Gan thải độc qua đường nào?

Gan đại diện cho hệ thống lọc chủ chốt của cơ thể con người, chuyển đổi chất độc thành chất thải, làm sạch máu, chuyển hóa các chất dinh dưỡng và thuốc men để cung cấp cho cơ thể một số protein quan trọng. Vậy gan thải độc qua đường nào và làm sao để giữ cho gan khỏe mạnh?

Gan của người trưởng thành nặng khoảng 1.4 kg, nằm ở vùng bụng trên bên phải, bên dưới cơ hoành. Là một trong những cơ quan lớn nhất trong cơ thể, gan đảm nhiệm nhiều chức năng trao đổi chất quan trọng, bao gồm:

• Chuyển đổi chất dinh dưỡng trong chế độ ăn uống thành các chất mà cơ thể sử dụng được
• Lưu trữ những dưỡng chất này và cung cấp cho các tế bào khi cần thiết
• Hấp thụ các chất độc hại và chuyển đổi thành chất vô hại hoặc thải độc qua gan
• Với sự trợ giúp của vitamin K, gan sản xuất ra các protein quan trọng trong quá trình đông máu, đồng thời phá vỡ các tế bào máu cũ hoặc bị hư hỏng.

Mô gan được tạo thành từ rất nhiều đơn vị tế bào nhỏ hơn, có nhiều kênh dẫn máu và mật chạy giữa. Máu từ các cơ quan tiêu hóa chảy qua tĩnh mạch cửa đến gan, mang theo các chất dinh dưỡng, thuốc men và cả các chất độc hại. Sau khi đến gan, các chất này sẽ được xử lý, lưu trữ, thay đổi, giải độc và truyền trở lại vào máu hoặc đào thải ra ngoài. Bằng cách này, gan có thể loại bỏ rượu và các sản phẩm phụ từ quá trình phân hủy thuốc ra khỏi máu của bạn.

Gan đóng vai trò trung tâm trong mọi quá trình trao đổi chất của cơ thể. Ví dụ như khi chuyển hóa chất béo, các tế bào gan phân hủy chất béo và tạo ra năng lượng, đồng thời sản xuất khoảng 800 - 1.000 ml mật mỗi ngày. Chất lỏng màu vàng, nâu hoặc xanh ô liu này được thu thập bởi các ống dẫn nhỏ và sau đó chuyển đến ống mật chính. Ống dẫn mật tiếp tục mang mật đến tá tràng - một phần của ruột non. Mật rất quan trọng đối với sự phân hủy và hấp thụ chất béo.

Trong quá trình chuyển hóa carbohydrate, gan đảm bảo lượng đường trong máu của bạn luôn không đổi. Nếu lượng đường trong máu của bạn tăng lên, chẳng hạn như sau bữa ăn, gan sẽ loại bỏ glucose huyết do tĩnh mạch cửa cung cấp và lưu trữ dưới dạng glycogen. Nếu lượng đường trong máu quá thấp, gan sẽ phá vỡ glycogen và giải phóng đường vào máu. Cũng như glucose, gan cũng dự trữ vitamin và khoáng chất (sắt và đồng), và thải vào máu khi cần thiết.

Ngoài ra, gan cũng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa protein. Cụ thể, tế bào gan thay đổi axit amin trong thực phẩm để sản xuất năng lượng, tạo ra carbohydrate hoặc chất béo. Chất độc hại amoniac là sản phẩm phụ của quá trình này. Các tế bào gan chuyển đổi amoniac thành urê - một chất ít độc hơn nhiều. Urê sau đó được thải vào máu, vận chuyển đến thận và thải ra ngoài cơ thể qua nước tiểu. Đây chính là đáp án cho câu hỏi gan thải độc qua đường nào?

