Trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên tác động lên tâm lý và thể chất

1. Giới thiệu chung về bệnh trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên và các tác động lên tâm lý và thể chất

Bệnh trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên là một trong những rối loạn tâm lý phổ biến nhất. Theo nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), khoảng 8% - 29% trẻ em đang trong độ tuổi vị thành niên ở Việt Nam mắc các bệnh về sức khỏe tâm thần. Bệnh trầm cảm là một rối loạn tâm lý nghiêm trọng, gây ra sự suy giảm đáng kể trong chất lượng cuộc sống của trẻ thanh thiếu niên.

Triệu chứng của bệnh trầm cảm có thể bao gồm tâm trạng buồn, mất hứng thú và quan tâm đến các hoạt động mà trước đây thường yêu thích, mất ngủ hoặc ngủ nhiều, mất năng lượng, khó tập trung, tự ti, lo lắng và suy nghĩ tiêu cực. Bệnh trầm cảm cũng có thể gây ra những tác động đáng kể đến sức khỏe thể chất của trẻ em và thanh thiếu niên, bao gồm suy giảm sức đề kháng, giảm cân, tăng cân và các vấn đề về hệ tiêu hóa. Điều trị sớm và hỗ trợ tâm lý là rất quan trọng để giúp trẻ em và thanh thiếu niên vượt qua bệnh trầm cảm và tìm lại sức khỏe.

2. Các ảnh hưởng về tâm lý do trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên

2.1. Giao tiếp

Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm thường gặp các vấn đề về giao tiếp. Sau đây là một số vấn đề phổ biến về giao tiếp ở trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm:

• Khó khăn trong việc nói chuyện: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm thường cảm thấy mệt mỏi và không có hứng thú để nói chuyện với người khác. Họ cũng có thể cảm thấy không muốn chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc hoặc vấn đề của mình với người khác.
• Không có kỹ năng giao tiếp: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể thiếu kỹ năng giao tiếp cần thiết để tương tác với người khác. Họ có thể không biết cách bày tỏ cảm xúc hoặc ý kiến của mình một cách hiệu quả và đôi khi gây ra sự xung đột trong quan hệ với người khác.
• Sử dụng ngôn ngữ tiêu cực: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể sử dụng ngôn ngữ tiêu cực và thường cảm thấy bị bỏ rơi hoặc không được quan tâm bởi người khác. Họ có thể cảm thấy rằng không ai hiểu được mình và không có ai để chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc của mình.

2.2. Các mối quan hệ xã hội

Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm thường gặp các vấn đề về mối quan hệ xã hội. Sau đây là một số vấn đề phổ biến về mối quan hệ xã hội ở trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm:

• Cảm thấy cô đơn và bị bỏ rơi: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm thường cảm thấy cô đơn và bị bỏ rơi. Họ có thể không muốn tham gia vào các hoạt động xã hội hoặc giao tiếp với người khác vì sợ bị từ chối hoặc không được chấp nhận.
• Khó khăn trong việc thiết lập quan hệ xã hội: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể khó khăn trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ xã hội. Họ có thể không có kỹ năng giao tiếp cần thiết hoặc không muốn tương tác với người khác.
• Xung đột với bạn bè hoặc gia đình: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể gặp phải xung đột với bạn bè hoặc gia đình. Họ có thể cảm thấy bị bỏ rơi hoặc không được quan tâm đến và do đó có thể thể hiện sự giận dữ hoặc trở nên xa lánh.
• Sử dụng hành vi tự tổn thương: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể tạo ra các hành vi tự tổn thương để giảm bớt đau khổ hoặc thu hút sự chú ý. Điều này có thể gây ra các vấn đề về mối quan hệ xã hội, và khiến người khác không muốn tiếp xúc với họ.
• Tách biệt và cô độc: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể cảm thấy muốn tách biệt và cô độc hơn là tham gia vào các hoạt động xã hội. Điều này có thể khiến họ cảm thấy khó khăn khi muốn tìm kiếm sự hỗ trợ và giúp đỡ từ người khác.

