Xạ trị ung thư là phương pháp điều trị ung thư sử dụng tia có năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Đây là phương pháp có độ hiệu quả cao, chỉ định cho những bệnh nhân không thể hoặc không muốn phẫu thuật. Liệu trình xạ trị thường diễn ra 5 ngày mỗi tuần (từ thứ Hai đến thứ Sáu), mỗi ngày thực hiện 1 lần.
Bài viết này được viết bởi các bác sĩ làm việc tại Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
1. Xạ trị ung thư là gì?
Trước khi tìm hiểu về quy trình xạ trị diễn ra như thế nào, bệnh nhân cần nắm được xạ trị ung thư là gì. Xạ trị ung thư là phương pháp điều trị ung thư bằng cách sử dụng chùm tia năng lượng cao (như tia X, tia gamma) để tiêu diệt tế bào ung thư và kìm hãm sự phát triển của khối u.
Xạ trị ung thư có thể được dùng riêng lẻ hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, hóa trị liệu…, tùy thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
Khác với tế bào bình thường, tế bào ung thư có tốc độ phát triển và phân chia vượt trội. Xạ trị ung thư được sử dụng để phá vỡ DNA bên trong các tế bào này, ngăn chặn khả năng phát triển, phân chia và tiêu diệt chúng. Thông thường, các tế bào khỏe mạnh xung quanh cũng có thể bị ảnh hưởng bởi tia bức xạ, nhưng phần lớn sẽ phục hồi và hoạt động lại bình thường.
Trong khi đó, hóa trị sử dụng thuốc chống ung thư đưa vào cơ thể bệnh nhân qua đường uống hoặc tiêm, khiến toàn bộ cơ thể tiếp xúc với thuốc. Ngược lại, xạ trị ung thư chỉ tác động tại nơi cần điều trị, hạn chế ảnh hưởng đến các tế bào khỏe mạnh xung quanh.
Một số phương pháp xạ trị ung thư (xạ trị toàn thân) sử dụng chất phóng xạ đưa vào cơ thể qua đường tĩnh mạch hoặc uống. Loại thuốc này sẽ di chuyển khắp cơ thể nhưng tập trung chủ yếu ở khu vực khối u, hạn chế ảnh hưởng đến các bộ phận khác.
2. Mục đích xạ trị
Do giới hạn về khả năng tác động đến toàn bộ cơ thể, xạ trị ung thư thường không được áp dụng cho các trường hợp ung thư đã di căn rộng. Tuy nhiên, xạ trị vẫn đóng vai trò quan trọng trong điều trị nhiều loại ung thư khác.
- Xạ trị có thể được sử dụng để điều trị triệt để hoặc thu nhỏ ung thư giai đoạn sớm.
- Xạ trị có thể được sử dụng như biện pháp dự phòng nhằm ức chế khả năng tái phát ung thư ở vị trí khác trong cơ thể sau khi đã điều trị thành công.
- Xạ trị có thể được sử dụng như liệu pháp giảm nhẹ nhằm giảm thiểu các triệu chứng khó chịu do ung thư tiến triển gây ra.
3. Quy trình xạ trị ung thư
3.1 Thăm khám và giải thích cho bệnh nhân về quy trình xạ trị
Lần thăm khám đầu tiên đóng vai trò then chốt, giúp bác sĩ xác định chính xác tình trạng bệnh và khối u, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và tiên lượng bệnh chính xác hơn.
Các điểm cần chú ý khi khám cho bệnh nhân:
- Xem xét kỹ lưỡng tiền sử bệnh tật của người bệnh.
- Đánh giá chi tiết các biểu hiện lâm sàng.
- Phân tích kỹ lưỡng kết quả xét nghiệm cận lâm sàng nhằm đưa ra chẩn đoán và tiên lượng bệnh chính xác.
Sau khi hoàn tất thăm khám và tư vấn, bác sĩ sẽ giải thích chi tiết cho bệnh nhân về phương pháp và quy trình xạ trị ung thư một cách đầy đủ và chính xác, bao gồm:
- Tổng thời gian điều trị.
- Số ngày dự kiến điều trị và tần suất thực hiện các lần điều trị.
- Ngày dự kiến tiến hành buổi trị liệu đầu tiên.
- Những thứ cần chuẩn bị cho quá trình trị liệu.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý kết hợp chăm sóc chu đáo trong và sau khi xạ trị.
- Nguy cơ biến chứng khi thực hiện xạ trị ung thư.
3.2 Chụp CT mô phỏng
Chụp CT mô phỏng tư thế điều trị là kỹ thuật sử dụng máy chụp CT để quét phần cơ thể bệnh nhân ở tư thế sẽ được áp dụng trong quá trình xạ trị.
