Bài viết được thực hiện bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Thị Hồng Khang - Bác sĩ Giải phẫu bệnh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
Xét nghiệm tế bào học là hình thức nghiên cứu các biến đổi hình thái của tế bào rời thu được từ các cơ quan trong cơ thể bằng những kỹ thuật khác nhau, với mục tiêu chính là tầm soát và chẩn đoán ung thư.
Nhìn chung, ưu điểm của phương pháp chẩn đoán tế bào học là chi phí thấp, kết quả nhanh và tương đối chính xác, có thể lập lại nhiều lần mà không gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
1. Thu thập - Phết lam - Cố định bệnh phẩm tế bào
Tương ứng với 2 bộ phận của tế bào học là tế bào học bong tróc và tế bào học chọc hút, có 2 loại tế bào được thu thập để làm xét nghiệm tế bào học là: tế bào bong tróc tự nhiên/ nhân tạo và tế bào chọc hút. Các tế bào sẽ được phết lên lam tạo thành 1 lớp mỏng, cố định ngay trong ethanol 95% (cố định ướt) hoặc để khô trong không khí (cố định khô), để duy trì hình thái tế bào như lúc còn ở trong cơ thể.
2. Thu thập tế bào bong tróc (Exfoliative cell)
Tế bào bề mặt của các mô - cơ quan vẫn thường xuyên bong ra một cách tự nhiên trong quá trình hoạt động sinh lý bình thường. Khi có các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư xuất hiện, tế bào ung thư với đặc điểm kết dính kém lại càng dễ bong tróc hơn. Chính vì vậy, khi nghi ngờ có u ở đường sinh dục nữ, đường hô hấp hoặc khoang cơ thể, có thể tiến hành thu thập dịch trong túi cùng âm đạo, đàm, dịch màng bụng, dịch màng phổi,... để tìm kiếm các tế bào bong có hình thái bất thường. Phương pháp thu thập này có nhược điểm là số lượng tế bào bong tự nhiên thường không nhiều, để tăng số lượng, có khi phải dùng đến các dụng cụ thích hợp theo từng cơ quan để quẹt, chải, rửa; gây bong tróc nhân tạo.
Các tổn thương tiền ung thư và ung thư ở cổ tử cung thường xuất hiện trước tiên tại vùng chuyển dạng. Trong xét nghiệm Papanicolaou (PAP) thường quy, có thể dùng nhiều loại dụng cụ khác nhau như que gỗ Ayre, que chải, chổi quét; để lấy đúng các tế bào bong của vùng này, phết lên lam thành 1 lớp mỏng và đem cố định (ướt hoặc khô) .
3. Dịch khoang cơ thể (Body cavity fluids)
Các khoang cơ thể bao gồm khoang màng phổi, khoang màng bụng và khoang màng tim; có thể bị tràn dịch với mức độ nhiều ít khác nhau. Dịch được hút ra bằng kim chọc hút hoặc ống dẫn lưu, nhằm mục đích chẩn đoán và điều trị. Dịch có màu sắc và mật độ tế bào khác nhau tùy theo nguyên nhân gây bệnh, bệnh lý u hoặc không u.
Mục đích chính của xét nghiệm tế bào học các dịch khoang cơ thể là để tìm kiếm các tế bào u bong tróc. Mẫu dịch thu được phải có thể tích trên 20ml, được đưa vào trong lọ hoặc ống ly tâm (dung tích 25ml), không cần cố định nếu tiến hành phết tế bào ngay trong 12 giờ đầu và có thể bảo quản dịch trong tủ lạnh ở 4 độ C trong vòng 72 giờ mà không sợ ảnh hưởng đến hình thái tế bào; nếu muốn bảo quản dịch lâu hơn nữa thì cố định dịch bằng ethanol 50% theo tỉ lệ 1:1.
Các tế bào trong dịch được thu thập và phết lên lam theo các kỹ thuật sau:
- Phết trực tiếp: Áp dụng đối với các mẫu dịch giàu tế bào, dùng que chải hoặc pipét để chuyển tế bào qua lam và tiến hành phết mỏng. Cố định phết tế bào (ướt hoặc khô).
- Ly tâm (Centrifugation): Áp dụng đối với các mẫu dịch nghèo tế bào. Ống chứa 15 - 20 ml dịch được cho vào máy ly tâm, với tốc độ 2000 vòng/ phút trong 10 phút. Đổ bỏ phần dịch ở trên, dùng pipét hút cặn lắng tế bào ở đáy ống, chuyển qua lam để phết mỏng. Cố định phết tế bào (ướt hoặc khô) (Hình 3 C, D).
- Bảng so sánh giữa MMg và Diff Quik:
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ , hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