Là một phần cơ bản trong quy trình tổng thể của cơ thể, việc giữ cho gan khỏe mạnh và hạn chế tình trạng sinh hoạt vô độ là rất quan trọng. Trong những năm gần đây, nhiều sản phẩm đã được tung ra thị trường với mục đích giải độc và làm sạch gan, duy trì chức năng gan hoặc phục hồi gan đã bị tổn thương sau những bữa tiệc tùng với nhiều thức ăn và bia rượu. Một bác sĩ gan đã giải thích những lầm tưởng phổ biến về sức khỏe gan, cũng như xác định giá trị của việc thải độc qua gan như sau:

2.1. Không nên lạm dụng thuốc thanh lọc gan

Mặc dù các loại thực phẩm chức năng làm sạch gan tuyên bố rằng đây là một phương pháp bảo vệ sức khỏe gan hàng ngày và khắc phục tình trạng ăn nhậu quá mức, các chuyên gia gan mật lại không khuyến khích sử dụng. Bởi nhiều sản phẩm này không được cơ quan y tế quản lý, do đó không đồng nhất về chất lượng và chưa được kiểm tra đầy đủ trong các thử nghiệm lâm sàng.

Có một số thành phần thải độc qua gan phổ biến đã được chứng minh đem đến kết quả tích cực, ví dụ như cây kế sữa (cúc gai / kế thánh) làm giảm viêm gan và chiết xuất nghệ chống lại tổn thương gan. Tuy nhiên, vẫn chưa có dữ liệu thử nghiệm lâm sàng đầy đủ ở người để khuyến cáo sử dụng thường xuyên các hợp chất tự nhiên này.

Uống ít rượu và bớt tiêu thụ thức ăn nặng luôn là tốt cho sức khỏe của gan. Trong khi đó, các chất làm sạch chưa được chứng minh có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi bị tổn thương do “chè chén say sưa”.

XEM THÊM: Rượu bia tác động thế nào tới lá gan?

2.2. Thận trọng khi gan thải độc qua da nhằm giảm cân

Nhiều sản phẩm giải độc gan cũng được bán dưới dạng thuốc giảm cân. Tuy nhiên, không có dữ liệu lâm sàng để hỗ trợ hiệu quả của các chất này. Trên thực tế, một số thực phẩm chức năng thực sự có thể gây hại và làm tổn thương cho gan, do đó cần thận trọng khi sử dụng.

2.3. Cách bảo vệ mình khỏi bệnh gan.

Bạn hoàn toàn có thể thực hiện nhiều bước phòng ngừa bệnh gan, bao gồm:

• Không uống rượu quá mức: Mỗi ngày không nên uống nhiều hơn 3 ly đối với nam giới và 2 ly đối với phụ nữ để ngăn ngừa bệnh gan do rượu.
• Tránh tăng cân: Duy trì chỉ số khối cơ thể BMI ở mức bình thường (18 đến 25) bằng cách ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên để giảm nguy cơ phát triển bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Tránh nguy cơ mắc bệnh viêm gan virus: Không sử dụng ma túy bất hợp pháp hoặc quan hệ tình dục không an toàn với nhiều bạn tình.
• Biết các yếu tố nguy cơ của bạn: Nếu sử dụng rượu quá mức hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh gan, bạn cần phải đi kiểm tra, vì bệnh gan mãn tính có thể diễn tiến âm thầm trong nhiều năm và không được phát hiện.

Gần 50% bệnh nhân viêm gan C không biết mình bị nhiễm, do đó điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ về việc tầm soát nếu bạn có các yếu tố nguy cơ sau đây:

• Đã từng được truyền máu trước năm 1992
• Đã từng hoặc đang sử dụng ma túy bất hợp pháp
• Bệnh nhân chạy thận nhân tạo
• Bệnh nhân nhiễm HIV
• Nhân viên y tế bị kim tiêm dính máu nhiễm viêm gan C
• Có hình xăm được thực hiện trong môi trường không được kiểm soát.

2.4. Điều trị tổn thương gan

Làm sạch gan chưa được chứng minh là có thể điều trị những tổn thương gan hiện có. Sau đây là một số loại bệnh gan và các lựa chọn điều trị:

• Viêm gan A và B: Bạn nên chủng ngừa viêm gan A và B nếu chưa được miễn dịch hoặc chưa mắc bệnh gan tiềm ẩn. Ngoài ra, bệnh nhân bị nhiễm viêm gan B mãn tính cũng có sẵn thuốc uống hiệu quả cao.
• Bệnh gan do rượu: Nên ngừng uống rượu để gan có cơ hội phục hồi tốt. Gan có khả năng tái tạo và chữa lành đáng kể sau khi ngừng tác động gây tổn thương.
• Viêm gan C: Hiện đã có thuốc uống hiệu quả cao, được dung nạp tốt để điều trị viêm gan C.
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: Phương pháp điều trị hiệu quả nhất là giảm cân, đã được chứng minh là làm giảm lượng mỡ trong gan và tình trạng viêm do mỡ.

