Lật cổ chân và cách điều trị

Lật sơ mi cổ chân hay còn là lật cổ chân, là tình trạng đứt hoặc rách dây chằng bao quanh cổ chân. Khi khám bệnh có thể được bác sĩ chẩn đoán là bong gân. Chấn thương này khá phổ biến ở những người chơi thể thao như bóng đá, bóng rổ, cầu lông hay tennis,... thường do khởi động không kỹ hoặc vận động trật nhịp, khiến họ phải tạm dừng hoạt động hoặc không thể tham gia vào trận đấu. Tuy nhiên, chấn thương lật cổ chân cũng có nguy cơ xảy ra trong những hoạt động sinh hoạt hàng ngày do té xe và trượt chân.

Trong giai đoạn đầu, chấn thương lật sơ mi cổ chân sẽ có biểu hiện:

• Bầm tím và sưng đỏ: Đây là triệu chứng dễ nhận biết do có thể nhìn thấy được bằng mắt thường.
• Đau: Các cơn đau xuất hiện khi bạn chạm vào mắt cá chân và nhận thấy rõ ràng hơn khi chỗ chấn thương phải chịu một lực tác động lên.
• Vận động bị hạn chế: Đau và sưng nề ở cổ chân làm vận động đi lại bị hạn chế.

Nếu không kịp thời xử lý tốt trong giai đoạn đầu thì chấn thương sẽ để lại cơn đau dai dẳng, dẫn đến lỏng cổ chân mãn tính và khó điều trị.

Có hai dạng chấn thương lật cổ chân thường xảy ra:

• Lật bên trong cổ chân (bàn chân quay vào trong): Là tình trạng mà dây chằng bên ngoài bị đứt, thường bắt đầu với dây chằng sên-mác trước. Đứt dây chằng cấp độ 2, cấp độ 3 sẽ khiến khớp mất vững mạn tính và có xu hướng tổn thương ngày càng nặng thêm. Lật bàn chân trong gây vỡ vòm xương sên, có thể kèm theo tổn thương dây chằng cổ chân.
• Lật ngoài cổ chân (bàn chân xoay ra phía ngoài): Khi khớp bên trong phải chịu một lực tác động mạnh, mắt cá chân trong sẽ gãy thay vì đứt dây chằng bởi dây chằng delta rất khỏe. Tuy nhiên, dây chằng cũng có thể bị đứt khi xoay ngoài. Tình trạng này cũng tạo lực lên các khớp ngoài, lực nén thường kết hợp với gấp cổ chân có thể khiến đầu xa xương mác bị gãy, hoặc dây chằng khớp chày mác dưới syndesmosis bị rách (đứt dây chằng cổ chân cao). Ngoài ra, lật ngoài cổ chân tạo một lực truyền xuống dọc xương mác làm chỏm xương mác gần khớp gối bị gãy (gãy Maisonneuve).

Nếu đứt dây chằng tái diễn có thể dẫn đến mất vững khớp cổ chân và gây thêm nhiều tổn thương khác. Do đó, người bệnh cần thận trọng hơn sau khi đã hồi phục.

Nếu không may bị lật cổ chân phải làm sao để không ảnh hưởng đến sinh hoạt và vận động sau này? Người bệnh cần lưu ý:

• Khi vừa bị lật cổ chân nên dừng mọi hoạt động và chườm đá khoảng 10 - 20 phút nhằm giảm sưng tấy và tránh dây chằng bị giãn. Đây là phương pháp tối ưu nhất ngay lúc ban đầu.
• Tiếp đến nên cố định chân bằng cách quấn khăn mềm.
• Gác chân lên cao và không nên đi lại trong 2 ngày đầu.
• Tích cực chườm đá mỗi lần thực hiện khoảng 20 phút, mỗi ngày 3 lần.
• Hạn chế đi lại và tránh vận động mạnh
• Khi ngủ nên kê chân cao khoảng 30cm.

Phương pháp này chỉ áp dụng cho trường hợp sơ cứu ban đầu và chấn thương nhẹ. Đối với chấn thương nặng bạn nên đến bác sĩ để được điều trị thích hợp. Ngoài trị liệu y khoa, bạn cũng nên kết hợp ăn uống để nhanh hồi phục. Nên tránh một số thực phẩm dễ gây đau nhức và làm chấn thương lâu lành như: rau muống, thịt gia cầm, xôi nếp,... Đồng thời, không nên xoa bóp dầu nóng hay rượu thuốc trong khi cố định chân, vì như vậy vết thương có thể sưng tấy to hơn. Cũng không nên kéo nắn hay bó thuốc bắc để tránh bị rách cơ bên trong hay nhiễm trùng da. Tuy nhiên khi chấn thương đã khỏi hẳn, bạn nên cuốn băng chuyên dụng để tránh tái phát.

Mục đích của việc điều trị chấn thương lật cổ chân là giúp bạn giảm sưng và đau, dây chằng có quá trình chữa lành và chức năng mắt cá chân được phục hồi. Trên đây là một số thông tin cơ bản hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn chấn thương lật cổ chân và cách điều trị.