Điều trị viêm, chấn thương gân gót chân Achilles khi chơi thể thao

Gân Achilles (gân gót chân) là gân lớn nhất tham gia trong hầu hết các hoạt động và là nơi chịu nhiều áp lực cũng như dễ bị tổn thương nhất. Đặc biệt với những người tập luyện thể thao, tình trạng viêm gân gót chân Achilles rất hay gặp.

Gân gót chân Achilles có thể coi là gân quan trọng nhất trong việc di chuyển và đi lại của chúng ta. Đây là gân chủ đạo tham gia vào các hoạt động chạy nhảy, đi đứng và bạn có thể cảm thấy chuyển động của gân gót một cách rõ ràng nhất khi thực hiện động tác nhón gót chân.

Các hoạt động liên tục tác động vào gân Asin hoặc đòi hỏi gân vận động mức độ nhiều như chạy hay nhảy có thể dẫn đến tình trạng viêm gân Achilles, hay còn được gọi là Viêm gân gót chân Achilles.

Dựa vào vị trí tổn thương, viêm gân gót chân Achilles được chia thành hai loại sau:

• Viêm điểm bám gân: Tình trạng này gây ảnh hưởng đến phần thấp nhất của gân gót chân Asin, là nơi gân bám dính vào mặt sau của xương gót.
• Viêm sợi gân: Là tình trạng viêm ở bất kỳ vị trí náo khác nơi bám vào xương gót của sợi gân. Loại viêm này thường xảy ra ở người trẻ, người hoạt động thể lực, thể thao nhiều.

Vận động quá mức lên vùng chân hoặc đi bộ đường dài có thể gây viêm gân gót chân Asin, đặc biệt thường thấy ở các vận động viên. Tuy nhiên, vẫn có những yếu tố làm thúc đẩy viêm gân gót mà không liên quan đến các hoạt động thể dục thể thao. Như bệnh viêm khớp dạng thấp hay nhiễm trùng là những yếu tố có thể gây viêm gân gót.

Bất kỳ một vận động kéo căng gân gót chân nào lặp đi lặp lại đều có khả năng là nguyên nhân gây viêm gân. Một số nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng này như là:

• Không khởi động đầy đủ trước khi luyện tập, chơi thể thao.
• Những vận động đòi hỏi bạn phải dừng và chuyển hướng đột ngột.
• Vận động thể lực nặng một cách đột ngột mà chưa được luyện tập trước đó.
• Đi giày không vừa chân, hoặc đi giày cao gót trong thời gian dài.
• Gai xương vùng mặt sau xương gót.
• Người lớn tuổi do gân gót giảm dần sức căng theo tuổi.

Các triệu chứng thường thấy của viêm gân gót chân Asin bao gồm:

• Đau và cứng dọc theo gân gót Asin vào buổi sáng, khi thức dậy.
• Đau dọc theo gân gót Asin và đau tăng lên khi bạn vận động.
• Đau gót chân nhiều vào ngày hôm sau khi vận động.
• Sự dày lên của gân gót Asin.
• Chồi xương trong khi viêm tại điểm bám gân.
• Sưng nề và tình trạng sưng tăng nặng hơn khi vận động.

Nếu bạn nghe tiếng ‘phụt’ ở mặt sau cẳng chân hoặc gót chân thì có thể gân Achilles đã bị xé rách.

Ngoài việc hỏi bệnh, bác sĩ còn có thể phát hiện những dấu hiệu sau qua việc thăm khám lâm sàng:

• Sưng nề dọc theo gân gót chân Achilles hoặc phía sau vùng gót.
• Sự dày lên hoặc trải rộng của gân Asin.
• Chồi xương ở phần thấp của gân trong trường hợp viêm tại điểm bám gân.
• Vị trí gân mềm mại nhất.
• Ấn đau tại điểm bám gân.
• Hạn chế tầm vận động của khớp cổ chân, đặc biệt là giảm khả năng gấp bàn chân.

Viêm gân gót chân Achilles thường được chẩn đoán chủ yếu dựa trên lâm sàng. Tuy nhiên bác sĩ cũng có thể yêu cầu làm thêm một số xét nghiệm cận lâm sàng.

Những phương pháp chẩn đoán hình ảnh có thể giúp ích trong những trường hợp triệu chứng và dấu hiệu không rõ ràng.

