Triệu chứng của viêm tụy mạn

Triệu chứng viêm tụy mạn thường gặp nhất là những cơn đau vùng thượng vị, đau dữ dội sau khi ăn và lan ra sau lưng. Cơn đau có thể nhẹ và kéo dài hoặc nặng và dai dẳng, đi kèm với các triệu chứng như buồn nôn, nôn, sụt cân, tiêu phân mỡ,.... Phát hiện bệnh sớm là chìa khóa để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng BSCK I Đồng Xuân Hà - Phó trưởng khoa Khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

1. Viêm tụy mạn tính là gì?

Tụy là một cơ quan quan trọng nằm sau phúc mạc, phía sau dạ dày và sát với thành sau ổ bụng. Viêm tụy xảy ra khi các enzyme tiêu hóa tự tấn công tuyến tụy, dẫn đến tình trạng viêm và sưng.

Viêm tụy mạn tính là tình trạng xơ hóa từ từ ở nhu mô tụy, làm mất khả năng sản xuất enzyme tiêu hóa và hormone insulin. Điều này khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc tiêu hóa và hấp thụ chất béo, dẫn đến suy giảm hoặc mất chức năng tuyến tụy.

2. Triệu chứng viêm tụy mạn tính

2.1 Đau bụng

Triệu chứng viêm tụy mạn phổ biến nhất là đau bụng, thường xuất hiện ở vùng trên rốn, lan sang hai bên trái, phải và có thể xuyên ra sau lưng.

Ban đầu, người bệnh chỉ cảm thấy đau âm ỉ, tức bụng và nóng rát ở vùng trên rốn. Sau đó, cơn đau chuyển thành quặn thắt dữ dội và xuất hiện nhiều lần liên tiếp. Cơn đau có thể kéo dài trong nhiều giờ, người bệnh thường có xu hướng gập người xuống để làm chùng cơ bụng và làm dịu cơn đau.

Cơn đau xuất hiện không thường xuyên, có thể kéo dài vài ngày hoặc lâu hơn, sau đó lại biến mất hoàn toàn trong một khoảng thời gian, thậm chí có thể lên đến vài tháng. 

Đặc điểm của cơn đau do viêm tụy mạn là thường xuất hiện sau khi ăn nhiều thức ăn giàu mỡ, uống rượu bia hoặc sau khi lao động nặng, có cảm xúc mãnh liệt.

2.2 Suy dinh dưỡng

Viêm tụy mạn dẫn đến tình trạng đau đớn dai dẳng, khiến người bệnh e dè việc ăn uống, từ đó hạn chế lượng thức ăn nạp vào cơ thể.

Bên cạnh đó, sự thiếu hụt men tiêu hóa do tuyến tụy bị tổn thương cũng cản trở quá trình hấp thu dưỡng chất, góp phần khiến bệnh nhân trở nên gầy và sụt cân, dù chế độ ăn uống vẫn bình thường và vẫn thấy ngon miệng khi ăn.

Trên thực tế, viêm tụy mạn còn có thể ảnh hưởng đến tế bào sản xuất insulin của tuyến tụy, dẫn đến bệnh đái tháo đường.

2.3 Tiêu phân mỡ

Một trong những triệu chứng viêm tụy mạn thường gặp là tiêu phân mỡ. Loại phân này thường có đặc điểm như: có nhiều chất nhầy mỡ như nhầy mũi, màu nhạt, mùi khó chịu, lỏng và khó thải hết ra ngoài. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tiêu phân mỡ là do sự thiếu hụt men tụy.

2.4 Vàng da

Viêm tụy mạn có thể dẫn đến vàng da do tổ chức tụy bị xơ hóa, làm tắc nghẽn ống mật chủ. Ban đầu, bệnh nhân có thể chỉ bị giãn ống mật chủ mà chưa xuất hiện vàng da. Tuy nhiên, khi tình trạng tắc nghẽn nặng hơn, da và lòng trắng mắt sẽ chuyển sang màu vàng, đồng thời nước tiểu có màu sẫm như nước chè đặc.

Vàng da ở bệnh nhân viêm tụy mạn thường nhẹ và chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn. Triệu chứng viêm tụy mạn này có thể xảy ra vài giờ sau cơn đau, nhưng thường không kèm theo sốt. Đây là một trong những cách giúp phân biệt vàng da do viêm tụy mạn với vàng da do sỏi mật, một tình trạng có biểu hiện đặc trưng là đau, sốt và vàng da.

