Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi ThS.BS Võ Thiện Ngôn - Bác sĩ Ngoại tiết niệu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Hệ tiết niệu có chức năng lọc máu, hình thành nước tiểu và đào thải các chất độc sau khi kết thúc quá trình chuyển hóa ra khỏi cơ thể. Những bệnh lý trên hệ niệu có thể xảy ra ở nam giới, phụ nữ và trẻ em ở mọi lứa tuổi. Với riêng nam giới, chúng còn ảnh hưởng đến cả chức năng sinh sản. Những kiến thức về các bệnh thường gặp ở hệ tiết niệu sẽ giúp chúng ta chủ động trong phòng ngừa và đối phó với bệnh.
Các bệnh lý thường gặp trên hệ niệu được liệt kê sau đây:
1. Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính
Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính là tình trạng tuyến tiền liệt phình to, gia tăng kích thước. Bệnh lý này rất phổ biến ở nam giới khi lớn tuổi. Nhìn chung, phì đại tiền liệt tuyến là hoàn toàn lành tính, không liên quan trực tiếp gì đến ung thư tuyến tiền liệt.
Triệu chứng thường gặp nhất của tăng sản tuyến tiền liệt là làm gia tăng đáng kể áp lực đặt lên niệu đạo khiến cho người đàn ông mắc bệnh phải đi tiểu thường xuyên. Họ cũng có thể có cảm giác dòng nước tiểu yếu đi và cũng cảm giác rằng lòng bàng quang không trống rỗng hoàn toàn dù ngay sau khi đã đi tiểu xong, không tiểu thêm được nữa.
Cách điều trị chủ yếu hoặc là theo dõi tình trạng này hoặc kê toa các loại thuốc như thuốc chẹn alpha. Trường hợp nặng có thể cân nhắc điều trị bằng phẫu thuật.
2. Tiểu không tự chủ
Tiểu không tự chủ là tình trạng mất đi khả năng kiểm soát vận động bàng quang, dẫn đến sự rò rỉ nước tiểu không mong muốn. Một số nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng này gồm có:
- Bệnh tiểu đường;
- Mang thai hoặc sinh con;
- Bàng quang hoạt động quá mức;
- Bệnh lý trên tiền liệt tuyến;
- Cơ bàng quang yếu;
- Cơ đáy chậu yếu (các cơ nâng đỡ niệu đạo);
- Nhiễm trùng đường tiết niệu;
- Các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Parkinson, đa xơ cứng;
- Chấn thương tủy sống;
- Táo bón nặng.
Trong phần lớn trường hợp, việc điều trị bằng cách điều chỉnh lối sống như kiểm soát lượng nước xuất định kỳ cho thấy hiệu quả hạn chế. Lúc này, đôi khi phải can thiệp bằng phẫu thuật đặt ống dẫn nước tiểu nhân tạo ra ngoài.
3. Nhiễm trùng đường tiết niệu
Nhiễm trùng niệu là khi có sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh hoặc virus xâm nhập đường tiết niệu và gây nhiễm trùng. Bệnh lý này phổ biến hơn nhiều ở phụ nữ do cấu trúc giải phẫu. Cảm giác nóng rát khi đi tiểu là một trong những triệu chứng nổi bật nhất của nhiễm trùng tiểu. Một số bệnh nhân khác lại đi khám vì tiểu lắt nhắt và cảm giác rằng bàng quang không hoàn toàn trống rỗng sau khi đi tiểu.
Lúc này, xét nghiệm nước tiểu là vô cùng cần thiết để chẩn đoán bệnh. Một khi đã xác chẩn được bệnh, thuốc kháng sinh là chỉ định cần thiết nhất và sẽ giải quyết khỏi tình trạng nhiễm trùng trong vòng năm đến bảy ngày.
4. Sỏi hệ niệu
Sỏi hệ niệu là tên gọi chung của các bệnh lý do sỏi hiện diện tại bất kỳ cơ quan nào trên con đường tạo ra và đào thải nước tiểu. Trong đó, nguồn gốc hình thành sỏi là tại thận, là kết quả của sự lắng đọng dựa trên nồng độ cao các tinh thể thải ra trong nước tiểu.
