Haloperidol là hoạt chất chống loạn thần hay được sử dụng, đặc biệt trong điều trị tâm thần phân liệt. Bên cạnh đường uống, hoạt chất này có thể tiêm bắp với thuốc Haldol Decanoate. Vậy Haldol Decanoate là thuốc gì, sử dụng ra sao và cần lưu ý những gì?
1. Haldol Decanoate là thuốc gì?
Thuốc Haldol Decanoate chứa hoạt chất chính là Haloperidol, một thuốc chống loạn thần thế hệ thứ nhất. Sản phẩm này có 2 dạng hàm lượng là Haldol Decanoate 50mg/ml và Haldol Decanoate 100mg/ml.
Thuốc Haldol Decanoate được sử dụng để điều trị kéo dài bệnh tâm thần phân liệt hoặc một số rối loạn tâm thần khác, đặc biệt thích hợp ở bệnh nhân gặp khó khăn trong duy trì thói quen uống Haloperidol mỗi ngày.
Thuốc Haldol Decanoate giúp bệnh nhân có suy nghĩ rõ ràng hơn, cảm thấy bớt lo lắng hơn và tham gia vào cuộc sống hàng ngày tốt hơn. Đồng thời Haldol Decanoate còn hỗ trợ ngăn ngừa tự tử ở những người có suy nghĩ tự làm hại chính bản thân họ hoặc kiểm soát sự hung hăng hay những ý định gây tổn thương cho người khác. Haldol Decanoate có tác dụng ức chế những suy nghĩ tiêu cực và ảo giác ở bệnh nhân tâm thần phân liệt. Cơ chế tác dụng chính của Haloperidol Decanoate là khôi phục sự cân bằng của một số chất dẫn truyền thần kinh của não bộ.
2. Cách sử dụng thuốc Haldol Decanoate
Đối với bệnh nhân tâm thần phân liệt, đa số đã sử dụng Haloperidol dạng uống trước đó. Vì vậy bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân chuyển sang thuốc Haldol Decanoate để khắc phục tình trạng quên uống thuốc mỗi ngày.
Haldol Decanoate là dạng thuốc tác dụng kéo dài với đường dùng duy nhất là tiêm bắp (thường tiêm ở mông). Liều khởi đầu của Haldol Decanoate có thể được chia thành nhiều lần tiêm cách nhau 3-7 ngày. Sau khi xác định liều lượng phù hợp nhất dựa theo tình trạng bệnh và đáp ứng điều trị, bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng Haldol Decanoate mỗi 3-4 tuần một lần.
Haldol Decanoate cần một thời gian nhất định để bắt đầu có tác dụng, vì vậy bệnh nhân vẫn phải tiếp tục dùng Haloperidol đường uống cho đến khi được bác sĩ yêu cầu dừng lại.
Thuốc Haldol Decanoate phải được sử dụng theo đúng chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân tuyệt đối không tự ý ngừng thuốc đột ngột khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ vì các triệu chứng bệnh tâm thần phân liệt có thể trở nên tồi tệ hơn. Đồng thời, người bệnh cũng nên thông báo cho bác sĩ nếu các triệu chứng không cải thiện hoặc thậm chí có xu hướng tồi tệ hơn trong thời gian điều trị bằng Haldol Decanoate.
Liều khởi đầu của Haldol Decanoate được khuyến cáo như sau:
- Bệnh nhân chuyển từ Haloperidol dạng uống sang Haldol Decanoate cần sử dụng liều khởi đầu gấp 10-20 lần liều Haloperidol đường uống hàng ngày trước đó;
- Ở bệnh nhân lớn tuổi, thể trạng suy nhược hoặc đã kiểm soát ổn định với Haloperidol đường uống ở liều thấp (ví dụ Haloperidol 10mg/ngày), liều khởi đầu của Haldol Decanoate chỉ nên gấp 10-15 lần so với liều hàng ngày trước đó của Haloperidol đường uống;
- Ở những bệnh nhân trước đó đã duy trì liều thuốc chống loạn thần cao hơn mà cách tiếp cận liều thấp có nguy cơ tái phát bệnh tâm thần mất bù và ở những bệnh nhân sử dụng Haloperidol lâu dài dẫn đến tình trạng dung nạp thuốc nên dùng Haldol Decanoate liều gấp 20 lần liều hàng ngày trước đó của Haloperidol dạng uống, sau đó xem xét điều chỉnh giảm dần;
Lưu ý: Lần tiêm bắp đầu tiên của Haldol Decanoate không được vượt quá 100mg, bất kể liều thuốc chống loạn thần trước đó là bao nhiêu. Do đó, nếu liều ban đầu của Haldol Decanoate vượt quá 100mg thì cần chia thành nhiều lần tiêm cách nhau 3-7 ngày.