Công đoạn này sẽ cung cấp hình ảnh ba chiều của cơ thể bệnh nhân được điều trị một cách chính xác. Nhờ vậy, bác sĩ và chuyên gia có thể thiết lập hình ảnh 3D trên hệ thống lập kế hoạch điều trị.
Để có được những bức ảnh chụp chính xác nhất, kỹ thuật viên có thể sử dụng các phụ kiện hỗ trợ như gối, mặt nạ, bàn kê trong quá trình thực hiện.
Kỹ thuật viên sẽ đánh dấu tạm thời trên da bệnh nhân bằng một vài hình xăm nhỏ. Những dấu xăm này đóng vai trò như các điểm tham chiếu trong mỗi lần thực hiện.
3.3 Xây dựng hình ảnh 3D dựa trên hình ảnh chụp CT
Dựa trên phim chụp CT, các chuyên gia sẽ tạo hình ảnh 3D chi tiết cho bệnh nhân trên hệ thống kế hoạch điều trị. Hình ảnh này sẽ được vẽ đầy đủ, mô tả vị trí chính xác của khối u cùng các cấu trúc quan trọng xung quanh, giúp bác sĩ xác định vùng cần chiếu xạ, tối ưu hóa hiệu quả điều trị.
3.4 Lập kế hoạch điều trị
Dựa trên hình ảnh và vị trí chính xác của vùng cần xạ trị thu được từ CT, bác sĩ và kỹ sư vật lý sẽ xây dựng kế hoạch điều trị toàn diện cho bệnh nhân. Kế hoạch này bao gồm thông tin cá nhân, tình trạng sức khỏe, thời gian điều trị, liều lượng bức xạ và kế hoạch chăm sóc suốt quá trình. Do cần có thời gian để các bác sĩ, chuyên gia hoàn thiện kế hoạch nên buổi trị liệu đầu tiên thường sẽ được thực hiện sau khi chụp CT một khoảng thời gian.
3.5 Tiến hành trị liệu
Sau khi có kế hoạch điều trị, bệnh viện sẽ thông báo thời gian và quá trình tiến hành buổi trị liệu đầu tiên. Buổi đầu tiên rất quan trọng và thường dài hơn các buổi khác, vì bác sĩ và chuyên viên cần đo đạc, kiểm tra kỹ lưỡng trước khi tiến hành chiếu xạ.
4. Lưu ý về các điểm chạy xạ trị đã được kỹ thuật viên đánh dấu
Lần xạ trị ung thư đầu tiên đóng vai trò quan trọng, đòi hỏi các chuyên gia y tế phải theo dõi sát sao phản ứng của bệnh nhân để kịp thời xử lý biến chứng và điều chỉnh kế hoạch điều trị phù hợp.
Thời gian kéo dài của quá trình xạ trị tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân và khối u, tuy nhiên, ngay từ những buổi đầu, bác sĩ sẽ dự kiến liệu trình điều trị trong một khoảng thời gian nhất định. Thông thường, bệnh nhân được điều trị 1 lần/ngày, 5 ngày/tuần từ thứ 2 đến thứ 6.
Thời gian xạ trị ung thư có thể kéo dài từ vài tuần, tùy thuộc vào khả năng đáp ứng của bệnh nhân với liệu pháp này. Sau mỗi buổi trị liệu, bệnh nhân đều cần chụp CT lại và lưu trữ thông tin hồ sơ nhằm nhằm theo dõi và chăm sóc bệnh nhân hiệu quả
Xạ trị ung thư là phương pháp điều trị ung thư phổ biến. Hiện tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park đã ứng dụng phương pháp này điều trị thành công cho rất nhiều trường hợp ung thư giúp giảm thiểu các triệu chứng lâm sàng và hạn chế sự di căn ung thư.
Khoa Ung bướu Vinmec Central Park cung cấp đầy đủ các mô thức điều trị ung thư tiên tiến, bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, phẫu xạ trị, điều trị giảm đau và chăm sóc giảm nhẹ. Quy trình chẩn đoán được thực hiện tỉ mỉ với các xét nghiệm như xét nghiệm máu, chụp X-quang, siêu âm, MRI, xét nghiệm tủy huyết đồ, tủy đồ, sinh thiết, xét nghiệm hóa mô miễn dịch, chẩn đoán bằng sinh học phân tử.
Để mang đến cho bệnh nhân phác đồ điều trị tối ưu và tiết kiệm chi phí, quy trình điều trị được phối hợp chặt chẽ giữa nhiều chuyên khoa: Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Xét nghiệm cận lâm sàng, Khoa Tim mạch, Khoa Sản phụ, Khoa Nội tiết, Khoa Phục hồi chức năng, Khoa Tâm lý, Khoa Dinh dưỡng, Khoa Điều trị đau và chăm sóc giảm nhẹ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
