Bổ sung đầy đủ vitamin K và vitamin D là việc làm cần thiết để có sức khỏe tốt bởi vì cả hai loại vitamin này đều đóng vai trò quan trọng cho sức khỏe của con người, đặc biệt với hệ tim mạch và hệ xương răng.
1. Tổng quan về vitamin D và vitamin K
Vitamin D và vitamin K đều được phân loại vào nhóm các vitamin tan trong dầu và cần thiết cho cơ thể người. Chúng có nhiều trong các loại thức ăn giàu mỡ, và sự hấp thu của chúng vào tuần hòa được tăng lên khi được tiêu hóa cùng với chất béo.
Còn được gọi là “vitamin ánh nắng mặt trời”, vitamin D được tìm thấy với hàm lượng cao bên trong dầu cá và các mỡ cá nhưng vitamin D cũng được sản xuất bởi da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Một trong những chức năng cơ bản của vitamin D là thúc đẩy sự hấp thu của ion canxi và duy trì nồng độ canxi ở mức ổn định trong cơ thể. Sự thiếu hụt vitamin D có thể dẫn đến loãng xương.
Vitamin K được tìm thấy nhiều trong các loại rau xanh, thức ăn lên men cũng như trong một số thực phẩm có nguồn gốc từ động vật như phô mai, gan động vật, lòng đỏ trứng. Vitamin K cần thiết cho hoạt động đông máu và thúc đẩy sự lắng đọng canxi trong xương và răng.
Tóm lại, vitamin D và vitamin K là những chất dinh dưỡng hòa tan trong mỡ đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa canxi của cơ thể người.
2. Hoạt động tương tác giữa vitamin D và vitamin K
Trong quá trình chuyển hóa canxi, vitamin D và vitamin K hoạt động cùng nhau và hỗ trợ nhau. Cả hai loại vitamin này đều đóng vai trò quan trọng.
2.1 Vai trò của vitamin D
Một trong những chức năng chính của vitamin D là duy trì nồng độ canxi trong máu ở mức cân bằng. Vitamin D hoàn thành được mục tiêu này thông qua hai cơ chế:
- Thứ nhất: Tăng cường quá trình hấp thu canxi: Vitamin D thúc đẩy sự hấp thu canxi từ các loại thực phẩm khác nhau mà cơ thể người tiêu thụ.
- Thứ hai: Điều hòa lượng canxi: khi cơ thể người không bổ sung đủ lượng canxi cần thiết, vitamin D sẽ huy động canxi từ các xương trong cơ thể để đảm bảo nồng độ của chúng luôn ở mức cân bằng trong máu.
Duy trì nồng độ canxi trong máu ở mức hợp lý là việc làm quan trọng bởi vì ngoài tác dụng lên hệ xương răng, canxi còn có nhiều chức năng thiết yếu khác trong cơ thể người.
Trong suốt khoảng thời gian không bổ sung đủ canxi, cơ thể người không còn cách nào khác ngoài sử dụng nguồn canxi dự trữ từ xương cho dù việc làm này có thể dẫn đến sự giảm khoáng xương và gây ra bệnh lý loãng xương theo thời gian.
2.2 Vai trò của vitamin K
Như đã đề cầu ở trên, vitamin D có nhiệm vụ bảo đảm nồng độ canxi trong máu ở mức đáp ứng được nhu cầu của cơ thể. Tuy nhiên, vitamin D không thể hoàn thành được vai trò của mình khi hàm lượng canxi giảm thấp. Khi đó vai trò của vitamin K sẽ được phát huy. Vitamin K điều hòa canxi trong cơ thể người theo các cách sau đây:
- Thúc đẩy canxi hóa các xương: Vitamin K hoạt hóa osteocalcin là một loại protein thúc đẩy sự lắng đọng ion canxi trong xương và răng.
- Giảm khoáng hóa ở các mô mềm: Vitamin K thúc đẩy phức hợp protein GLA. Đây là protein có khả năng ngăn ngừa sự lắng đọng các ion canxi ở mô mềm như thận và hệ mạch máu.
Không có nhiều nghiên cứu bệnh chứng cho câu trả lời về tác dụng của vitamin K lên sự vôi hóa mạch máu nhưng vẫn có nhiều nghiên cứu đang được thực hiện. Sự vôi hóa bên trong các mạch máu là yếu tố nguy cơ cho nhiều bệnh lý mạn tính như bệnh lý thận và bệnh lý tim mạch.
