Androgens là hormone, có thể được gọi là nội tiết tố nam, nhưng cả cơ thể đàn ông và phụ nữ đều sản xuất androgen, chỉ với số lượng khác nhau.

Nội tiết tố androgen được xem như một kích thích tố sinh dục ở nam giới, tạo nên sự nam tính. Khi thiếu hormone này cơ thể người nam sẽ bị nữ hóa, cơ bắp không phát triển.

Hormone giới tính chính ở nam giới là testosterone, được sản xuất chủ yếu ở tinh hoàn. Tinh hòa được kiểm soát bởi một tuyến nhỏ trong não gọi là tuyến yên, do đó được kiểm soát bởi một khu vực của não gọi là vùng dưới đồi.

Cơ thể phụ nữ tự nhiên cũng sản xuất một lượng nhỏ nội tiết tố - trung bình, khoảng một phần mười đến một phần hai lượng của cơ thể nam giới sản xuất. Buồng trứng, tuyến thượng thận, tế bào mỡ và tế bào da làm cho cơ thể phụ nữ cung cấp androgen.

Androgen là hormone cần thiết cho các quá trình khác nhau như tăng trưởng, sinh sản và hạnh phúc. Tăng ở cả bé trai và bé gái ở tuổi dậy thì.

Hormone này rất quan trọng cho chức năng sinh sản và tình dục của nam giới. Họ cũng chịu trách nhiệm cho sự phát triển của các đặc điểm tình dục thứ cấp ở nam giới bao gồm tăng trưởng lông mặt và cơ thể và thay đổi giọng nói.

Ở phụ nữ, androgen đóng một vai trò quan trọng trong dòng khác nội tiết tố bắt đầu dậy thì, kích thích mọc tóc ở vùng lông mu và nách. Đối với phụ nữ trưởng thành, androgen là cần thiết cho sự tổng hợp estrogen và đã được chứng minh đóng vai trò chính trong việc ngăn ngừa mất xương, cũng như sự thỏa mãn và ham muốn tình dục

Ngoài ra, các hormone này được cho là điều chỉnh chức năng của nhiều cơ quan, bao gồm đường sinh sản,thận, gan, chuyển hóa xương và cơ.

Testosterone là androgen chính của nam giới. Hiện diện ở mức độ cao hơn nhiều ở nam giới và đóng một vai trò quan trọng trong đặc điểm nam giới và hoạt động sinh sản. Một số chức năng của testosterone trong cơ thể nam bao gồm:

• Bắt đầu và hoàn thành quá trình dậy thì

• Phát triển xương và cơ

• Sự phát triển của lông trên cơ thể, bao gồm cả lông mặt

• Thay đổi dây thanh âm để tạo ra giọng nam trưởng thành

• Ham muốn tình dục (libido) và chức năng tình dục

• Tăng trưởng và chức năng tuyến tiền liệt

• Sản xuất tinh trùng.

Các androgen khác bao gồm

Dihydrotestosterone (DHT) và androstenedione có vai trò như nhau trong sự phát triển của nam giới. Dihydrotestosterone trong tử cung gây ra sự biệt hóa của dương vật, bìu và tuyến tiền liệt. Ở độ tuổi trưởng thành, DHT làm tăng trưởng tuyến tiền liệt và hoạt động của tuyến bã nhờn.

Dehydroepiandrosterone (DHEA) chịu trách nhiệm về những ảnh hưởng androgenic của adrenarche, ví dụ như lông ở đầu mu và nách phát triển, tăng trưởng loại mùi cơ thể, tăng lương dầu trong tóc, da và mụn.

Các vấn đề thường gặp

Rối loạn androgen ở phụ nữ

Thiếu hụt androgen

Nguyên nhân dẫn đến thiếu hụt androgen ở phụ nữ

• Lão hóa: sự sụt giảm testosterone (một trong những chất androgen do phụ nữ sản xuất) tự nhiên xảy ra ở tất cả phụ nữ theo thời gian, bắt đầu từ khoảng những năm cuối cùng tuổi thành niên

• Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng

• Liệu pháp estrogen đường uống (dạng viên) - viên thuốc tránh thai kết hợp hoặc viên estrogen để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh. Thuốc tránh thai kết hợp sẽ làm giảm quá trình sản xuất androgen của buồng trứng. Ngoài ra, estrogen đường uống của bất kỳ loại nào cũng làm tăng protein liên kết với testosterone, làm cho ít testosterone có sẵn cho hành động sinh học.