2.3. Mất tự tin

Mất tự tin là một trong những triệu chứng phổ biến của trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên. Sau đây là một số nguyên nhân và hậu quả của việc mất tự tin ở trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm:

Nguyên nhân:

• Cảm thấy bị từ chối: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm thường cảm thấy bị từ chối và không được chấp nhận. Điều này có thể dẫn đến mất tự tin và sự tự ti trong các mối quan hệ xã hội.
• Áp lực từ gia đình và xã hội: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể bị áp lực từ gia đình và xã hội để đạt được các tiêu chuẩn và kỳ vọng quá cao. Điều này có thể dẫn đến cảm giác mất tự tin và sự tự ti khi không đạt được những kỳ vọng này.
• Tổn thương tâm lý: Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm có thể đã trải qua những tổn thương về mặt tâm lý, chẳng hạn như bị bắt nạt, lạm dụng hoặc mất người thân. Những trải nghiệm này có thể dẫn đến mất tự tin và sự tự ti.

Hậu quả:

• Khó khăn trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ xã hội: Trẻ em và thanh thiếu niên bị mất tự tin có thể gặp khó khăn trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ xã hội. Họ có thể không tự tin trong việc giao tiếp với người khác và do đó không kết bạn hoặc tương tác xã hội tốt.
• Thiếu sự tự tin và sự tự tin thấp: Trẻ em và thanh thiếu niên bị mất tự tin có thể thiếu sự tự tin và sự tự tin thấp trong các tình huống khác nhau. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự tự tin của họ trong việc tham gia các hoạt động và đạt được thành công trong cuộc sống.
• Cảm thấy bất an và lo lắng: Trẻ em và thanh thiếu niên bị mất tự tin có thể cảm thấy bất an và lo lắng về bản thân. Họ có thể không tin tưởng vào khả năng của mình và do đó không dám thử thách mình trong các tình huống mới.

2.4. Rối loạn lo âu, rối loạn ăn uống và giấc ngủ

Rối loạn lo âu là một triệu chứng phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm. Trẻ em và thanh thiếu niên có thể cảm thấy căng thẳng, lo lắng, sợ hãi về tương lai hoặc có những suy nghĩ tiêu cực liên quan đến bản thân, gia đình và xã hội. Nó có thể làm tăng nguy cơ bị trầm cảm và các vấn đề tâm lý khác. Ngoài ra, rối loạn lo âu còn có thể làm ảnh hưởng đến học tập và các hoạt động hàng ngày của trẻ.

Về rối loạn ăn uống, trẻ em và thanh thiếu niên có thể ăn quá ít hoặc quá nhiều, lo lắng và căng thẳng về cân nặng, đồng thời cảm thấy mất kiểm soát về chế độ ăn uống của mình.Trẻ em và thanh thiếu niên có thể bị suy dinh dưỡng, thiếu năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và hoạt động hàng ngày. Ngoài ra, rối loạn ăn uống còn có thể làm tăng nguy cơ bị các bệnh lý khác như tiểu đường, bệnh tim mạch, tăng huyết áp và bệnh thận.

Rối loạn giấc ngủ là một triệu chứng phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm. Trẻ em và thanh thiếu niên có thể gặp các vấn đề giấc ngủ như khó ngủ, thức giấc nhiều lần trong đêm, giấc ngủ không sâu hoặc giấc ngủ quá nhiều. Nó có thể làm tăng nguy cơ bị các bệnh lý khác như tiểu đường, bệnh tim mạch, tăng huyết áp và bệnh thận. Ngoài ra, rối loạn giấc ngủ còn có thể làm tăng nguy cơ bị trầm cảm và các vấn đề tâm lý khác.

Để giúp trẻ em và thanh thiếu niên bị rối loạn do trầm cảm, cần phải chẩn đoán và điều trị bệnh trầm cảm trước. Nếu không điều trị bệnh trầm cảm, các vấn đề rối loạn có thể không được giải quyết hoặc có thể tái phát sau khi điều trị.

