Viêm gan B là gì? Cách phòng tránh bệnh hiệu quả

Virus viêm gan B có khả năng tồn tại lâu dài trong máu và các chất dịch của người bệnh, gây ra bệnh viêm gan B mãn tính. Điều này buộc người bệnh phải đối mặt với căn bệnh này suốt đời. Vì thế, việc tìm hiểu kỹ về căn bệnh này và các phương pháp phòng ngừa bệnh là vô cùng cần thiết. Cùng tìm hiểu chi tiết về viêm gan B trong bài viết sau nhé!

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1. Bệnh viêm gan B là gì?

Virus viêm gan B (HBV) là tác nhân gây ra bệnh viêm gan B, một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan, có thể dẫn đến suy gan và tử vong.  

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay có hơn 2 tỷ người đã nhiễm bệnh này, trong đó khoảng 400 triệu người mắc viêm gan B mãn tính. Mỗi năm, có khoảng 1,5 triệu ca nhiễm mới được ghi nhận trên toàn cầu. Tại Việt Nam, con số người nhiễm virus HBV ước tính chiếm khoảng 20% dân số.

Viêm gan B mãn tính là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý về gan như xơ gan, ung thư gan và suy gan. Bệnh có thể tấn công bất kỳ ai và khả năng chữa khỏi hoàn toàn còn hạn chế. Vì vậy, mục tiêu chính là phòng ngừa lây nhiễm virus viêm gan B, phát hiện sớm, theo dõi sát sao và điều trị đúng lúc khi cần để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan và suy gan. 

2. Dấu hiệu nhiễm viêm gan B

Viêm gan B thường diễn biến âm thầm, không gây ra triệu chứng rõ rệt, khiến nhiều người bệnh không hề nhận biết mình đã bị nhiễm virus. Dù vậy, virus vẫn phát triển âm ỉ, phá hủy gan, gây ra những tổn thương nghiêm trọng. Vì vậy, việc nắm rõ các dấu hiệu viêm gan B là rất quan trọng.

Một số triệu chứng bao gồm:

• Cảm thấy mệt mỏi thường xuyên, ăn uống kém.
• Đau nhức ở các khớp.
• Buồn nôn và ói mửa thường xuyên.
• Nước tiểu có màu vàng sẫm.
• Đau bụng.
• Phân có màu xanh xám hoặc sẫm màu.
• Rối loạn tiêu hóa thường xuyên.
• Vàng mắt và vàng da.
• Xuất huyết dưới da.
• Cảm thấy đau nhức ở vùng gan (hạ sườn phải).
• Sưng và chướng bụng.

Viêm gan B, nếu không được can thiệp y tế kịp thời, có thể tiến triển thành các bệnh lý gan nguy hiểm như xơ gan cổ trướng, suy gan, ung thư gan, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh. 

3. Virus siêu vi B lây qua đường nào?

Cơ chế lây truyền của virus HBV tương tự như virus HIV, 3 con đường lây nhiễm chủ yếu là qua đường máu, tình dục và từ mẹ sang con. Tuy nhiên, với khả năng tồn tại lâu hơn trong môi trường bên ngoài, virus viêm gan B được đánh giá là nguy hiểm hơn cả virus HIV.

Trong khi HIV không thể tồn tại lâu bên ngoài cơ thể và lây nhiễm trong tự nhiên, thì virus HBV có thể sống sót đến 7 ngày trong môi trường tự nhiên và vẫn có khả năng xâm nhập vào cơ thể người nếu người đó không có vắc xin bảo vệ.

WHO cảnh báo rằng virus viêm gan B có khả năng lây nhiễm cao gấp 50-100 lần so với virus HIV. Cụ thể, 3 con đường lây nhiễm chính cần lưu ý:

3.1 Lây từ mẹ sang con

Phụ nữ mang thai nhiễm HBV có nguy cơ cao truyền bệnh cho con. Con đường lây truyền từ mẹ sang con, bao gồm cả khi sinh (lây truyền dọc) và sau sinh (lây truyền ngang), là nguyên nhân chính lây truyền HBV ở trẻ em trên toàn cầu. Chính vì thế, phòng ngừa lây nhiễm mẹ - con là chìa khóa để kiểm soát dịch bệnh.

Việc truyền nhiễm HBV từ mẹ sang con thường xảy ra ở trẻ sơ sinh có mẹ mang trong mình lượng virus viêm gan B lớn. Nếu không có sự can thiệp y tế, nguy cơ lây nhiễm này có thể lên tới 70-90% đối với các bà mẹ có chỉ số HBeAg dương tính (hay còn gọi là tải lượng virus HBV cao) và 10-40% đối với những người có chỉ số HBeAg âm tính.  

