Hội chứng chèn ép khoang là gì?

Hội chứng chèn ép khoang là hiện tượng tăng áp lực mô mềm trong khoang kín, dẫn tới thiếu máu mô. Người bệnh cảm thấy đau quá mức tổn thương. Chẩn đoán dựa vào triệu chứng lâm sàng và đo áp lực khoang.

Hội chứng chèn ép khoang là hiện tượng tăng áp lực mô mềm trong khoang kín dẫn tới thiếu máu mô. Hội chứng chèn ép khoang tự diễn biến nặng lên. Triệu chứng ban đầu thường là phù nề mô mềm rất bình thường sau chấn thương do mô mềm sưng hoặc do máu tụ. Nếu phù nề phát triển trong khoang kín, hay xuất hiện ở khoang trước và khoang sau cẳng chân nơi có ít khoảng trống để phần mềm giãn nở. Do đó, áp lực khoang sẽ tăng lên. Khi áp lực vượt quá áp lực thẩm thấu mao mạch vào khoảng 8mmHg, trao đổi tế bào chậm đi hoặc bị ngừng lại. Sự thiếu máu cục bộ lên mô gây phù nề tăng, tạo thành vòng xoắn bệnh lý.

Khi sự thiếu máu tiến triển, cơ bị hoại tử, đôi khi dẫn tới hội chứng tiêu cơ vân, nhiễm trùng và tăng mẫn cảm, những biến chứng này có thể gây mất chi, thậm chí là tử vong nếu không được điều trị. Thiếu máu động mạch hoặc huyết áp thấp có thể gây phù nề tăng, tạo thành vòng xoắn bệnh lý.

Hội chứng chèn ép khoang chủ yếu gặp ở chi, đặc biệt là cẳng tay và cẳng chân. Tuy nhiên, hội chứng khoang cũng có thể xảy ra ở một số vị trí khác như cánh tay, mông, bụng,...

Nguyên nhân dẫn tới hội chứng chèn ép khoang bao gồm:

• Chấn thương: Chấn thương mạch máu và phần mềm, gãy xương chiếm khoảng 45%, sau mổ kết hợp xương, vùi lấp cục bộ các chi.
• Tổn thương nghiền nát, đụng dập nặng
• Thương tổn tái tràn dịch xảy ra sau khi thương tổn mạch máu được sửa chữa
• Dùng thuốc chống đông, tiêm calci
• Rối loạn đông máu
• Bệnh nhân béo, già, và có xơ vữa thành mạch
• Bệnh nhân không hợp tác khi băng ép
• Kỹ thuật ép và băng ép, quá trình thực hiện thủ thuật,...
• Phù nề, hoại tử tổ chức: rắn cắn, bỏng

Triệu chứng của hội chứng chèn ép khoang thường là đau, mức độ đau không tương ứng với mức độ chấn thương, tăng dần khi vận động thụ động nhóm cơ trong khoang. Đau là một trong 5 dấu hiệu thiếu máu mô. Những triệu chứng sau đó bao gồm:

• Dị cảm
• Tê liệt
• Nhợt màu
• Mất máu
• Các khoang căng chắc

Các triệu chứng của hội chứng chèn ép khoang thường không được sử dụng để chẩn đoán do triệu chứng không điển hình, bị che lấp bởi những triệu chứng của gãy xương và thay đổi trạng thái tâm thần do chấn thương khác hoặc do thuốc.

4.1 Chẩn đoán

Phương pháp chẩn đoán hội chứng chèn ép khoang là đo áp lực khoang. Chẩn đoán hội chứng khoang được thực hiện và bắt đầu điều trị trước khi tiến triển thành nhợt trắng, mất máu hay xuất hiện dấu hiệu hoại tử.

Những bệnh nhân có nguy cơ, bác sĩ phải xác định ngưỡng có thể xảy ra hội chứng chèn ép khoang, bình thường < 8mmHg, đo bằng máy đo monitor áp lực. Hội chứng chèn ép khoang được xác định khi áp lực trong khoang > 30mmHg hoặc chỉ kém áp lực tâm trương 30mmHg.

4.2 Điều trị

Phương pháp điều trị hội chứng chèn ép khoang là mở cân giải phóng khoang. Tuy nhiên, điều trị ban đầu là loại bỏ những cấu trúc bó chặt như nẹp, bột,... xung quanh chi, điều chỉnh huyết áp, giảm đau cho bệnh nhân và tăng cường thông khí oxy.

Khi áp lực khoang giảm nhanh và triệu chứng lâm sàng thuyên giảm, cần mở cân cấp cứu. Phẫu thuật mở cân được tiến hành bằng đường rạch da rộng nhằm đảm bảo mở hết các khoang, giảm áp lực khoang. Kiểm tra khả năng sống của các cơ nếu có tổ chức hoại tử cần phải cắt lọc.

Tóm lại, hội chứng chèn ép khoang là hiện tượng tăng áp lực mô mềm trong khoang kín, dẫn tới thiếu máu mô. Người bệnh cảm thấy đau quá mức tổn thương. Chẩn đoán dựa vào triệu chứng lâm sàng và đo áp lực khoang. Bệnh nếu không được điều trị có thể gây ra biến chứng nguy hiểm như hoại tử và có thể tử vong. Do đó, khi bị chấn thương hay có triệu chứng của chèn ép khoang cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và có biện pháp điều trị.