3. Các ảnh hưởng về thể chất do trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên

Theo Tạp chí Y khoa Trẻ em và Thanh thiếu niên, trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh trầm cảm thường có khả năng suy giảm sức đề kháng hơn so với những người không bị bệnh khiến họ có thể dễ dàng bị nhiễm trùng và bệnh tật do hệ miễn dịch yếu. Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng bệnh trầm cảm có thể gây ra giảm cân do ảnh hưởng đến cảm giác thèm ăn và hoạt động vận động.

Bệnh trầm cảm cũng có thể gây ra tăng cân và các vấn đề về hệ tiêu hóa. Khoảng 25-30% trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh trầm cảm có rối loạn ăn uống, trong đó phần lớn là rối loạn ăn nặng hoặc rối loạn ăn kém. Những trẻ em và thanh thiếu niên này có thể bị tăng cân hoặc giảm cân đột ngột, và gặp các vấn đề về hệ tiêu hóa như táo bón hoặc tiêu chảy.

Theo Tạp chí Y khoa Trẻ em và Thanh thiếu niên, trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh trầm cảm thường có khả năng bị đau đầu và đau cơ hơn so với những người không bị bệnh. Ngoài ra, bệnh trầm cảm cũng có thể gây ra đau bụng và đau lưng do ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh và hệ tiêu hóa.

Một nghiên cứu của Tạp chí Dược lý và Sinh lý học chỉ ra rằng, các triệu chứng của bệnh trầm cảm có thể gây ra sự khó chịu và căng thẳng, làm tăng nguy cơ bị đau đầu và đau cơ. Ngoài ra, bệnh trầm cảm cũng có thể gây ra các vấn đề về giấc ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

4. Phương pháp điều trị

4.1. Phương pháp tâm lý học điều trị trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên

Tâm lý trị liệu cá nhân là một trong những phương pháp phổ biến để điều trị bệnh trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên. Tâm lý trị liệu cá nhân giúp trẻ em và thanh thiếu niên hiểu rõ hơn về cảm xúc và suy nghĩ của mình, từ đó giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tâm lý trị liệu nhóm là phương pháp hiệu quả trong việc cải thiện tâm trạng và chất lượng cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Tâm lý trị liệu nhóm giúp trẻ em và thanh thiếu niên tìm hiểu và cảm nhận những trải nghiệm chung của nhóm, từ đó giúp họ cảm thấy được chấp nhận và hỗ trợ từ môi trường xung quanh.

Tâm lý học hành vi là một phương pháp điều trị tâm lý hiệu quả khác để cải thiện tình trạng tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Tâm lý học hành vi giúp trẻ em và thanh thiếu niên hiểu được tác động của hành vi của mình đến tình trạng tâm lý, từ đó giúp họ thay đổi hành vi để đạt được kết quả tốt hơn.

Việc kết hợp các phương pháp này cũng có thể tăng tính hiệu quả của quá trình điều trị.

4.2. Thuốc điều trị trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên

Thuốc chống trầm cảm là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả cho trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh trầm cảm. Thuốc chống trầm cảm giúp ổn định hệ thống hóa học trong não, từ đó giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm và cải thiện tình trạng tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các loại thuốc chống trầm cảm được sử dụng để điều trị bệnh trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên bao gồm SSRIs (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors), như fluoxetine, sertraline và citalopram. Các loại thuốc này giúp duy trì mức độ serotonin trong não, từ đó giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm.

Nghiên cứu của Tạp chí Y khoa Trẻ em và Thanh thiếu niên cũng cho thấy rằng, sử dụng thuốc chống trầm cảm có thể cải thiện tình trạng tâm lý và chất lượng cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Một nghiên cứu khác của Tạp chí Y khoa Tâm lý Học cũng chỉ ra rằng, sử dụng SSRIs là phương pháp điều trị hiệu quả cho trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh trầm cảm.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, đau đầu và khó ngủ. Do đó, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm nên được theo dõi chặt chẽ bởi các chuyên gia y tế và chỉ được sử dụng khi cần thiết. Theo khuyến cáo của WHO, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm để điều trị trầm cảm ở trẻ thanh thiếu niên không được khuyến khích và không nên là phương pháp điều trị đầu tiên ở trẻ thanh thiếu niên.