Bệnh xơ cứng rải rác (MS): Phân loại, tiến triển, đối tượng nguy cơ

Bệnh đa xơ cứng rải rác là một bệnh mãn tính liên quan đến hệ thống thần kinh trung ương, thường xảy ra ở nữ giới ở độ tuổi từ 20 đến 30 tuổi. Nguyên nhân do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công lớp bảo vệ xung quanh các sợi thần kinh (myelin), dẫn tới ảnh hưởng đến não và tủy sống.

Bệnh đa xơ cứng (tên tiếng Anh là Multiple sclerosis và tên viết tắt là MS) gây viêm thường xuyên dẫn tới làm tổn thương màng bọc myelin của dây thần kinh, hậu quả để lại các mô sẹo trên lớp phủ ngoài của các tế bào thần kinh, từ đó làm chậm hoặc tắc đường truyền xung điện thần kinh.

Nguyên nhân chính xác dẫn tới bệnh này hiện nay vẫn chưa được các bác sĩ khẳng định, nhưng có nhiều yếu tố có khả năng làm cho bệnh dễ xảy ra hơn như:

• Người có một số gen nhất định làm tăng khả năng mắc xơ cứng rải rác thần kinh
• Hút thuốc lá cũng có thể làm tăng nguy cơ
• Một số người có thể mắc bệnh xơ cứng rải rác MS sau khi nhiễm virus như virus Epstein-Barr hoặc Virus Herpes chủng loại 6 ở người khiến hệ thống miễn dịch của họ không thể hoạt động bình thường. Nhiễm trùng có thể kích hoạt bệnh hoặc gây tái phát.

Các triệu chứng của bệnh xơ cứng rải rác MS rất khác nhau ở mỗi người và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào của cơ thể. Các triệu chứng chính bao gồm:

• Mệt mỏi
• Nói lắp
• Rối loạn chức năng tình dục
• Đi lại khó khăn
• Vấn đề về thị lực, chẳng hạn như mờ mắt
• Gặp vấn đề kiểm soát bàng quang
• Tê hoặc ngứa ran ở nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể
• Cứng cơ và co thắt
• Mất cân bằng và khó khăn trong phối hợp chân tay
• Gặp khó khăn trong tư duy, học tập và lập kế hoạch

Tùy thuộc vào loại và nguyên nhân gây bệnh xơ cứng rải rác MS, các triệu chứng này có thể xuất hiện và biến mất theo từng giai đoạn hoặc tiến triển càng ngày càng nặng dần theo thời gian.

Bệnh đa xơ cứng rải rác được phân loại như sau:

• Hội chứng lâm sàng riêng (Clinically isolated syndrome - CIS)

Hội chứng này liên quan đến một loạt triệu chứng kéo dài ít nhất 24 giờ, nguyên nhân là do tổn thương bao myelin trong hệ thống thần kinh trung ương của người bệnh. Có hai loại: monofocal và multifocal. Monofocal có nghĩa là một vị trí tổn thương gây ra một triệu chứng, còn multifocal nghĩa là người bệnh nhiều hơn một vị trí tổn thương và nhiều hơn một triệu chứng. Mặc dù các loại này là dấu hiệu điển hình của của bệnh xơ cứng rải rác MS, nhưng chúng không đủ để khẳng định chẩn đoán.

• Bệnh MS tái phát-thuyên giảm (Relapsing-remitting MS - RRMS)

Bệnh MS tái phát-thuyên giảm là dạng MS phổ biến nhất khi khởi phát và chiếm khoảng 85% của tất cả các trường hợp. Bệnh MS tái phát-thuyên giảm liên quan đến việc tái phát rõ ràng hoạt động của bệnh và sau đó là thuyên giảm. Các đợt tái phát là những giai đoạn khi các triệu chứng trở nên nặng hơn và thuyên giảm là khi bệnh trạng đã đỡ hơn. Trong thời gian thuyên giảm, các triệu chứng nhẹ đi hoặc không có và bệnh không tiến triển.

• MS tiến triển sơ cấp (Primary progressive MS)

Người bệnh xơ cứng rải rác MS tiến triển sơ cấp có khuynh hướng chức năng thần kinh sẽ dần dần trở nên tồi tệ hơn kể khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng. Tuy nhiên, thời gian ổn định ngắn vẫn có thể xảy ra, nhưng nói chung bệnh tiến triển ngày càng nặng. Trong nhóm phân loại này, các chuyên gia thường sử dụng các thuật ngữ “Hoạt động” và “Không hoạt động” thường được sử dụng để mô tả tình trạng hoạt động của bệnh.

• MS tiến triển thứ cấp (Secondary progressive MS)

Bệnh xơ cứng rải rác MS tiến triển thứ cấp diễn tiến bắt đầu bằng một loạt các đợt tái phát và hồi phục nhưng vẫn diễn tiến xấu đi theo thời gian như nhanh chóng bị khuyết tật hoặc dần dần suy giảm chức năng.

Hiện tại không có cách chữa trị khỏi hoàn toàn cho người bệnh mắc bệnh xơ cứng rải rác MS, nhưng một số phương pháp điều trị có thể cải thiện cảm giác và giữ cho cơ thể của người bệnh hoạt động tốt hơn.

Bác sĩ cũng có thể kê toa các loại thuốc có thể làm chậm quá trình bệnh, ngăn ngừa hoặc điều trị các đợt tấn công, giảm bớt các triệu chứng hoặc giúp người bệnh kiểm soát tình trạng căng thẳng khi mắc bệnh này. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê thêm một số loại thuốc steroid để làm cho thời gian các đợt tấn công bệnh xơ cứng rải rác MS ngắn hơn và ít nghiêm trọng hơn. Và một số loại thuốc khác, như thuốc giãn cơ, thuốc an thần, để giảm co thắt cơ và điều trị một số triệu chứng khác.

Ngoài thuốc, người bệnh cũng cần phải tập luyện dưới hướng dẫn của kỹ thuật viên vật lý trị liệu nhằm duy trì sức mạnh cơ bắp, thăng bằng của cơ thể và giúp người bệnh kiểm soát mệt mỏi và đau đớn. Nếu đi lại khó khăn, người bệnh có thể sử dụng gậy, xe lăn hoặc nẹp chân để di chuyển dễ dàng hơn.

Bên cạnh các phương pháp điều trị kể trên, các nghiên cứu gần đây đã mở ra thêm một lựa chọn mới cho các bác sĩ thực hiện điều trị cho người bệnh xơ cứng rải rác MS, đó chính là nghiên cứu tế bào gốc và di truyền có thể giúp các bác sĩ sửa chữa các dây thần kinh bị tổn thương ở giai đoạn sớm hoặc ngăn chặn căn bệnh này trước khi nó gây ra tổn thương xảy ra.

Nguồn tham khảo: webmd.com,healthline.com, nhs.uk

XEM THÊM

• Bệnh đa xơ cứng: Những điều cần biết
• Bệnh xơ cứng rải rác (hay bệnh đa xơ cứng) là gì?
• Nguyên nhân gây bệnh xơ cứng rải rác (MS)