Buồn nôn và nôn là những triệu chứng thường gặp của rối loạn tiêu hóa, thường xuất hiện kèm theo cơn đau bụng, ngoài ra ít thấy rõ rệt. Ngoài những cơn đau này, khám lâm sàng cũng ít phát hiện dấu hiệu đặc hiệu khác. 

3. Nguyên nhân và nguy cơ gây viêm tụy mạn tính

Viêm tụy mạn có thể là hậu quả của việc điều trị không dứt điểm viêm tụy cấp, bao gồm điều trị dở dang, áp dụng sai phương pháp hoặc bệnh nhân tự ý ngưng thuốc.

Ngoài ra, các nguyên nhân khác khiến người bệnh có triệu chứng viêm tụy mạn, bao gồm:

• Nghiện rượu là một trong những thủ phạm chính dẫn đến viêm tụy mạn tính, chiếm tới 80-90% các trường hợp. Khi sử dụng quá mức, rượu sẽ trực tiếp làm tổn thương đến các tế bào tuyến tụy, gây xơ hóa và viêm tụy mạn tính.
• Sỏi tụy là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến viêm tụy mạn tính, chiếm tỷ lệ cao, từ 80% đến 90% các trường hợp.
• Một số rối loạn chuyển hóa, đặc biệt là thiếu hụt alpha-1 antitrypsin, có thể dẫn đến viêm tụy mạn tính. Điều này dẫn đến tình trạng ứ đọng và nhiễm trùng,... cuối cùng là tự tiêu hủy tuyến tụy, dẫn đến viêm tụy mạn tính.
• Viêm tụy mạn có thể gặp ở những người suy dinh dưỡng, người mắc bệnh tự miễn hoặc bệnh nhân tăng mỡ máu (loại triglycerid máu).
• Chế độ ăn uống dư thừa sắt có nguy cơ cao gây viêm tụy mạn tính.
• Viêm tụy do di truyền thường khởi phát ở trẻ em nhưng có thể không biểu hiện triệu chứng trong nhiều năm. Bệnh đặc trưng bởi các đợt viêm tụy tái phát, mỗi đợt kéo dài từ 2 ngày đến 2 tuần.
• Bệnh có thể do xơ nang phổi (cystic fibrosis), tình trạng tăng calci trong máu (hypercalcemia).
• Ngoài hai nguyên nhân chính là sỏi mật và lạm dụng rượu bia, viêm tụy còn có thể do một số yếu tố khác ít phổ biến hơn, chiếm khoảng 10-20% các trường hợp. Cụ thể là sử dụng thuốc, tiếp xúc hóa chất, chấn thương bụng, tai nạn xe, bệnh di truyền, can thiệp ngoại khoa, nhiễm trùng (hiếm gặp như bệnh sởi), dị dạng ở tuyến tụy hoặc ruột. 

Viêm tụy mạn là một bệnh lý không có khả năng lây nhiễm. Bệnh thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới, với tỷ lệ cao nhất trong độ tuổi từ 30 đến 40. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là khoảng 40% trường hợp có triệu chứng viêm tụy mạn nhưng không thể xác định rõ nguyên nhân.

4. Phòng ngừa viêm tụy mạn tính

• Nếu một người gặp phải các triệu chứng viêm tụy mạn, điều quan trọng là phải đến cơ sở y tế uy tín để được khám, chẩn đoán và điều trị dứt điểm bệnh. Việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
• Kiêng rượu bia tuyệt đối là điều vô cùng quan trọng đối với người bị viêm tụy mạn. Rượu bia chính là tác nhân làm gia tăng nguy cơ tái phát các đợt viêm tụy cấp, khiến bệnh trở nên nặng hơn và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng.
• Hạn chế tối đa việc tiêu thụ mỡ động vật và chất béo. Nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa, đồng thời bổ sung nhiều rau xanh, trái cây và đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày.
• Nếu không được điều trị, bệnh sẽ diễn biến nặng dần theo thời gian, thường xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng trong 10 năm đầu tiên. Biểu hiện phổ biến nhất là các vấn đề về kém hấp thu dinh dưỡng và đái tháo đường.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec sở hữu hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại, kỹ thuật thăm khám và chẩn đoán tiên tiến, cập nhật thường xuyên các tiến bộ y khoa mới nhất. Đội ngũ y bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao sẽ giúp chẩn đoán chính xác bệnh viêm tụy cho từng bệnh nhân. Từ đó, Vinmec đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, mang lại hiệu quả tối ưu cho mỗi trường hợp. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.