Tải lượng virus HBV (nồng độ HBV DNA) trong cơ thể mẹ cao là yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm, ngay cả khi trẻ đã được chủng ngừa bệnh. Do đó, việc điều trị dự phòng kháng virus thai kỳ cho phụ nữ mang thai có tải lượng virus HBV lớn là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của trẻ sơ sinh. 

3.2 Lây qua đường máu

Nguy cơ lây nhiễm virus viêm gan B tăng cao khi tiếp xúc với máu nhiễm bệnh qua các hoạt động như truyền máu, xăm hình hoặc nếu dụng cụ y tế không được tiệt trùng kỹ lưỡng. Bên cạnh đó, việc dùng chung đồ dùng cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng với người bệnh cũng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

3.3 Lây qua quan hệ tình dục

Nếu quan hệ tình dục với người bị viêm gan B mà không sử dụng biện pháp bảo vệ, bạn tình của người đó rất dễ bị lây nhiễm. Virus HBV có thể lây truyền qua mọi hình thức quan hệ tình dục không an toàn, bất kể là khác giới hay đồng giới.

4. Bệnh viêm gan B có chữa khỏi được không?

Viêm gan B cấp ở người lớn thường có khả năng tự khỏi rất cao. Để hỗ trợ quá trình này, điều quan trọng là bệnh nhân cần nghỉ ngơi hợp lý và làm theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Việc tự ý dùng thuốc, đặc biệt là các loại thuốc không rõ nguồn gốc, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như suy gan, suy thận.

Nếu bị viêm gan B mãn tính, bệnh nhân cũng vẫn có cơ hội hồi phục và loại bỏ hoàn toàn virus nếu kiên trì dùng thuốc kháng virus mỗi ngày trong nhiều năm. Điều quan trọng hơn nữa là việc dùng thuốc kháng virus lâu dài sẽ giúp bệnh nhân giảm thiểu nguy cơ bị xơ gan và ung thư gan về sau.

5. Cách phòng tránh bệnh hiệu quả

Hiện nay, tiêm vắc xin phòng ngừa viêm gan B được xem là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất. Nếu bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính, việc điều trị chỉ có thể tập trung vào kìm hãm sự phát triển của virus trong cơ thể bằng thuốc.

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên tiêm mũi vắc xin đầu tiên cho trẻ sơ sinh sớm nhất có thể: trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh, tiếp theo là 2 hoặc 3 mũi với khoảng thời gian cách nhau ít nhất là 4 tuần.

Bên cạnh đó, mọi người có thể tham khảo những cách sau để phòng tránh bệnh:

• Quan hệ tình dục: Luôn chung thủy, sử dụng bao cao su để phòng tránh lây nhiễm virus HBV.
• Khám sức khỏe: Thường xuyên đi khám định kỳ để phát hiện sớm bệnh, điều trị kịp thời, đặc biệt là đối với thai phụ nhằm bảo đảm một thai kỳ khỏe mạnh.
• Hãy hạn chế tối đa mọi căng thẳng trong công việc và cuộc sống bằng cách đảm bảo giấc ngủ đủ và nghỉ ngơi thường xuyên.
• Cần hạn chế hoặc tránh hoàn toàn việc uống rượu bia để phòng ngừa xơ gan và ung thư gan.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh.
• Kế hoạch sinh sản: Kiểm tra sức khỏe cả hai vợ chồng trước khi mang thai để đảm bảo không lây nhiễm virus cho bé.
• Chăm sóc vết thương: Băng kín mọi vết thương hở để ngăn ngừa virus xâm nhập.
• Vật dụng cá nhân: Không dùng chung các vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, kìm bấm móng, dao cạo râu…
• Dụng cụ y tế: Chỉ sử dụng bơm kim tiêm mới, vô trùng và không dùng chung với người khác.
• Tiếp xúc với máu: Tránh tiếp xúc trực tiếp với máu, vết thương hở, dịch cơ thể của người khác nếu không có đồ bảo hộ.
• Chỉ sử dụng dịch vụ xăm hình, làm răng, châm cứu, xăm mắt, xăm môi... của các cơ sở uy tín, đảm bảo vệ sinh, an toàn.
• Giáo dục trẻ em: Cha mẹ cần hướng dẫn con cách phòng tránh bệnh ngay từ nhỏ. 

Một số người tìm đến các liệu pháp hỗ trợ như massage, sử dụng thảo dược như cây chó đẻ, cà gai leo... song song với điều trị chính. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải loại thảo mộc nào cũng an toàn cho gan và có thể tương tác với thuốc. Do đó, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. 

Bài viết tham khảo nguồn Tổ chức Y tế thế giới WHO