Nhóm máu được phân loại theo sự hiện diện hoặc vắng mặt của một số kháng nguyên có thể kích hoạt đáp ứng miễn dịch khi chúng ở ngoài cơ thể bạn. Những kháng nguyên này có thể sẽ làm hệ miễn dịch của bệnh nhân tấn công khi truyền máu. Vậy nhóm máu O có đặc điểm gì và người có nhóm máu O có kháng thể gì? Đọc thêm bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về nhóm máu này.
1. Nhóm máu O có đặc điểm là gì?
Hệ thống phân loại nhóm máu hiện nay đang sử dụng được tìm ra từ những năm đầu thế kỉ 19, nó không chỉ đem lại nhiều lợi ích cho y học mà còn nói lên nhiều thông tin về tính cách, sức khỏe con người. Trong đó, nhóm máu O là phổ biến nhất trong 4 nhóm: A, B, AB và O.
Theo phân loại nhóm máu hệ ABO, nhóm O được đặc trưng bởi 2 yếu tố như sau:
- Không có kháng nguyên A và B ở trên màng tế bào hồng cầu;
- Có cả 2 loại kháng thể A và B ở trong huyết tương.
Do vậy, những người có nhóm O sẽ có khả năng:
- Cho những người mang nhóm còn lại gồm có: A, B, AB và cả O;
- Nhận từ những người có nhóm O.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, nhóm máu sẽ có ảnh hưởng đến tính cách và sức khỏe con người. Tuy rằng cơ chế ảnh hưởng này vẫn chưa được nghiên cứu rõ ràng song có nhiều lý thuyết đúng được công nhận.
Về sức khỏe, người thuộc nhóm máu O do trên hồng cầu không có kháng thể nào nên khả năng nhận diện của tác nhân lạ và phản ứng chống lại chúng cũng chậm hơn. Vì thế, những người này sẽ dễ mắc bệnh liên quan đến virus, vi khuẩn và bệnh cũng thường tiến triển nặng hơn như: bệnh tả, bệnh lao, bệnh quai bị, bệnh dịch hạch,... Loét dạ dày tá tràng do vi khuẩn HP cũng thường gặp ở người nhóm máu này và cao hơn đến 35% so với những người thuộc 3 nhóm máu còn lại. Người máu O dễ bị nhiễm trùng, nguy cơ mắc bệnh tim và bệnh tuần hoàn thấp, vì thế có thể hiến cho A+, B+, AB+ nhưng chỉ nhận được máu O.
Bên cạnh đó, người thuộc nhóm máu O lại có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư thấp hơn những người nhóm máu khác. Các bệnh liên quan đến rối loạn nhận thức hay về hệ tuần hoàn cũng ít đe dọa đến những người nhóm máu này hơn.
Tuy vậy, yếu tố nhóm máu sẽ ảnh hưởng không nhiều, thay vào đó thực hiện một lối sống lành mạnh, dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng sẽ giúp chúng ta phòng ngừa bệnh tật, nâng cao sức khỏe tốt hơn dù là thuộc nhóm máu nào.
Bên cạnh những cơ sở khoa học về ảnh hưởng nhóm máu đến sức khỏe, một vài quốc gia đã nghiên cứu và công nhận nhóm máu có tác động đến tính cách. Giống như đặc điểm của một nhóm máu dễ cho khó nhận thì người nhóm máu O thường rất rộng lượng, hòa đồng với mọi người, sôi nổi, hào phóng. Điều này có thể đúng trên số đông, không phải tất cả người mang nhóm máu này đều có đặc điểm trên.
Ở khía cạnh di truyền học thì máu cũng di truyền theo quy luật Mendel. Vì thế mà nhóm O cũng tuân theo những nguyên tắc di truyền cơ bản của định luật Mendel.
Mỗi loại của hệ thống phân loại ABO sẽ được quy định bởi các gen đặc trưng mang tính trội (gen trội) hoặc tính lặn (gen lặn).
