Chất béo trans có nguy cơ gì với sức khỏe?

Chất béo trans thuộc nhóm chất béo không bão hòa. Chúng dễ tìm thấy bên trong những đồ ăn: bánh quy, vỏ bột pizza bảo quản đông lạnh hay trong bơ từ thực vật... Tuy nhiên, chất béo trans vào cơ thể lại làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch.

Chất béo trong thực phẩm được tạo thành từ các axit béo. Axit béo không no có các cấu hình cis hoặc trans. Trong tự nhiên, hầu hết béo không no đều ở dạng cis, loại này dễ bị oxy hóa (gọi là bị khét, bị ôi) trong quá trình chế biến và bảo quản. Do đó kỹ thuật hydro hóa chất béo không no thành no sẽ làm mất đi các nối đôi, biến dầu từ dạng lỏng thành dạng rắn, dẻo vì vậy nên có tên là shortening, margarine rắn. Quá trình này cũng chuyển hóa nhiều axit béo dạng cis thành dạng trans. Nhiều sản phẩm thực phẩm có béo trans do sử dụng shortening hoặc bơ thực vật trong quá trình chế biến, đặc biệt là các loại chiên như mì gói, snack, hoặc trong kẹo, thanh ngũ cốc, bánh quy, sốt salad...

Trans fat sinh ra trong quá trình sản xuất bơ từ thực vật lẫn đồ ăn nhanh, đồ ăn chiên rán sẵn là nguyên nhân chính tác động và có ảnh hưởng lớn mạnh với các nhóm bệnh lớn: bệnh nội tiết (gan nhiễm mỡ, tiểu đường, béo phì); bệnh tim mạch, bệnh giảm trí nhớ; bệnh vô sinh hiếm muộn và ung thư.

Chất béo trans fat sản sinh tự nhiên, nơi lý tưởng để chúng hình thành là trong ruột một số loài động vật chuyên ăn cỏ. Chính vì thế, người ta cũng tìm thấy lượng nhỏ chất béo trans fat trong các chế phẩm từ sữa cũng như từ thịt động vật. Chất béo trans hình thành cùng quá trình người ta chế biến các loại thực phẩm, khi mà hydro phản ứng cùng dầu từ thực vật, chuyển từ chất béo dạng lỏng sang thể rắn.

Chất béo trans được tìm ra trong nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hoà như: bánh cracker, bánh cookies, bánh nướng, bánh ngọt hay pizza, snack, đồ ăn nhanh, margarine, shortening...

Các chuyên gia dinh dưỡng cộng đồng đều khuyên: không nên dung nạp trans fat nhân tạo vào cơ thể, chúng gây gia tăng các cholesterol có hại và giảm thiểu các cholesterol có lợi. Người dung nạp nhiều trans fat trong những khẩu phần ăn có nguy cơ cao bị đau tim, đái tháo đường, đột quỵ.

Thống kê của FDA Hoa Kỳ cho thấy, khi loại bỏ lượng dầu ăn đã bị hydro hoá khỏi những món đồ ăn sẵn, là đã có thể giảm thiểu hàng nghìn ca bệnh đau tim lẫn các trường hợp tử vong trong mỗi năm.

Chất béo trans thường được thêm vào thực phẩm nhằm gia tăng hương liệu lẫn thời gian để bảo quản. Thực tế, Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ và Tổ chức Y tế thế giới, chất béo trans là dạng chất béo mang lại nguy hiểm lớn nhất trong toàn bộ chất béo nguy hại. Khi thâm nhập vào cơ thể, giống như chất béo bão hoà, nó làm tăng cao mức lipoprotein và triglycerid, tăng hàm lượng cholesterol xấu và làm giảm lượng cholesterol tốt trong máu, gây nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch.

Ngoài ra, trans fat gây nên tình trạng đông máu, sau đó tạo mảng liên kết tiểu cầu dưới dạng mỡ, và bám lên thành mạch máu, dần sẽ bịt kín khiến máu không thể lưu thông, gây ra hiện tượng nghẽn mạch máu, gây nguy cơ bị đột quỵ. Một quá trình làm cho các động mạch vành bị tắc nghẽn, giảm lưu lượng máu nuôi tim, dẫn đến tình trạng xảy ra các cơn đau thắt ngực, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, và các bệnh mãn tính khác như tiểu đường...