• Vô kinh hạ đồi: mất kinh nguyệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có thể được gây ra bởi các yếu tố khác nhau như căng thẳng, giảm cân cực độ hoặc tập thể dục cực đoan. Điều này một lần nữa làm giảm sản xuất hormone buồng trứng bao gồm androgen.

• Suy tuyến thượng thận, suy tuyến yên...

Một số triệu chứng thiếu hụt androgen ở phụ nữ có thể bao gồm:

• Thờ ơ (mệt mỏi)

• Mất khối lượng cơ bắp và sức mạnh

• Mất ham muốn

• Thiếu động lực

• Phúc lợi thấp

• Tâm trạng hạ thấp

Thừa quá nhiều nội tiết tố androgen

Nếu thừa quá nhiều androgen sẽ làm to lỗ chân lông và thúc đẩy sản sinh bã nhờn. Vì thế, khi bước vào tuổi dậy thì, da sẽ tiết nhiều dầu hơn dẫn tới mọc mụn trứng cá, mụn bọc, mủ, viêm da…

Ngoài ra nó cũng là nhân tố khiến lông mọc nhiều ở những nơi không phù hợp như cằm, ria mép,... nhưng tóc lại mỏng dẫn tới hói. Điều này dẫn tới việc thiếu tự tin ở nữ giới

Để khắc phục tình trạng này, có thể bổ sung làm tăng nội tiết tố nữ estrogen cao hơn và giảm nội tiết tố nam androgen bằng nhiều cách như: bổ xung thực phẩm làm tăng estrogen như: rau cải xanh, dưa hấu, dâu tây, đậu nành…

Thuốc tránh thai làm giảm androgen ở nữ nhưng có nhiều tác dụng phụ, nên cân nhắc trước khi sử dụng.

Rối loạn androgen ở nam giới

Thiếu hụt androgen

Nguyên nhân dẫn tới thiếu hụt androgen

• Tinh hoàn: các vấn đề ảnh hưởng đến tinh hoàn có thể ngăn chúng sản xuất đủ testosterone.

• Tuyến yên: tình trạng phổ biến nhất ảnh hưởng đến tuyến yên và dẫn đến nồng độ testosterone thấp là sự hiện diện của một khối u lành tính. Khối u có thể can thiệp vào chức năng của tuyến yên, hoặc nó có thể sản xuất hormone prolactin, làm ngừng sản xuất các gonadotrophins, là những hormone cần thiết để báo hiệu cho tinh hoàn sản xuất testosterone

• Vùng dưới đồi: Các tình trạng đặc biệt, chẳng hạn như khối u hoặc rối loạn di truyền, có thể ngăn vùng dưới đồi khiến tuyến yên tiết ra hormone. Điều này sẽ ức chế sản xuất testosterone bởi tinh hoàn. Đây là nguyên nhân hiếm gặp của thiếu hụt androgen

Một số triệu chứng bao gồm:

• Giảm ham muốn tình dục

• Nóng bừng và đổ mồ hôi

• Phát triển vú

• Phiền muộn

• Giảm khối lượng cơ bắp. tăng mỡ cơ thể, đặc biệt là xung quanh bụng

• Cương cứng cực khoái yếu hơn, giảm lượng xuất tinh, rụng tóc.

• Giảm khối lượng xương, tăng nguy cơ loãng xương.

Điều trị thiếu hụt androgen ở nam giới dựa trên liệu pháp thay thế testosterone, nhưng không được khuyến nghị cho những người muốn có con vì nó hoạt động như một thuốc tránh thai mạnh mẽ, cần phải điều trị theo chỉ định của bác sĩ.

Xem thêm:

• Cường androgen ở nữ: Những điều cần biết
• Xét nghiệm nội tiết tố nữ và nam: Những điều cần biết
• Hormone DHEA là gì? Vai trò của DHEA với cơ thể