- Nhóm A có kiểu gen AA hoặc AI;
- Nhóm B có kiểu gen BB hoặc BI;
- Nhóm AB có kiểu gen AB;
- Nhóm O có kiểu gen II.
Theo đó, sự di truyền nhóm máu sẽ có những khả năng cơ bản sau:
- Nhóm O kết hợp với nhóm A sẽ cho con có nhóm A hoặc O;
- Nhóm O kết hợp với nhóm B sẽ cho con có nhóm B hoặc O;
- Nhóm O kết hợp với nhóm AB sẽ cho con có nhóm A hoặc B;
- Nhóm O kết hợp với nhóm O sẽ cho con có duy nhất 1 kiểu nhóm máu là O.
2. Nhóm máu O có hiếm không?
Trong thực tế, người có nhóm máu O tương đối phổ biến và chiếm khoảng 37.4%. Ở Việt Nam, tỷ lệ này là: nhóm O sẽ khoảng 42.1% Vì thế nhóm O sẽ không được xếp vào nhóm máu hiếm.
Ngoài ra, những người có nhóm O có thể truyền cho tất cả người nhận có nhóm máu thuộc hệ ABO nên nhóm O còn được gọi là nhóm máu chuyên cho.
Hệ thống phân loại nhóm máu hiện sử dụng dựa trên nguyên tắc xác định sự có mặt của kháng nguyên trên bề mặt tế bào hồng cầu. Những kháng nguyên hồng cầu này đều có lợi ích sức khỏe nhất định và nó giúp hệ miễn dịch dễ phát hiện kháng nguyên lạ có nguy cơ gây hại khi máu truyền không tương thích. Chính vì thế, ta cần dựa trên nhóm máu để xem xét truyền máu một cách an toàn và có tác dụng y học cao.
Hiện nay khoa học đã phát hiện hơn 30 hệ nhóm máu nhưng nhóm ABO và RH(D) là 2 nhóm vô cùng quan trọng bởi nó có tính sinh miễn dịch cực mạnh.
Nhóm máu O là nhóm máu phổ biến nhất ở trong hệ nhóm máu ABO. Theo thống kê gần nhất, khoảng 42% dân số Việt Nam thuộc nhóm máu này, trong đó nhóm O+ là chủ yếu.
Do không có kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu nên máu nhóm O có thể truyền cho người thuộc cả 4 nhóm máu mà không bị phản ứng.
Như vậy, nhóm máu O luôn được ưu tiên dự trữ do có thể dùng truyền khẩn cấp trong trường hợp chưa xác định được nhóm máu. Ngoài ra, với trẻ sơ sinh, nhóm máu này cũng được ưu tiên vì hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, có thể nhận diện sai và gây phản ứng phản vệ khi truyền máu.
3. Nhóm máu O có kháng thể gì?
Ở người bình thường, trong huyết thanh có kháng thể tự nhiên chống loại kháng nguyên vắng mặt trên hồng cầu của cá thể đó. Cụ thể:
- Người nhóm máu A có kháng thể chống B;
- Người nhóm máu B có kháng thể chống A;
- Người nhóm máu O có cả hai kháng thể chống A và kháng thể chống B;
- Người nhóm máu AB không có cả hai kháng thể chống A và chống B.
Các đặc điểm trên và tỷ lệ các nhóm máu hệ ABO ở người da trắng và người Việt Nam được thể hiện ở bảng sau:
Dựa vào các đặc điểm trên, người ta thực hiện 2 phương pháp để xác định nhóm máu ABO, đó là:
- Phương pháp huyết thanh mẫu (phương pháp Beth Vincent): dùng huyết thanh mẫu mang kháng thể đặc hiệu đã biết để xác định kháng nguyên có mặt trên hồng cầu.
- Phương pháp hồng cầu mẫu (phương pháp Simonin): dùng hồng cầu mẫu đã biết kháng nguyên để phát hiện kháng thể trong huyết thanh.
