Đặc điểm đau ngực do trào ngược dạ dày thực quản

Bài được viết bởi Thạc sĩ - Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Nhiều bệnh nhân bị đau ngực kéo dài, khi đi khám bác sĩ tim mạch được chẩn đoán là rối loạn thần kinh tim hoặc không có bệnh gì rõ ràng nhưng bệnh vẫn không thuyên giảm. Khi gặp bác sĩ tiêu hoá, bệnh nhân được phát hiện viêm thực quản trào ngược và bác sĩ kết luận vấn đề đau ngực của bệnh nhân là do trào ngược dạ dày thực quản gây nên. Vậy, đặc điểm của bệnh lý này là gì? Tại sao viêm thực quản trào ngược lại có thể gây đau ngực kéo dài? Bài viết này sẽ giải thích vấn đề trên.

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một bệnh lý về đường tiêu hóa (GI) rất phổ biến trên thế giới và tỷ lệ mắc cao ở các nước phương Tây. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản là một tình trạng phát triển khi sự trào ngược của các chất trong dạ dày gây ra các triệu chứng khó chịu và/hoặc biến chứng ở thực quản. Tổn thương mô liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản bao gồm từ viêm thực quản đến Barrett thực quản và ung thư biểu mô tuyến thực quản.

Một số triệu chứng khó chịu do trào ngược gây nên có thể ở trong thực quản như ợ chua, nôn trớ hoặc bên ngoài thực quản như các triệu chứng liên quan tới phổi, đường hô hấp trên và miệng (biểu hiện bởi bệnh hen suyễn, viêm thanh quản, ho mãn tính, mòn răng và đau ngực không do tim). Bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể được phân loại bởi sự hiện diện của vết ăn mòn khi khám nội soi (Bệnh trào ngược ăn mòn [ERD] và Bệnh trào ngược không ăn mòn [NERD]).

Đau ngực liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản là biểu hiện không điển hình thường xuyên nhất của bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh trào ngược dạ dày thực quản điển hình là ợ chua và nôn trớ.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản cũng là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên đau ngực không do tim. Đau ngực liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản được định nghĩa là các cơn đau vùng sau tái phát lan ra sau lưng, cổ, hàm hoặc cánh tay. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến hàng giờ và do tiếp xúc với axit thực quản bệnh lý.

Ngoài trào ngược dạ dày thực quản, còn một số nguyên nhân khác cũng có thể gây đau ngực không do tim:

Ngoài bệnh trào ngược dạ dày thực quản (chiếm từ 30 – 60% trường hợp), các nguyên nhân thực quản khác của đau ngực không do tim là rối loạn chức năng thực quản (chiếm từ 15 – 30%) và quá mẫn thực quản.

Các tình trạng đau ngực đe dọa tính mạng:

Cơ chế mà trào ngược dạ dày thực quản gây ra đau ngực không do tim vẫn chưa được hiểu rõ. Chúng ta vẫn chưa rõ tại sao thực quản tiếp xúc với dịch vị ở một số bệnh nhân lại gây ra chứng ợ nóng và ở một số người, nó lại gây ra đau ngực. Đôi khi, cùng một bệnh nhân có thể bị đau ngực và ợ chua vào những thời điểm khác nhau.

Đau ngực liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản gây ra bởi sự tiếp xúc bất thường của niêm mạc thực quản với hàm lượng axit trong dạ dày. Dưới khía cạnh sinh lý bệnh học, đau ngực có thể được khởi phát bởi sự kích thích của các thụ thể hóa học nhạy cảm với axit, thụ thể cơ học hoặc thụ thể nhiệt của niêm mạc thực quản.

Khi bệnh nhân phàn nàn về cơn đau ngực, trước tiên, cần loại trừ nguồn gốc đau do tim bằng cách sử dụng các xét nghiệm như điện tâm đồ, siêu âm tim, đo lượng troponin và xem xét xác suất bệnh nào là cao nhất. Các xét nghiệm cụ thể hơn như chụp cắt lớp vi tính phát xạ photon đơn lẻ (SPECT), siêu âm tim căng thẳng và chụp cắt lớp vi tính mạch vành.