Khi chất béo trans vào trong cơ thể người, nó sẽ chiếm vị trí của những axit béo cơ thể cần. Bên cạnh đó, chúng còn khiến gia tăng cholesterol có hại, nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch cao hơn. Không những thế, chất béo trans gây nên sự ức chế trong enzym của quá trình chuyển hoá, hình thành nên các cục máu đông và nguy cơ đột quỵ tăng cao.

Chất béo trans thực sự là yếu tố gây hại cho những người hay dùng thực phẩm chế biến sẵn. Chất béo trans fat có nguy cơ gây hại lớn tới sức khoẻ con người, cụ thể là 5 tác hại lớn đi với 5 nhóm bệnh ảnh hưởng lớn:

• Bệnh tim mạch

Trans fat làm gia tăng nguy cơ mắc cách bệnh về tim mạch. Nguyên nhân do trans fat đi vào cơ thể người làm gia tăng lượng cholesterol xấu và giảm thiểu lượng cholesterol tốt.

• Bệnh nội tiết

Chất béo trans là tác nhân chính gây nên chứng béo phì, chứng bệnh tiểu đường, bệnh gan nhiễm mỡ.

• Bệnh suy giảm trí nhớ

Trans fat làm phát triển chứng bệnh Alzheimer, làm suy giảm trí nhớ, trí tuệ.

• Bệnh vô sinh

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng: Cứ dung nạp 2% năng lượng trans fat vào cơ thể thì sẽ làm gia tăng đến 73% nguy cơ mắc bệnh vô sinh. Đặc biệt, gây nên vô sinh cho nữ giới.

• Bệnh ung thư

Ung thư là một chứng bệnh vô cùng nguy hiểm. Chất béo trans xâm nhập cơ thể làm gia tăng rất cao nguy cơ mắc các bệnh về ung thư.

Tổ chức Y tế Thế giới WHO đưa ra lời khuyên đối với mọi người dân rằng, chỉ nên tiêu thụ lượng chất béo trans không quá 1% tỷ lệ calo nạp vào cơ thể mỗi khẩu phần ăn hàng ngày, trong đó 1 gam chất béo dung nạp sẽ sản sinh 10 calo.

Mặc dù chất béo trans gây nhiều nguy hại cho cơ thể, nhưng chúng ta vẫn có thể ăn trong mức giới hạn an toàn, cũng không nên bỏ hẳn trans fat khỏi khẩu phần ăn, vì như vậy dễ gây mất sự cân bằng nguồn dinh dưỡng từ tự nhiên cho cơ thể.

Người dùng nên kiểm tra kỹ càng những thành phần chất béo của sản phẩm được ghi tại bao bì trước khi lựa chọn mua và sử dụng, để đảm bảo rằng lượng trans fat dung nạp vào cơ thể là an toàn

Các loại chất béo động vật còn gọi là mỡ thường chứa nhiều axit béo no chất béo bão hoà, dễ bị đông đặc hơn nên sử dụng để nấu, chiên rán. Trong khi đó, các chất béo thực vật có nhiều axit béo không no chất béo chưa bão hoà, thường có nhiệt độ đông đặc thấp hơn, nên sử dụng để ăn trực tiếp như trộn salad, trộn vào bột cháo trong khẩu phần ăn của trẻ nhỏ trẻ nhỏ

Nên tăng cường, bổ sung các loại thực phẩm có chứa nhiều chất béo chưa bão hoà để đảm bảo lành mạnh cho cơ thể, ví như: rau xanh, trái cây, hạt các loại, quả oliu, quả bơ. Những sản phẩm chứa nhiều axit béo tốt hoà được các chuyên gia khuyến cáo nên bổ sung gồm: chế phẩm sữa tách béo, hải sản, thịt nạc, ngũ cốc, rau quả.

Chất béo trans gây nguy cơ cao về việc mắc các bệnh nguy hiểm: bệnh nội tiết, giảm trí nhớ, tim mạch, vô sinh và ung thư. Mặc dù chất béo trans gây nhiều nguy hại cho cơ thể, nhưng chúng ta không nên loại bỏ mà vẫn nên ăn duy trì trong mức giới hạn an toàn dưới 1% tổng calo nạp vào.