Hội chứng ruột kích thích và liên hệ với não bộ

Hội chứng ruột kích thích và những vấn đề ở đường ruột khiến cho các dây thần kinh ruột của bạn trở nên cực kỳ nhạy cảm và não bộ cũng xử lý các tín hiệu từ ruột theo một cách khác. Việc tìm hiểu rõ về bệnh sẽ giúp bạn biết cách chăm sóc sức khỏe được tốt hơn.

Ruột hoạt động tương tự như một “bộ não thứ hai” của cơ thể, bao gồm một hệ thống từ 200 - 600 triệu tế bào thần kinh được phân bố rải rác khắp hệ tiêu hóa, được gọi là hệ thần kinh ruột (ENS). Chúng giúp kiểm soát nhu động ruột, quá trình trao đổi chất qua bề mặt niêm mạc và sản xuất các nội tiết tố ở đường ruột.

Không chỉ hoạt động một cách độc lập, hệ thần kinh ruột còn liên hệ chặt chẽ với hệ thần kinh trung ương thông qua những con đường: Hệ thống thần kinh, trục dưới đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận và hệ miễn dịch. Mối liên hệ giữa hệ thần kinh ruột với thần kinh trung ương mang tính chất hai chiều và được gọi là trục não ruột. Các yếu tố như thay đổi tâm lý hoặc tình trạng bệnh lý có thể làm suy giảm một trong nhiều con đường của trục não ruột và gây ra rối loạn chức năng, ví dụ những tình huống như:

• Cảm giác phấn khích, sợ hãi hoặc khó chịu đến mức gây ra các triệu chứng ở đường tiêu hóa, chẳng hạn như hội chứng ruột kích thích (IBS).
• Nhận được một thông tin tồi tệ đến mức khiến bạn cảm thấy buồn nôn.

Nếu đã từng gặp những biểu hiện trên, nghĩa là bạn đã cảm nhận được sự tác động qua lại của trục não ruột.

Mối liên hệ giữa não và ruột liên quan đến các hormone được giải phóng từ các phần khác nhau trong bộ não khi xảy ra căng thẳng hoặc phấn khích. Những hormone này lưu thông trong máu, làm ảnh hưởng đến độ nhạy và chức năng của các dây thần kinh trong thành ruột, dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa.

Các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu hoạt động bên trong ruột có thể ảnh hưởng đến não như thế nào. Một ví dụ là hội chứng ruột kích thích, tình trạng xảy ra thường xuyên ở phụ nữ với tỷ lệ gấp đôi so với nam giới.

Đối với hầu hết các bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích, các dây thần kinh trong ruột trở nên cực kỳ nhạy cảm. Ngoài ra, não bộ cũng xử lý các tín hiệu từ ruột theo một khác so với những người không bị hội chứng ruột kích thích. Chỉ với tình trạng chướng hơi nhẹ cũng có thể gây ra đau, đầy bụng khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy.

Ảnh hưởng của bệnh lý này lên toàn bộ chất lượng sống của bệnh nhân được xem là biến chứng nghiêm trọng nhất. Ảnh hưởng này khiến bệnh nhân cảm thấy cuộc sống của mình không được trọn vẹn, lâu dần dẫn đến tình trạng chán nản và trầm cảm. Đây là lý do rối loạn lo âu, trầm cảm thường xuất hiện ở những bệnh nhân mắc các rối loạn chức năng ở dạ dày ruột, điển hình như hội chứng ruột kích thích, táo bón, khó tiêu, đầy bụng,...

Ngược lại, những bệnh nhân mắc bệnh lý rối loạn hệ thần kinh, như rối loạn lo âu, trầm cảm, tự kỷ... thường có những vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa, như ăn không ngon miệng, rối loạn chuyển hóa, rối loạn chức năng dạ dày ruột và những bất thường trong hệ khuẩn đường ruột.

Nghiên cứu cho thấy những vấn đề ở đường ruột có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm giác của bệnh nhân. Ví dụ, những người bị táo bón mãn tính thường có cảm giác chán nản hoặc thậm chí đau đầu. Điều này được giải thích dựa trên cơ chế tác động của trục não - ruột. Theo đó, tình trạng táo bón khiến hệ thống thần kinh ruột gửi một số tín hiệu nhất định đến não, dẫn đến sự kích hoạt một loạt cảm giác khác nhau.

Hệ khuẩn chí đường ruột đóng vai trò là thành phần quan trọng của ruột, có khả năng tác động đến chức năng não bộ và hành vi vô ý thức thông qua liên hệ trục não ruột. Chúng tổng hợp ra tryptophan, là tiền chất của serotonin một chất dẫn truyền thần kinh liên quan tới tâm trạng vui vẻ và cảm giác hạnh phúc. Nghiên cứu cho thấy có tới 90% serotonin được sản sinh tại ruột.

Một người khi mắc các rối loạn về thần kinh như stress, trầm cảm, tự kỷ...thì sẽ xảy ra tình trạng mất cân bằng trong hệ khuẩn chí đường ruột, dẫn đến sụt giảm cả về sự đa dạng và số lượng của các vi khuẩn có lợi, đặc biệt là nhóm lợi khuẩn Lactobacillus và Bifidobacterium. Đây là tiền đề cho ý tưởng bổ sung probiotics để cải thiện chức năng của trục não - ruột, ứng dụng trong điều trị chứng rối loạn lo âu, trầm cảm.

Nguồn tham khảo:hopkinsmedicine.org - .hopkinsmedicine.org