Liều Haldol Decanoate duy trì khuyến cáo như sau:
- Liều duy trì của Haldol Decanoate cần được cá thể hóa với việc điều chỉnh tăng hoặc giảm tùy theo đáp ứng điều trị của người bệnh;
- Liều duy trì thông thường theo khuyến cáo là gấp 10-15 lần liều Haloperidol uống hàng ngày trước đó và thay đổi theo đáp ứng lâm sàng của bệnh nhân.
Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ các triệu chứng lâm sàng trong quá trình khởi đầu và duy trì với thuốc Haldol Decanoate. Khoảng cách giữa 2 lần tiêm Haldol Decanoate thường là 4 tuần, tuy nhiên có thể thay đổi theo đáp ứng của bệnh nhân. Lưu ý: Kinh nghiệm lâm sàng với Haldol Decanoate liều cao hơn 450mg mỗi tháng vẫn còn rất hạn chế.
3. Tác dụng phụ của thuốc Haldol Decanoate
Chóng mặt, choáng váng, buồn ngủ, tiểu khó, khó ngủ, đau đầu, lo lắng và đau tại vị trí tiêm là những tác dụng có thể xảy ra trong thời gian điều trị bằng Haldol Decanoate. Nếu những triệu chứng này kéo dài hoặc trở nên tồi tệ hơn, bệnh nhân hãy thông báo ngay cho bác sĩ hoặc dược sĩ. Đặc biệt lưu ý tình trạng chóng mặt và choáng váng có thể làm tăng nguy cơ té ngã, do đó người bệnh nên thay đổi tư thế từ từ.
Bệnh nhân đang điều trị bằng Haldol Decanoate cần thông báo ngay lập tức cho bác sĩ nếu xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nào sau đây:
- Co thắt/cứng cơ;
- Run;
- Bồn chồn;
- Chảy nước dãi;
- Bác sĩ có thể chỉ định một loại thuốc khác để kiểm soát các tác dụng phụ này của Haldol Decanoate.
Một số ít trường hợp ghi nhận Haldol Decanoate có thể làm tăng nồng độ prolactin trong máu. Đối với phụ nữ, sự gia tăng prolactin có thể dẫn đến tình trạng tiết sữa ngoài ý muốn, rối loạn kinh nguyệt hoặc khó mang thai. Đối với nam giới, Prolactin có thể làm giảm khả năng tình dục, không có khả năng sản xuất tinh trùng hoặc chứng ngực to. Nếu phát triển bất kỳ triệu chứng nào trong số này, bệnh nhân hãy báo cho bác sĩ điều trị ngay lập tức.
Đối với nam giới, trường hợp đau hoặc cương cứng dương vật kéo dài (hơn 4 giờ) không chắc có liên quan đến Haldol Decanoate hay không, người bệnh hãy ngừng sử dụng thuốc và nhận trợ giúp y tế ngay lập tức vì có nguy cơ để lại di chứng vĩnh viễn.
Haldol Decanoate (hiếm khi) gây ra tình trạng rối loạn vận động muộn và trong một số trường hợp có thể là vĩnh viễn. Bệnh nhân hãy báo cáo cho bác sĩ ngay lập tức nếu xuất hiện bất kỳ hiện tượng co giật cơ mặt, rối loạn vận động cơ lưỡi, cơ nhai, phồng hoặc chu miệng hoặc run không kiểm soát được.
Haldol Decanoate có thể dẫn đến hội chứng an thần kinh ác tính rất nghiêm trọng. Do đó, người bệnh cần được cấp cứu ngay lập tức nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây: sốt, cứng/đau/yếu cơ, mệt mỏi dữ dội, lú lẫn nghiêm trọng, đổ mồ hôi, nhịp tim nhanh/không đều, nước tiểu sẫm màu, dấu hiệu của các vấn đề về thận (chẳng hạn như thay đổi trong lượng nước tiểu).
Đồng thời, thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu bệnh nhân dùng thuốc Haldol Decanoate và xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào như buồn nôn/nôn không ngừng, đau dạ dày/bụng, vàng mắt/da, co giật, các dấu hiệu nhiễm trùng (như đau họng không khỏi đi, sốt), nhịp tim chậm, chóng mặt nghiêm trọng, đau ngực hoặc ngất xỉu.
Rất hiếm khi xảy ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thuốc Haldol Decanoate. Tuy nhiên, người bệnh hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bao gồm phát ban, ngứa/sưng (đặc biệt là ở mặt/lưỡi/họng), chóng mặt nghiêm trọng, khó thở.
4. Một số thận trọng khi dùng thuốc Haldol Decanoate
Trước khi sử dụng Haldol Decanoate, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết nếu trước đây từng bị dị ứng với Haloperidol hay bất kỳ dị ứng nào khác.