Tóm lại, một trong những chức năng chính của vitamin D là duy trì nồng độ canxi trong máu ở mức đủ đáp ứng với nhu cầu của cơ thể người. Vitamin K thúc đẩy sự lắng đọng canxi trong xương và giảm quá trình vôi hóa ở các mô mềm như mạch máu.
3. Vitamin D có hại nếu không có vitamin K?
Một số người cho rằng cung cấp vitamin D ở nồng độ cao có thể dẫn đến sự vôi hóa hệ mạch máu và các bệnh lý tim mạch đi kèm ở những người có hàm lượng vitamin K thấp. Các bằng chứng bảo vệ quan điểm này bao gồm:
- Ngộ độc vitamin D gây ra tăng canxi máu: Một trong những biểu hiện đặc trưng khi nồng độ vitamin D ở ngưỡng quá cao là sự tăng nồng độ canxi máu.
- Tăng canxi máu dẫn đến sự vôi hóa của hệ mạch máu: Khi canxi máu tăng lên, nồng độ canxi và phospho trong máu cũng tăng lên cao đến mức có thể lắng đọng trong lòng hệ mạch máu.
- Sự vôi hóa hệ mạch máu có liên quan đến các bệnh lý tim mạch: Theo nhiều chuyên gia, hiện tượng vôi hóa hệ mạch máu là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý tim mạch.
- Sự thiếu hụt vitamin K có liên quan đến hiện tượng vôi hóa bên trong lòng mạch: nhiều nghiên cứu quan sát cho thấy mối liên hệ giữa nồng độ thấp vitamin K và nguy cơ tăng cao hiện tượng vôi hóa trong lòng mạch.
- Viên uống bổ sung vitamin K có khả năng ngăn ngừa sự vôi hóa bên trong lòng mạch ở động vật: trong một nghiên cứu đối chứng ở chuột với nguy cơ vôi hóa tăng cao cho thấy liều cao vitamin K2 giúp ngăn ngừa sự xuất hiện của các mảng vôi hóa bên trong lòng mạch.
- Viên uống bổ sung vitamin K có thể làm giảm sự vôi hóa mạch máu ở người: một nghiên cứu đối chứng ở những người lớn tuổi cho thấu cung cấp 500 mcg vitamin K1 mỗi ngày liên tục trong vòng ba năm làm chậm sự vôi hóa hệ mạch máu khoảng 6%.
- Bổ sung nhiều vitamin K có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch: ở những người có chế độ ăn giàu vitamin K2, nguy cơ vôi hóa hệ mạch máu và nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch được giảm xuống.
Tóm lại, ngộ độc vitamin D có thể gây ra sự vôi hóa hệ mạch máu trong khi vitamin K cho phép phòng ngừa hiện tượng này.
Mặc dù một chuỗi các bằng chứng kể trên có vẻ đủ mức ủng hộ tuy nhiên vẫn còn nhiều lỗ hổng tồn tại. Trong khi liều cực cao vitamin D có thể dẫn tới nồng độ canxi tăng cao ở mức nguy hiểm và hiện tượng vôi hóa hệ mạch máu, liều thấp vitamin D vẫn có thể gây hại trong thời gian dài mà không rõ nguyên nhân. Trong năm 2007, một chuyên gia dinh dưỡng cho rằng liều cao vitamin D có thể làm giảm nồng độ vitamin K và gây ra sự thiếu hụt vitamin K bên trong cơ thể. Tuy nhiên cần nhiều nghiên cứu hơn trước khi đưa ra bất kỳ kết luận nào cho giả thuyết này.
Hiện nay, không có bằng chứng nào đủ mạnh để chứng minh được hàm lượng vitamin D ở mức trung bình có thể gây hại cho cơ thể nếu không được bổ sung đủ vitamin K. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu vẫn đang được tiến hành và có nhiều triển vọng trong tương lai.
Tóm lại, các nhà khoa học đương thời không chắc chắn được liệu việc bổ sung vitamin D ở liều cao có thực sự gây hại hay không khi sự bổ sung vitamin K không đầy đủ. Các bằng chứng cho rằng vấn đề này nên được xem xét như một kết luận chắc chắn vẫn không thể được đưa ra trong thời điểm này.
Nguồn tham khảo: healthline.com
XEM THÊM