Theo đó, khi lượng nước tiểu quá ít hay nồng độ các chất khoáng trong nước tiểu tăng cao, lắng đọng lại ở thận, lâu ngày kết lại tạo thành sỏi. Những tinh thể này được tạo ra thông qua quá trình lọc máu tại các ống thận hình thành nước tiểu. Chúng thường lắng đọng tại nhú thận vì đây là nơi các tinh thể sẽ trải qua giai đoạn gắn kết với nhau. Theo thời gian, tinh thể sẽ càng ngày càng lớn dần, tạo thành viên sỏi và được giữ lại thận cũng như tiếp tục phát triển.
Ngoài ra, theo dòng di chuyển của nước tiểu, sỏi từ thận đi ra ngoài sẽ đi đến các cơ quan tiếp theo và nằm yên tại đó, tạo thành sỏi niệu quản, sỏi bàng quang. Qua thời gian, sỏi sẽ lớn dần lên, gây tắc nghẽn với biểu hiện điển hình là các cơn đau quặn thận dữ dội.
Lúc này, việc cần làm là giải quyết sớm tắc nghẽn bằng các thủ thuật can thiệp, phòng tránh nhiễm trùng cũng như bảo tồn được chức năng thận.
5. Rối loạn cương dương
Do đặc điểm giải phẫu, rối loạn cương dương cũng là một bệnh lý thuộc hệ tiết niệu. Đây là tình trạng khiến cho khả năng tình dục ở nam giới bị ảnh hưởng rất nhiều. Nguyên nhân phổ biến nhất của rối loạn chức năng cương dương là hạn chế lưu lượng máu đến bộ phận sinh dục.
Việc điều trị bệnh lý này khá đa dạng, bao gồm cả dùng thuốc hay can thiệp bằng thủ thuật dụng cụ. Kết quả ghi nhận bước đầu tương đối khả quan.
6. Các bệnh lý ở hệ tiết niệu khác
- Ung thư tuyến tiền liệt;
- Ung thư bàng quang;
- Nội mạc bàng quang tăng sinh;
- Tiểu máu;
- Viêm bàng quang kẽ;
- Bàng quang tăng hoạt;
- Viêm tuyến tiền liệt.
7. Một số bí quyết bảo vệ sức khỏe tiết niệu
Sau đây là một số lời khuyên để có một sức khỏe tiết niệu tốt, áp dụng cho cả người lớn và trẻ em, bao gồm:
- Uống đủ nước hằng ngày;
- Hạn chế tiêu thụ muối và caffeine;
- Không hút thuốc và không tiếp xúc với khói thuốc lá;
- Tăng cường trương lực các cơ sàn chậu bằng các bài tập chuyên biệt;
- Khuyến khích trẻ nên đi tiểu ngay trước khi đi ngủ;
- Hạn chế uống nước vào ban đêm;
- Cần có thiết bị bảo hộ cho nam giới khi lao động nặng, chơi thể thao để giúp ngăn ngừa chấn thương;
- Hướng dẫn các em gái trẻ vệ sinh sinh dục theo hướng từ trước ra sau để hạn chế nhiễm trùng.
Cuối cùng, điều quan trọng cần nhớ là chính bạn mới là người có khả năng bảo vệ tốt nhất cho sức khỏe hệ tiết niệu của bạn. Do đó, bạn nên kiểm tra chức năng hệ niệu bằng thăm khám tổng quát định kỳ cũng như đến gặp bác sĩ sớm khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ bệnh để được can thiệp, điều trị, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh tật, từ đó có kế hoạch điều trị đạt kết quả tối ưu. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các gói Khám sức khỏe tổng quát phù hợp với từng độ tuổi, giới tính và nhu cầu riêng của quý khách hàng với chính sách giá hợp lý, bao gồm:
- Gói khám sức khỏe tổng quát Vip
- Gói khám sức khỏe tổng quát tiêu chuẩn
Kết quả khám của người bệnh sẽ được trả về tận nhà. Sau khi nhận được kết quả khám sức khỏe tổng quát, nếu phát hiện các bệnh lý cần khám và điều trị chuyên sâu, Quý khách có thể sử dụng dịch vụ từ các chuyên khoa khác ngay tại Bệnh viện với chất lượng điều trị và dịch vụ khách hàng vượt trội.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline.com; nih.gov