Chụp động mạch vành vẫn là tiêu chuẩn vàng nhưng đây là một xét nghiệm xâm lấn. Việc sử dụng nó bị giới hạn ở những cơn đau do thiếu máu cục bộ vành đáng ngờ, đặc biệt là ở những người trên 40 tuổi. Một khi các tình trạng nghiêm trọng về tim đã được loại trừ, điều quan trọng tiếp theo là phải loại trừ các tình trạng đe dọa tính mạng ngoài bệnh tim thiếu máu cục bộ; chẳng hạn như thuyên tắc phổi, bóc tách động mạch chủ và tràn khí màng phổi.

Trong trường hợp nghi ngờ đau ngực không do tim liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản, xét nghiệm PPI có thể được các bác sĩ chăm sóc sức khỏe sử dụng làm công cụ chẩn đoán ban đầu sau khi loại trừ các nguyên nhân ngoài thực quản.

Dùng thuốc Rabeprazole (20mg) hai lần mỗi ngày trong hai tuần cho thấy độ nhạy và độ đặc hiệu là 81%. Thời gian điều trị được khuyến cáo là ít nhất hai tuần và có thể sử dụng bất kỳ PPI nào, khuyến cáo liều cao: Từ 40 - 80 mg mỗi ngày đối với omeprazole, 30 – 90 mg đối với lansoprazole và 40 mg đối với rabeprazole. Xét nghiệm PPI được xác định là dương tính nếu ghi nhận bệnh nhân giảm được 50 – 75% các triệu chứng.

Ở những bệnh nhân bị đau ngực liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản, các phát hiện bệnh lý qua nội soi ít gặp hơn so với những người có các triệu chứng điển hình của bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Cụ thể là; thoát vị khe hoành, viêm thực quản ăn mòn và Barrett thực quản lần lượt được tìm thấy ở 28,6%, 19,4% và 4,4% đối tượng phàn nàn về đau ngực không do tim so với 44,8%, 27,8% và 9,1% bệnh nhân có các triệu chứng bệnh trào ngược dạ dày thực quản điển hình.

Hướng dẫn của hiệp hội tiêu hoá Mỹ (ASGE) khuyến nghị thực hiện nội soi thực quản dạ dày ở những bệnh nhân có các biểu hiện liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày thực quản phức tạp hoặc các triệu chứng báo động. Điều này giúp theo dõi bệnh nhân bị viêm thực quản nặng, để loại trừ Barrett thực quản tiềm ẩn và để tầm soát Barrett thực quản ở những bệnh nhân có nhiều yếu tố nguy cơ. Khi chẩn đoán đau ngực không do tim không chắc chắn thì nên thực hiện nội soi trên để chẩn đoán các bệnh lý khác ngoài bệnh trào ngược dạ dày thực quản như viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan.

Việc theo dõi độ pH thực quản trong 24 giờ cho phép tiết lộ các hiện tượng trào ngược bằng cách xác định sự giảm độ pH, với tỷ lệ phát hiện bất thường là từ 40 – 50% trường hợp. AGA đề nghị sử dụng kết hợp theo dõi pH thực quản với hồ sơ ghi lại triệu chứng trào ngược để chẩn đoán chính xác khi nào triệu chứng đau ngực là do trào ngược dạ dày thực quản. Tác động của đo trở kháng pH có liên quan đến những bệnh nhân không bị viêm thực quản và không đáp ứng với liệu pháp chống tiết. Trên thực tế, một số bệnh nhân bị đau ngực do trào ngược không phải axit có thể nhận biết được bằng cách đo trở kháng nhưng không cần theo dõi pH.

Để phòng tránh nguy cơ và điều trị kịp thời đau ngực do trào ngược dạ dày thực quản hoặc đau ngực do các nguyên nhân khác, quý khách vui lòng đặt hẹn với các Bệnh viện thuộc hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để được phục vụ .