, cùng với việc thừa cân, béo phì hoặc thiếu vận động thể chất, đều là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh và khiến bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn nếu không được kiểm soát.
2. Cá mòi là cá gì?
Cá mòi là một loại cá biển nhỏ, thường có chiều dài khoảng 25 cm (tương đương gần 10 inch). Loài cá này sống thành đàn lớn tại các vùng biển trên khắp thế giới. Cá mòi có hình dáng dẹt, thân thuôn dài, phần lưng màu xanh xám và bụng màu trắng bạc. Thịt cá mòi mềm, chứa nhiều dầu, thường được chế biến thành các món như cá mòi đóng hộp, kho, rán, nướng, nấu canh chua hoặc rim.
Ngoài giá trị ẩm thực, cá mòi còn được sử dụng như một phương pháp hỗ trợ điều trị một số bệnh lý nghiêm trọng như trầm cảm, viêm khớp và bệnh tim mạch nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao.
2.1 Thành phần dinh dưỡng của cá mòi
Cá mòi là một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, nổi bật với các thành phần sau:
- Omega-3: Có lợi cho tim mạch, não bộ và giúp giảm viêm.
- Vitamin B12, vitamin D, canxi và selen: Hỗ trợ xương chắc khỏe và cải thiện chức năng hệ thần kinh.
- Ngoài ra cá mòi còn chứa nhiều protein và các loại vitamin khác.
2.2 Thành phần dinh dưỡng trong một hộp cá mòi ngâm dầu (trung bình)
- Lượng calo: 191
- Chất đạm: 22,6 gram
- Chất béo bão hòa: 1,4 gram
- Tổng chất béo: 10,5 gram
- Carbohydrate: 0 gram
- Chất xơ: 0 gram
- Đường: 0 gram
2.3 Lợi ích sức khỏe từ cá mòi
Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Ăn cá mòi từ 1-2 lần mỗi tuần có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim rõ rệt.
Hỗ trợ phát triển thai nhi: Axit béo omega-3 trong cá mòi giúp phát triển não bộ và hệ thần kinh của thai nhi.
Tăng cường sức khỏe não bộ: Omega-3 từ cá mòi khi kết hợp cùng chế độ dinh dưỡng lành mạnh giúp tăng cường chất xám trong não và cải thiện chức năng nhận thức.
Cải thiện sức khỏe xương khớp:
- Canxi: Giúp xương chắc khỏe.
- Vitamin D: Hỗ trợ hấp thu canxi tốt hơn.
- Photpho: Trung hòa các axit gây hại, bảo vệ sức khỏe xương.
Tăng cường chức năng thần kinh: Các nghiên cứu cho biết sự thiếu hụt vitamin B12 có thể khiến các chức năng thần kinh cảm giác bị kém đi và các vấn đề về dây thần kinh ngoại biên. Cá mòi chính là nguồn cung cấp vitamin B12 tuyệt vời cho cơ thể.
Với nhiều giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khoẻ như thế, vậy người mắc bệnh Gout có ăn cá mòi được không?
3. Bệnh Gout có ăn cá mòi được không?
Để giải đáp câu hỏi “Bệnh Gout có ăn cá mòi được không” thì câu trả lời là không nên, bởi cá mòi chứa hàm lượng purin rất cao – một chất có khả năng phân hủy thành axit uric trong cơ thể. Đối với người bệnh Gout, lượng axit uric dư thừa sẽ kết tinh tại các khớp, gây ra các cơn đau khớp nghiêm trọng và gia tăng nguy cơ bùng phát các đợt Gout cấp:
- Hàm lượng purin cao: Cá mòi và một số loại cá có dầu khác như cá cơm chứa lượng lớn purin, làm tăng chuyển hoá axit uric trong cơ thể. Điều này không chỉ khiến bệnh khó kiểm soát mà còn có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng gout như đau và viêm khớp.
- Nguy cơ tái phát cao hơn: Theo một nghiên cứu, những người tiêu thụ cá mòi thường xuyên có nguy cơ tái phát bệnh Gout cao hơn 25% so với những người kiêng ăn cá mòi. Điều này cho thấy mức độ ảnh hưởng đáng kể của thực phẩm này đối với người mắc bệnh.
4. Những rủi ro tiềm ẩn khác khi ăn cá mòi
Mặc dù cá mòi là một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng loài cá này cũng có thể tiềm ẩn một số rủi ro đối với sức khỏe, đặc biệt khi chứa các chất ô nhiễm như thủy ngân, dioxin, biphenyl polychlorin hóa (PCB) hoặc dư lượng thuốc trừ sâu. Đối với người mắc bệnh lý mãn tính như bệnh Gout, cần đặc biệt hiểu rõ bệnh Gout có ăn cá mòi được không, thận trọng khi tiêu thụ loại thực phẩm này. Dưới đây là các nguy cơ chính cần lưu ý khi ăn cá mòi.
4.1 Ngộ độc thủy ngân
Thủy ngân là một chất gây ô nhiễm phổ biến trong cá, bao gồm cả cá mòi. Nồng độ thủy ngân cao có thể gây tổn thương hệ thần kinh ở người lớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ em.
- Hàm lượng thủy ngân thấp trong cá mòi thường được coi là an toàn với người tiêu dùng (kể cả phụ nữ mang thai) nhưng cần hạn chế liều lượng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Người tiêu dùng vẫn nên lựa chọn các sản phẩm cá mòi có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn thực phẩm để tránh nguy cơ ngộ độc.
4.2 Nguy cơ tăng huyết áp
Cá mòi đóng hộp thường chứa lượng natri cao, điều này có thể gây hại cho những người có tiền sử tăng huyết áp.