2.5. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan

Béo phì làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Như đã đề cập, chất béo trong gan có thể gây viêm, dẫn đến sự phát triển của xơ hóa và xơ gan. Do sự gia tăng của bệnh béo phì ở Hoa Kỳ, tỷ lệ gan nhiễm mỡ không do rượu đang gia tăng nhanh chóng và dự kiến sẽ vượt qua viêm gan C để trở thành chỉ định cho việc ghép gan trong 30 năm tới.

Cuối cùng, bạn có thể làm để giữ cho lá gan của mình khỏe mạnh bằng cách chăm sóc nó thật tốt. Tránh tiêu thụ quá nhiều thức ăn có hại và rượu bia, duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục, cũng như đi khám nếu có các yếu tố nguy cơ bệnh gan. Nếu bạn bị tổn thương gan, hãy phối hợp với bác sĩ điều trị để có kế hoạch lành mạnh và an toàn nhất cho tình trạng của bạn.

Với mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn diện nói chung và bảo tồn chức năng gan nói riêng, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tin cậy cho mọi gia đình, nhất là với các thành viên từ tuổi trung niên khi yếu tố nguy cơ tổn thương gan đã dần hình thành. Khi khách hàng đến kiểm tra, đội ngũ bác sĩ chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm của Vinmec sẽ tiếp đón và ân cần thăm hỏi về các triệu chứng khó chịu hiện tại, tiền sử bệnh gan, tiền sử uống rượu, tiền sử viêm gan của bản thân và tiền sử gia đình. Nếu nhận định thấy khách hàng có các yếu tố nguy cơ bệnh gan cao, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng đánh giá và tầm soát. Hệ thống phương tiện, máy móc, thiết bị xét nghiệm tại Vinmec là tối tân, đúng tiêu chuẩn, đạt chất lượng quốc tế nhằm mang lại cho khách hàng những kết quả có độ chính xác cao nhất. Theo đó, kiểm tra cận lâm sàng cho bệnh gan cơ bản có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu - kiểm tra mức độ men gan trong máu. Nếu nằm ở mức cao, đây sẽ là bằng chứng của tổn thương gan. Đồng thời, xét nghiệm máu cũng giúp đánh giá chức năng gan thông qua chức năng đông máu, định lượng đạm máu, bilirubin. Bên cạnh đó, xét nghiệm máu cũng giúp tìm nguyên nhân gây xơ gan như tìm kháng nguyên viêm gan siêu vi, định lượng ứ đồng, sắt trong máu trong các bệnh gan chuyển hóa.
• Siêu âm gan – Với các sóng siêu âm, hình dạng và cấu trúc của gan được thể hiện, giúp bác sĩ tìm thấy các bất thường một cách sớm nhất, ngay khi chưa có biểu hiện. Đặc điểm nhạy nhất trên siêu âm là sự hiện diện của các sỏi trong các ống mật trong nhu mô gan hay sỏi trong túi mật.
• Sinh thiết gan - Đối với những tổn thương gan không thể giải thích được bằng các xét nghiệm thông thường hay các chẩn đoán có ý nghĩa tiên lượng, sinh thiết gan để quan sát tế bào gan dưới kính hiển vi là có chỉ định.

Ngoài ra, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã triển khai nhiều xét nghiệm chuyên sâu khác trong các gói khám bệnh gan, phù hợp với từng đối tượng. Chính điều này là sự thể hiện cho lời cam kết chăm sóc sức khỏe toàn diện, trao cơ hội cho mọi người có một lá gan khỏe mạnh và bền lâu.

Nguồn tham khảo: healthline.com, ncbi.nlm.nih.gov, hopkinsmedicine.org