2 phương pháp này được tiến hành song song để xác định chính xác nhóm máu hệ ABO.
Bản chất của các kháng thể tự nhiên này là các IgM có phân tử lượng lớn và cấu trúc cồng kềnh nên không qua được màng rau. Chúng thường gây ngưng kết và không làm vỡ hồng cầu nếu hồng cầu được pha loãng, nhiệt độ thích hợp cho hoạt động là 4 độ C nên chúng được gọi là các kháng thể lạnh. Khi đun nóng tới nhiệt độ 70 độ C thì các kháng thể này sẽ bị trung hoà.
Hiệu giá các kháng thể chống A và kháng thể chống B ở người nhóm O thường cao hơn hiệu giá kháng thể chống A ở người nhóm B và kháng thể chống B ở người nhóm A.
Ngoài sự có mặt trong máu, các kháng thể này còn có ở những dịch thể khác như trong sữa, nước bọt, nước mắt.
Trong thực tế, các kháng thể chống A và chống B miễn dịch thường xuất hiện do sự bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con. Khi đó hồng cầu của con mang kháng nguyên mà người mẹ không có, trong giai đoạn cuối của thai kỳ hoặc khi chuyển dạ, một ít hồng cầu của con sang máu mẹ gây đáp ứng miễn dịch ở mẹ.
Các kháng thể miễn dịch (nhất là kháng thể chống A) thường gặp ở người nhóm O, những người này sẽ có hiệu giá kháng thể chống A cao hơn nhiều ở người bình thường, nếu không phát hiện kịp thời mà truyền máu toàn phần hoặc chế phẩm huyết tương lấy từ những người này cho người nhóm A sẽ gây nguy hiểm. Những người nhóm O này được gọi là người cho nguy hiểm.
Bệnh nhân có nhóm máu O và nhóm máu âm tính (Rh-) có thể có ít nguy cơ bị nhiễm coronavirus 2 (SARS-CoV-2) và bệnh coronavirus nghiêm trọng 2019 (COVID-19) thấp hơn, theo một nghiên cứu được công bố trong Tạp chí của Y học Nội khoa.
Các nhà điều tra đã tiến hành một nghiên cứu thuần tập hồi cứu, dựa trên dân số đối với 225.556 bệnh nhân được đánh giá nhóm máu ABO từ tháng 1 năm 2007 đến tháng 12 năm 2019, sau đó xét nghiệm SARS-CoV-2 từ ngày 15 tháng 1 đến ngày 30 tháng 6 năm 2020. Tuổi trung bình là 53,8 năm và 29% là nam giới. Các bệnh đi kèm thường gặp bao gồm bệnh tim từ trước (13-15%), bệnh thận mãn tính (11%), thiếu máu (21%), ung thư (27-29%), sa sút trí tuệ hoặc ốm yếu (33-38%), đái tháo đường (21%), hen suyễn (18-21%) và tăng huyết áp mãn tính (39-41%).
Kết quả chính của nghiên cứu là nhiễm SARS-CoV-2. Kết cục phụ là bệnh COVID-19 nghiêm trọng hoặc tử vong. Rủi ro tương đối được điều chỉnh (aRR) và chênh lệch rủi ro tuyệt đối (ARD) được điều chỉnh theo các đặc điểm nhân khẩu học và bệnh đi kèm. Đối với kết quả chính, các phân tích được phân tầng thêm bởi bệnh nhân dưới 70 tuổi so với 70 tuổi trở lên.
Nhóm máu O phổ biến nhất trên thế giới. Những người có nhóm máu O chỉ có thể nhận máu từ những người có cùng nhóm máu O. Tuy nhiên, những người có nhóm máu O lại có thể hiến máu cho tất cả các nhóm máu khác. Đặc biệt, những người thuộc nhóm máu O có sức đề kháng tốt hơn so với những người thuộc các nhóm máu khác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