- Một hộp cá mòi đóng hộp thông thường chứa khoảng 282 mg natri, tương đương với 12% lượng natri khuyến nghị hàng ngày.
- Đối với người bị cao huyết áp, việc tiêu thụ cá mòi đóng hộp thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ huyết áp không kiểm soát được.
Người bệnh nên hạn chế sử dụng cá mòi đóng hộp hoặc chọn các sản phẩm ít natri để giảm thiểu rủi ro.
4.3 Nguy cơ gây sỏi thận
Cá mòi chứa một lượng purin đáng kể, khi phân hủy trong cơ thể sẽ chuyển hóa thành axit uric.
- Axit uric không chỉ gây ra bệnh Gout, mà còn góp phần hình thành sỏi thận.
- Hàm lượng natri cao trong cá mòi đóng hộp cũng làm tăng lượng canxi trong nước tiểu, là yếu tố nguy cơ khác dẫn đến sỏi thận.
Do đó, cá mòi không phải là lựa chọn tốt cho những người có tiền sử sỏi thận hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh này.
5. Những lưu ý khi xây dựng thực đơn cho người bị bệnh Gout
Ngoài thắc mắc “Bệnh Gout có ăn cá mòi được không?”, mọi người cũng cần quan tâm vấn đề bị gout ăn gì để có thể xây dựng thực đơn người bị Gout hiệu quả. Việc xây dựng thực đơn dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát và hỗ trợ điều trị bệnh Gout. Ngoài việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh cần chú ý một số nguyên tắc dinh dưỡng sau để giảm thiểu nguy cơ tái phát cơn Gout cấp và hạn chế biến chứng:
- Hạn chế thực phẩm giàu purin: Purin là yếu tố chính làm tăng nồng độ axit uric trong máu, dẫn đến các đợt viêm khớp cấp tính. Người bệnh nên tránh hoặc hạn chế tối đa các thực phẩm chứa hàm lượng purin cao như hải sản (tôm, sò, nghêu, cá hồi, mực), nội tạng động vật (gan, cật, lòng), thịt đỏ (bò, dê, lợn). Thay vào đó, người bệnh Gout nên ưu tiên các loại thực phẩm ít purin như rau xanh, các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt.
- Kiểm soát lượng đường fructose: Việc tiêu thụ quá nhiều fructose có thể làm tăng sản xuất axit uric trong cơ thể, khiến bệnh diễn tiến nhanh hơn. Người bệnh Gout cần hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa nhiều fructose tự nhiên hoặc nhân tạo, như táo, lựu, dứa, nho và các loại nước ngọt công nghiệp.
- Hạn chế carbohydrate tinh chế: Các thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế như gạo trắng, bún trắng và bột mì có thể làm tăng đường huyết, từ đó ảnh hưởng đến nồng độ axit uric. Việc giảm tiêu thụ những thực phẩm này không chỉ giúp kiểm soát bệnh Gout mà còn hỗ trợ ổn định đường huyết, hạn chế nguy cơ mắc tiểu đường.
- Tránh tiêu thụ đồ uống có cồn: Rượu bia và các loại đồ uống chứa cồn làm suy giảm khả năng đào thải axit uric của thận, khiến nồng độ chất này trong máu tăng cao, thúc đẩy bệnh Gout tiến triển. Vì vậy, người bệnh Gout nên loại bỏ hoàn toàn các loại đồ uống có cồn khỏi chế độ ăn.
- Kiểm soát lượng protein tiêu thụ: Axit uric là một chất có thể sản sinh trong quá trình hấp thu và chuyển hóa protein dư thừa. Việc dung nạp quá nhiều protein có thể dẫn đến sự gia tăng axit uric trong máu. Người bệnh Gout cần điều chỉnh lượng protein trong khẩu phần ăn ở mức vừa phải.
- Tăng cường bổ sung chất xơ và chất chống oxy hóa: Các loại rau xanh, trái cây ít đường, ngũ cốc nguyên hạt là nguồn cung cấp chất xơ và chất chống oxy hóa dồi dào, giúp giảm viêm, hỗ trợ tiêu hóa và hạn chế các biến chứng như mỡ máu, tiểu đường, suy thận hoặc bệnh lý tim mạch. Một số thực phẩm được khuyến khích bao gồm bông cải xanh, cải bó xôi, dưa leo và các loại hạt.
Người bệnh Gout cần hiểu rõ bệnh Gout có ăn cá mòi được không, tuân thủ chế độ ăn uống khoa học, giảm thiểu các tác nhân làm tăng nồng độ axit uric trong máu, kết hợp với lối sống lành mạnh và thường xuyên thăm khám bác sĩ để điều chỉnh chế độ điều trị phù hợp.
Dù cá mòi là nguồn thực phẩm giàu dưỡng chất, người bệnh cần tìm hiểu kỹ bệnh gout có ăn cá mòi được không, cân nhắc cẩn thận về tình trạng sức khỏe của mình trước khi sử dụng.
Đối với người bệnh Gout, hạn chế tiêu thụ cá mòi là điều cần thiết để kiểm soát bệnh hiệu quả, việc hạn chế cá mòi và chọn những thực phẩm thay thế an toàn hơn như các loại cá thịt trắng như cá tuyết, vốn có hàm lượng purin thấp hơn là lựa chọn tối ưu để bảo vệ sức khỏe. Việc hiểu rõ tình trạng sức khỏe cá nhân và lựa chọn thực phẩm thay thế an toàn hơn sẽ giúp duy trì và bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