• Chụp X-quang phần gót chân thường chỉ có ý nghĩa gợi ý khi có hình ảnh dịch quanh vị trí gân hay gai xương gót chân.
• Chụp cộng hưởng từ để kiểm tra xem có đứt gân hay các dấu hiệu thoái hóa gân gót khác.
• Siêu âm giúp kiểm tra gân cơ, những tổn thương xung quanh và viêm gân gót.

5. 1. Điều trị không phẫu thuật

Trong hầu hết các trường hợp viêm gân gót chân Achilles, việc điều trị nội khoa sẽ giúp cải thiện tình trạng đau, dù sẽ mất tới vài tháng để các triệu chứng có thể thuyên giảm hoàn toàn.

Ngay cả với những trường hợp được điều trị sớm thì tình trạng đau vẫn có thể kéo dài hơn 3 tháng. Nếu bệnh nhân có triệu chứng đau trầm trọng kéo dài trong nhiều tháng trước điều trị thì có thể mất đến 6 tháng để các biện pháp trị liệu đem lại hiệu quả.

Phương pháp điều trị nội khoa (điều trị bảo tồn) bao gồm:

• Nghỉ ngơi: Đầu tiên để giảm đau đó là bạn cần phải giảm hoặc ngừng các vận động làm trầm trọng hơn tình trạng viêm gân. Nếu bạn thường xuyên tập luyện các bài tập có cường độ cao tác động lên gân như chạy bộ, thì cần chuyển sang chế độ tập luyện với cường độ thấp hơn để giảm áp lực lên gân Achilles. Các môn thể thao khác như là đạp xe, tập luyện trên máy đạp xe, hoặc bơi lội là các môn có cường độ thấp ảnh hưởng lên gân mà vẫn giúp bạn duy trì vận động.
• Chườm đá: Chườm đá lên vùng gân đang bị viêm là hữu ích và có thể làm vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày nếu cần thiết. Có thể chườm liên tục khoảng 20 phút và ngưng lại khi cảm thấy tê.
• Thuốc kháng viêm không steroid: Các loại thuốc như Ibuprofen và Naproxen có tác dụng giảm đau và sưng nề. Tuy nhiên những loại thuốc này không giúp cải thiện tình trạng dày lên của gân do thoái hóa. Việc sử dụng thuốc chống viêm trên một tháng phải có sự theo dõi và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.
• Luyện tập: Bạn nên thực hiện các bài tập giúp tăng sức mạnh của cơ cẳng chân và giảm áp lực lên gân.
• Tiêm Corticoid: Thủ thuật này hiếm khi được chỉ định vì có thể gây mủn gân và biến chứng đứt gân gót.
• Đi giày hỗ trợ và chỉnh hình.

5. 2. Điều trị phẫu thuật

Phương pháp phẫu thuật nên được xem xét trong trường hợp đã điều trị bảo tồn 6 tháng mà không có hiệu quả. Phương pháp phẫu thuật sẽ khác nhau cho từng trường hợp viêm gân dựa vào vị trí viêm và mức độ tổn thương của gân.

• Cắt bỏ cơ bụng chân
• Cắt lọc và sửa chữa gân.
• Cắt lọc và chuyển gân.

Biến chứng thường gặp nhất của tình trạng viêm gân gót chân Achilles đó là rách gân hoặc tệ hơn là đứt hoàn toàn gân gót. Những trường hợp này sẽ có chỉ định phẫu thuật để nối hoặc tái tạo lại gân gót.

Các biến chứng khác của viêm gân gót chân Asin có thể xảy ra gồm có biến dạng xương gót, nhiễm trùng nhưng thường ít gặp.

Những biện pháp sau đây có thể giúp giảm nguy cơ viêm gân gót chân Achilles:

• Tập dãn cơ, làm căng cơ bắp chân trước khi vận động, chơi thể thao.
• Tập luyện tăng dần cường độ.
• Luyện tập các môn thể thao làm căng và giãn cơ xen kẽ nhau, để giảm tải áp lực cho gân gót chân.
• Sử dụng giày và lót giày phù hợp khi bạn vận động, tập luyện, chơi thể thảo, thay thế các lót giày đã cũ hay rách.
• Hạn chế đi giày cao gót.

Viêm gân gót chân Achilles rất thường gặp, bạn có thể tự điều trị tại nhà. Tuy nhiên, nếu tình trạng viêm không được cải thiện, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được điều trị đúng cách và có thể phát hiện sớm các biến chứng của viêm gân gót.