Bài viết được viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Khánh - Bác sĩ Giải phẫu bệnh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Chẩn đoán bệnh bằng cách tìm kiếm các tế bào đơn lẻ hoặc các đám nhỏ tế bào được gọi là tế bào học (cytology) hoặc tế bào bệnh học (cytopathology). Nó là một phần chẩn đoán quan trọng cho một số loại ung thư.
So với sinh thiết mẫu mô, mẫu tế bào học thường:
- Dễ lấy hơn
- Ít gây khó chịu cho bệnh nhân
- Ít có khả năng gây biến chứng nặng
- Chi phí thấp
Một số trường hợp kết quả tế bào học không chính xác bằng kết quả sinh thiết mô. Nhưng trong nhiều trường hợp kết quả xét nghiệm tế bào học có thể phù hợp với kết quả sinh thiết mô.
Các kết quả xét nghiệm tế bào học có thể được sử dụng cho chẩn đoán hoặc được sử dụng cho sàng lọc:
- Xét nghiệm chẩn đoán chỉ được sử dụng ở những người đã có các dấu hiệu, triệu chứng hoặc một số lý do khác nghi ngờ họ có thể có một bệnh đặc biệt (như bệnh ung thư).
- Xét nghiệm sàng lọc được sử dụng để tìm những người có thể mắc một số bệnh ngay cả khi họ chưa có triệu chứng gì.
Thường thì một xét nghiệm chẩn đoán được sử dụng nếu một xét nghiệm sàng lọc cho kết quả dương tính (nghĩa là, nếu tìm thấy bất thường gì đó trong xét nghiệm sàng lọc). Một số loại xét nghiệm tế bào học, ví dụ như xét nghiệm Pap, chủ yếu được sử dụng cho sàng lọc, trong khi một số xét nghiệm tế bào học khác có thể được sử dụng để xác định chính xác bệnh ung thư. Khi kết quả tế bào học cho thấy có tế bào ung thư, thì một sinh thiết thường sẽ được thực hiện để chẩn đoán chính xác trước khi thực hiện điều trị cho người bệnh.
1. Xét nghiệm tế bào học chọc hút bằng kim nhỏ (Fine needle aspiration)
Chọc hút bằng kim nhỏ (FNA) đôi khi được xem như là một xét nghiệm tế bào học và đôi khi được xem như là một xét nghiệm sinh thiết.
Chọc hút bằng kim nhỏ (FNA) là thủ thuật sử dụng một cây kim rất mỏng, rỗng gắn vào một ống tiêm để lấy ra một lượng nhỏ chất dịch và một mảnh mô rất nhỏ của khối u. Nếu khối u ở gần bề mặt cơ thể thì bác sĩ có thể sờ khối u trong khi chọc hút. Nếu khối u ở sâu hơn bên trong cơ thể và bác sĩ không thể sờ được nó, thì bác sĩ sẽ chọc hút dưới dẫn của siêu âm hoặc CT scan.
Ưu điểm chính của FNA là không cần phải cắt da và trong một số trường hợp có thể có kết quả chẩn đoán ngay trong ngày. Nhược điểm của FNA là đôi khi không thể lấy đủ mẫu mô cho chẩn đoán. Mặc dù FNA là một loại sinh thiết nhưng nó vẫn được coi như là một xét nghiệm tế bào học.
2. Xét nghiệm tế bào học từ các dịch của cơ thể (Cytology tests on body fluids)
Các dịch được lấy ra từ các khoang trong cơ thể có thể được xét nghiệm để xem có tế bào ung thư hay không. Một số loại dịch của cơ thể được xét nghiệm như:
- Dịch nước tiểu
- Đờm
- Dịch tủy, còn được gọi là dịch não tủy (từ các khoảng trống xung quanh não và dây tủy sống)
- Dịch màng phổi (từ khoảng trống xung quanh phổi)
- Dịch màng tim (từ túi bao quanh tim)
- Dịch cổ trướng hoặc dịch ổ bụng (từ khoảng trống trong bụng)
3. Xét nghiệm tế bào học cạo hoặc chải (Scrape or brush cytology)
Một kỹ thuật xét nghiệm tế bào học khác là cạo hoặc chải nhẹ một số tế bào từ các cơ quan hoặc mô được xét nghiệm. Xét nghiệm tế bào học được biết đến nhiều nhất theo phương pháp này là xét nghiệm Pap. Một bàn chải nhỏ được sử dụng để lấy các tế bào từ cổ tử cung (là phần dưới của tử cung hay còn gọi là dạ con) để làm xét nghiệm Pap. Các bộ phận khác có thể được làm xét nghiệm tế bào học chải hoặc cạo bao gồm thực quản (ống nuốt), dạ dày, khí quản (ống dẫn khí tới phổi) và miệng.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.
Mọi thắc mắc cần được bác sĩ chuyên khoa giải đáp cũng như quý khách hàng có nhu cầu khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec vui lòng đăng ký khám trực tuyến trên Website để được phục vụ tốt nhất.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ.
