Tuyến thượng thận là gì? Tuyến thượng thận nằm sâu sau phúc mạc, là tuyến nội tiết có vai trò quan trọng đối với hoạt động sống của cơ thể. Tuyến thượng thận tiết ra hormone tham gia các quá trình chuyển hoá phức tạp, đặc biệt các catecholamine của tuỷ thượng thận có tác dụng điều hoà huyết áp động mạch. Sự tăng tiết các nội tiết tố do u tuyến thượng thận đã gây nên nhiều hội chứng bệnh lí khó có thể điều trị triệt để bằng nội khoa.

Có hai tuyến thượng thận nằm ở phía trên mỗi thận. Kích thước khoảng bằng quả óc chó, mỗi tuyến thượng thận có một phần bên ngoài (vỏ thượng thận) và một phần bên trong (tủy thượng thận). Tế bào trong những vùng khác nhau của tuyến thượng thận tạo những hormone khác nhau.

Tuyến thượng thận chia làm hai miền:

• Miền vỏ: gồm ba lớp: lớp cầu, lớp sợi, lớp lưới.

• Miền tủy: là một bộ phận thuộc hệ thần kinh giao cảm, được coi như hạch giao cảm, bao gồm các noron sau hạch đã bị biến đổi, chỉ có thân mà không có sợi nhánh và sợi trục được chi phối bởi các sợi trước hạch của hệ giao cảm.

Miền vỏ

• Lớp ngoài (lớp cầu) tiết hormon điều hòa các muối khoáng (các chất điện giải), trong đó, quan trọng nhất là hormon, aldosterone, có tác dụng giữ các ion Na+ và thải K+ trong máu, giúp điều hòa huyết áp.

• Lớp giữa (lớp sợi) tiết hormon điều hòa đường huyết, trong đó có Cortisol là hormon có tác dụng chuyển hóa glucose từ protein và lipit. Khi cơ thể cần, dưới tác dụng của Cortisol, glucose có thể được tổng hợp từ axit amin và axit béo  do sự phân giải của protein và lipit.

• Lớp trong (lớp lưới) tiết hormon điều hòa sinh dục nam tính, trong đó chủ yếu là androgen, ngoài ra còn có một lượng không đáng kể estrogen. Androgen có tác dụng lên sự phát triển các đặc tính nam. Trong quá trình phát triển phôi, sự phân hóa giới tính nam chủ yếu là do tác dụng của androgen. Đến tuổi dậy thì, androgen cùng với hormon tinh hoàn (testoterone) kích thích cơ quan sinh dục phát triển. Tuyến trên thận ở nữ cũng tiết loại hormon này, nếu tiết nhiều trong thời kì còn là thai nhi, có thể phát triển tính nam (thể hiện ở cơ quan sinh sản về bề ngoài hơi giống nam giới).

Miền tủy

Khi bị kích thích, các tế bào tuyến tiết ra adrenalin và noradenalin có tác dụng giống với thần kinh giao cảm, nhưng hiệu quả có tác dụng kéo dài hơn khoảng mười lần vì chúng bị phân hủy chậm hơn chất truyền tin thần kinh (chất môi giới thần kinh). Tác dụng của hormon tủy tuyến trên thận là làm tăng nhịp tim, tăng lực co tim, tăng nhịp thở, giãn phế quản, tăng huyết áp, tăng đường huyết.

• U tuyến thượng thận

Để cho tình trạng các bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận được ổn định và cải thiện, chúng ta phải chú ý đến: chế độ dinh dưỡng, luyện tập thể dục hàng ngày và nâng cao giá trị cuộc sống lên cao.

• Chế độ dinh dưỡng: những người bị bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận chú trọng đến thực phẩm có nhiều chất xơ và vitamin, đặc biệt là vitamin C. Những thực phẩm có chứa nhiều hàm lượng này như: rau ngót, bông cải xanh, súp lơ….Người bệnh khi tuyến thượng thận đã bị ảnh hưởng nên kiêng những thực phẩm chứa đường, nhiều muối, các chất làm ngọt nhân tạo (aspartame) vì những chất như này làm gánh nặng cho tuyến thượng thận, trở nên con người chúng ta mệt mỏi.

• Chế độ luyện tập thể dục: hàng ngày chúng ta rèn luyện thân thể giúp giảm stress, lo âu và những yếu tố tiêu cực. Mỗi ngày chúng ta bỏ ra 20-30 phút để tập thể dục như đi bộ, tập yoga… giúp vận động được thân thể làm tăng lưu lượng máu đến não tốt. Nhưng chúng ta cũng không nên tập nặng và tập nhiều để tránh cơ thể không đáp ứng được thì dẫn đến tình trạng mệt mỏi hơn.

• Nâng cao giá trị cuộc sống: Đi du lịch cùng gia đình, bạn bè, người thân lầ cách tận hưởng những cái đẹp, cái hay của cuộc sống. Niềm vui và nụ cười càng nhiều thì càng làm tăng những vật chất thuộc hệ phó giao cảm tới tuyến thượng thận.

Xem thêm:

• Nguyên nhân và triệu chứng của suy tuyến thượng thận mạn
• Nguyên nhân và triệu chứng của suy tuyến thượng thận cấp
• Phẫu thuật nội soi cắt bỏ toàn bộ tuyến thượng thận 1 bên