Trước khi sử dụng Haldol Decanoate, bệnh nhân cần trao đổi với bác sĩ tất cả tiền sử bệnh lý bản thân, đặc biệt là một số vấn đề nghiêm trọng của hệ thần kinh (như trầm cảm, bệnh Parkinson, rối loạn lưỡng cực), khó tiểu (do các bệnh tuyến tiền liệt), tăng nhãn áp, bệnh lý tim mạch (như đau thắt ngực), cường giáp, co giật hay số lượng bạch cầu thấp.
Haldol Decanoate có thể gây kéo dài QT, từ đó dẫn đến nhịp tim nhanh/không đều (hiếm khi gây tử vong) và các triệu chứng khác (như chóng mặt nghiêm trọng, ngất xỉu) và do đó cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Nguy cơ kéo dài QT tăng lên nếu bệnh nhân mắc một số bệnh lý khác hoặc đang dùng các loại thuốc có thể gây kéo dài QT. Trước khi sử dụng Haldol Decanoate, bệnh nhân hãy cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết tất cả các loại thuốc đang dùng và bất kỳ tình trạng nào sau đây: bệnh lý tim mạch (như suy tim, nhịp tim chậm, kéo dài khoảng QT trong điện tâm đồ), tiền sử gia đình mắc một số vấn đề về tim (kéo dài QT trên điện tâm đồ, đột tử do tim).
Nồng độ kali hoặc magie máu thấp cũng có thể làm tăng nguy cơ kéo dài khoảng QT. Nguy cơ này có thể tăng lên nếu bệnh nhân sử dụng một số loại thuốc (như thuốc lợi tiểu) hoặc đang mắc các bệnh gây đổ mồ hôi nhiều, tiêu chảy hoặc nôn ói.
Trẻ em có thể nhạy cảm hơn với các tác dụng phụ của thuốc Haldol Decanoate, đặc biệt là các cử động bất thường không kiểm soát được.
Người lớn tuổi có thể nhạy cảm hơn với các tác dụng phụ của thuốc Haldol Decanoate, đặc biệt là buồn ngủ, chóng mặt, choáng váng, tiểu khó và các tác dụng phụ nghiêm trọng như kéo dài khoảng QT.
Trong thời gian mang thai, thuốc Haldol Decanoate chỉ nên được sử dụng khi thật cần thiết. Trẻ sinh ra từ những bà mẹ đã sử dụng Haldol Decanoate trong 3 tháng cuối của thai kỳ có thể phát triển các triệu chứng bao gồm cứng cơ hoặc run cơ, buồn ngủ, khó bú, khó thở hoặc quấy khóc liên tục. Nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào ở trẻ sơ sinh, bà mẹ đặc biệt là trong tháng đầu tiên cần thông báo ngay cho bác sĩ. Tuy nhiên khi các vấn đề về tâm thần/tâm trạng không được điều trị (bao gồm tâm thần phân liệt) có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng nền bà bầu không được ngừng dùng thuốc này trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Nếu có kế hoạch mang thai, đang mang thai hoặc nghĩ rằng có thể mang thai, bệnh nhân hãy thảo luận ngay với bác sĩ về những lợi ích và rủi ro của việc sử dụng Haldol Decanoate trong thai kỳ.
Haldol Decanoate đi vào sữa mẹ và có thể có tác dụng không mong muốn đối với trẻ bú mẹ. Vì vậy bệnh nhân đang dùng Haldol Decanoate cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho con bú.
5. Tương tác thuốc của Haloperidol Decanoate
Một số sản phẩm có thể tương tác với Haldol Decanoate bao gồm:
- Thuốc kháng cholinergic;
- Thuốc kháng đông ( bao gồm cả thuốc chống đông máu như warfarin và heparin);
- Cabergoline;
- Ketoconazole;
- Lithium;
- Methyldopa;
- Thuốc điều trị Parkinson (như Levodopa/carbidopa, Selegiline);
- Paroxetine, Pergolide, Quinupristin/Dalfopristin;
- Rifampin;
- Saquinavir.
Một số thuốc có thể gây kéo dài QT cần thận trọng khi dùng cùng Haldol Decanoate, bao gồm Amiodarone, Dofetilide, Pimozide, Quinidine, Sotalol, Procainamide và kháng sinh nhóm Macrolid (như Erythromycin). Trước khi sử dụng Haldol Decanoate, bệnh nhân hãy báo cáo tất cả các loại thuốc đang sử dụng cho bác sĩ hoặc dược sĩ.
Thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết nếu bệnh nhân đang dùng các sản phẩm khác gây buồn ngủ như thuốc giảm đau opioid hoặc thuốc giảm ho (như Codeine, Hydrocodone), rượu, thuốc ngủ hoặc lo lắng (như Alprazolam, Lorazepam, Zolpidem), thuốc giãn cơ (như Carisoprodol, Cyclobenzaprine) hoặc thuốc kháng histamin (như Cetirizine, Diphenhydramine).
Nguồn tham khảo: rxlist.com, medicines.org.uk, webmd.com
