Tầm quan trọng của các hóa mô miễn dịch và cơ chế điều trị hướng đích trong bệnh lý U lympho

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Trúc - Bác sĩ Nội Ung bướu - Trung tâm Ung bướu Vinmec - Penn - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Hóa mô miễn dịch là một trong những tiến bộ về y khoa trong việc chẩn đoán bệnh lý ung thư, bằng việc sử dụng các hóa chất để phát hiện ra các dấu ấn miễn dịch trên bề mặt tế bào. Việc chẩn đoán chính xác loại tế bào ung thư giúp cho việc điều trị mang lại hiệu quả cao hơn, đặc biệt trong việc áp dụng liệu pháp trúng đích.

Các dấu ấn miễn dịch ( Cluster Distinguished) hay còn được gọi là kháng nguyên CD. Đây là các loại kháng nguyên được tìm thấy trên bề mặt của tế bào, giúp phân biệt các loại tế bào khác nhau.

Dấu ấn miễn dịch được sử dụng rất rộng rãi trong chẩn đoán bệnh lý miễn dịch, nhiễm trùng và chẩn đoán ung thư. Ngoài ra, còn dùng trong việc điều trị bệnh ung thư.

Xem ngay: Chẩn đoán phân biệt u ác - u lành nhờ hóa mô miễn dịch

U lympho là một loại u hạch, nó có thể chia thành u lympho ác tính và lành tính. Trong đó, u lympho ác tính không Hodgkin là bệnh ung thư tế bào bạch cầu dòng lympho, đây một trong 10 loại ung thư thường gặp nhất. Nó có thể gặp ở mọi lứa tuổi khác nhau, theo mô bệnh học thì nó gặp chủ yếu dòng bạch cầu lympho B (chiếm trên 85%) còn lại là dòng bạch cầu lympho T và tế bào NK.

Thực tế, trong việc chẩn đoán tổn thương mô lympho, nếu chỉ dựa vào xét nghiệm mô bệnh học thường quy rất khó khăn và có thể vẫn gây nhầm lẫn. Việc áp dụng dấu ấn miễn dịch là cần thiết giúp khẳng định tổn thương là lành tính hay ác tính cũng như nguồn gốc của u ác tính.

Những khối u mặc dù đã được sinh thiết có hình thái bệnh học tương đối giống nhau, nhưng khi nghiên cứu nó và xác định các dấu ấn miễn dịch thì có thể nó có sự khác biệt rất lớn. Từ đó cung cấp cho bác sĩ cụ thể hơn về bệnh, cũng như xác định lành tính hay ác tính.

Trong một nghiên cứu với những người đã được xác định u lympho ác tính hoặc nghi ngờ ác tính. Sau đó được chẩn đoán bằng phương pháp hoá miễn dịch mô với 6 dấu ấn miễn dịch chủ yếu gồm LCA, CD3, CD20, Bcl2, CD30 và AE1/3.

Kết quả sau khi nhuộm hóa mô miễn dịch cho thấy: Các dấu ấn miễn dịch LCA, CD3, CD20, Bcl2 và CD30 dương tính 100% đối với U lympho ác tính tùy theo loại. Loại AE1/3 dương tính 100% gặp đối với ung thư biểu mô kém biệt hóa. Tỉ lệ u lympho ác tính thực sự chiếm 59,3%, viêm hay quá sản mô lympho lành tính chiếm 35,8% và ung thư biểu mô kém hay không biệt hóa chiếm 4,9%.

CD30 dương tính hơn 95% các U lympho Hodgkin cổ điển, 100% ở u lympho tế bào lớn thoái sản ALK(+), và khoảng 50% u lympho tế bào T ngoại vi.

Tóm lại, việc sử dụng 6 dấu ấn miễn dịch này rất quan trọng trong việc giúp chẩn đoán và phân loại được u lành hay ác, đồng thời có thể xác định nguồn gốc ung thư là lympho hay ung thư biểu mô kém biệt hóa đối với các tổn thương đã được chẩn đoán là u lympho ác tính hoặc nghi ngờ u lympho ác tính.

Không chỉ vậy, việc xác định được dấu ấn miễn dịch rất hữu ích trong việc điều trị bằng các kháng thể đơn dòng hay còn gọi là liệu pháp trúng đích.

Điều trị đích là gì? Đây là một điều mà rất nhiều người quan tâm. Điều trị đích là phương pháp sử dụng kháng thể đơn dòng để tiêu diệt các kháng nguyên trên bề mặt của tế bào ung thư.

Cơ chế của phương pháp điều trị đích:

Các dấu ấn miễn dịch (CD) được xác định bằng biện pháp hoá mô miễn dịch giúp chẩn đoán loại tế bào nhất định. Sau đó các nhà nghiên cứu đã tạo ra một loại protein phòng thủ hay còn gọi là kháng thể đơn dòng (mAb), nó phù hợp với một kháng nguyên CD cụ thể nào đó. Những kháng thể đơn dòng này có hoạt động tương tự như kháng thể của cơ thể sinh ra để tiêu diệt tế bào ung thư. Khi được đưa vào cơ thể, những kháng thể đơn dòng này hoạt động theo nhiều cách riêng biệt, tùy vào cấu tạo của từng chất:

• Liên kết với những điểm có đánh dấu CD và tiêu diệt những tế bào này.
• Những chất này có thể liên kết với điểm đánh dấu CD trên các tế bào ung thư và ngăn chặn khả năng sao chép, làm chậm sự phát triển của chúng.
• Nó có thể tăng khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể với bệnh ung thư.

Do đó, khi đã xác định được dấu miễn dịch trong bệnh u lympho, người bệnh được sử dụng các kháng thể đơn dòng phù hợp hay còn gọi là liệu pháp trúng đích. Ưu điểm của phương pháp này là dùng đúng đích với các tế bào ung thư và không gây tổn thương các tế bào lành khác trong cơ thể. Trong khi đó, phương pháp hoá trị liệu đánh vào các tế bào sao chép nhanh, cả ung thư và khỏe mạnh.

Một số hoạt chất được phê duyệt sử dụng trong liệu pháp miễn dịch u lympho như: Brentuximab vedotin điều trị hướng đích nhắm vào thụ thể CD30 đã được chứng minh hiệu quả vượt trội trong điều trị u lympho hodgkin u lympho tế bào lớn thoái sản, u lympho ở da tế bào T, u lympho tế bào T ngoại vi; thuốc rituximab được điều trị trong u lympho không hodgkin...

Hy vọng, thông qua bài viết bạn đã hiểu được tầm quan trọng của dấu ấn miễn dịch và cơ chế tác động của phương pháp điều trị nhắm trúng đích. U lympho ác tính là một bệnh nguy hiểm, có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau và việc xác định điều trị sớm sẽ mang lại hiệu quả cao. Do đó, khi có các dấu hiệu bất thường bạn nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị.

Tài liệu được hỗ trợ bởi công ty Takeda.