Vai trò của thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch

Thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch giúp phục hồi tưới máu mô, tăng cường phân bố oxy mô ở bệnh nhân trong tình trạng sốc; nâng huyết áp trung bình để tăng chỉ số tim, thể tích mà không ảnh hưởng tới sự tiêu thụ oxy và mức độ toan chuyển hóa.

1. Mục đích của thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch

Mục đích của thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch gồm:

• Phục hồi tưới máu mô và tăng cường phân bố oxy mô ở bệnh nhân trong tình trạng sốc.
• Nâng huyết áp lên trung bình từ đó giúp tăng cường tưới máu tạng và bảo tồn cung lượng tim giúp tưới máu tạng.
• Huyết áp trung bình từ 65 - 85 mmHg giúp tăng chỉ số tim, thể tích nhát bóp mà không ảnh hưởng tới sự tiêu thụ oxy và mức độ toan chuyển hóa.

2. Vai trò của thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch

2.1. Sốc tim do nhồi máu cơ tim

Các thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch được sử dụng thường quy ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim có biến chứng sốc tim:

• Dùng dobutamine ngay ở bệnh nhân có huyết áp tâm thu từ 70 - 100 mmHg ngay cả khi người bệnh chưa có triệu chứng và dấu hiệu của sốc.
• Dopamine được sử dụng khi huyết áp tâm thu từ 70 - 100 mmHg kèm theo có biểu hiện của sốc.
• Kết hợp dobutamine và dopamine ở liều 7,5 μg/kg/phút được chứng minh nâng cao hiệu quả huyết động và giảm biến cố hơn liều 15 μg/kg/phút.
• Khi dùng dopamine hoặc khi đã kết hợp dobutamine với dopamine mà huyết áp tâm thu < 70 mmHg ==> cần dùng kết hợp với norepinephrine.
• Norepinephrine có hiệu quả hơn so với epinephrine (do epinephrine có thể gây ra toan chuyển hóa và thúc đẩy quá trình tăng đông trong lòng động mạch vành.
• Kết hợp các thuốc ở liều trung bình có hiệu quả tốt hơn là tăng liều tối đa của một thuốc vận mạch riêng lẻ.
• Trong giai đoạn đầu của sốc, nồng độ vasopressin nội sinh tăng cao giúp duy trì tưới máu cơ quan đích.
• Khi sốc tiến triển, nồng độ vasopressin giảm dần làm giảm trương lực mạch máu, tụt huyết áp, giảm tưới máu cơ quan đích.
• Vaspressine có thể có hiệu quả khi sốc đã kháng norepinephrine do cải thiện được huyết áp trung bình, chỉ số tim, thể tích tống máu thất trái và giảm nhu cầu sử dụng norepinephrine (hạn chế nhiễm độc cơ tim và rối loạn nhịp tim).
• Liều vận mạch Adrenaline: Làm giảm pH niêm mạc dạ dày, giảm dòng máu tạng, tang lactate máu tĩnh mạch gan.

2.2. Suy tim

Sử dụng thuốc vận mạch ở bệnh nhân suy tim cấp:

• Thuốc tăng co bóp cơ tim chỉ được dùng ở bệnh nhân tụt huyết áp tâm thu hoặc chỉ số tim (CI) thấp kèm theo các triệu chứng của giảm tưới máu mô (lạnh, ẩm, suy chức năng thận, suy chức năng gan hoặc rối loạn tâm thần) hoặc sung huyết.
• Cân nhắc khi dùng cho người bệnh tâm thất giãn hoặc rối loạn vận động vùng.
• Nếu có chỉ định dùng thuốc tăng co bóp cơ tim, nên dùng càng sớm càng tốt và ngừng thuốc càng sớm càng tốt khi dấu hiệu tưới máu mô đã phục hồi hoặc tình trạng sung huyết đã giảm.
• Dobutamine nên dùng liều khởi đầu là 2 - 3 μg/kg/phút truyền tĩnh mạch (IIa B).
• Dopamine nên dùng liều khởi đầu ≤ 2 - 3 μg/kg/phút truyền tĩnh mạch (lợi tiểu) (IIa B).

Sử dụng thuốc vận mạch ở bệnh nhân suy tim đợt cấp mất bù:

• Thuốc tăng co bóp cơ tim được dùng cho bệnh nhân suy tim đợt cấp mất bù nhằm làm giảm áp lực cuối tâm trương và cải thiện số lượng nước tiểu.
• Sử dụng thuốc dãn mạch (nitroprusside) và thuốc tăng co bóp cơ tim có tác dụng giãn mạch ngoại vi ==> giúp cải thiện thông số huyết động và triệu chứng lâm sàng.

Sử dụng thuốc vận mạch ở bệnh nhân suy tim mạn tính:

• Sử dụng thuốc tăng co bóp tim được chứng minh làm tăng nguy cơ tử vong ở bệnh nhân suy tim mạn tính. Sự tăng dòng Canxi đi vào tế bào gây bộc lộ gen làm tăng nguy cơ tế bào cơ tim chết theo chương trình + rối loạn nhịp thất.
• ACC/AHA không khuyến cáo sử dụng thường quy thuốc tăng co bóp cơ tim đường truyền tĩnh mạch do BN suy tim giai đoạn cuối (III). Tuy nhiên các thuốc tăng co bóp cơ tim này có tác dụng làm giảm triệu chứng ở bệnh nhân suy tim (IIb).

2.3. Cấp cứu ngừng tuần hoàn

• Thuốc tăng co bóp cơ tim và thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch được chỉ định trong cấp cứu ngừng tim.
• Epinephrine có các tác dụng làm tăng co bóp và vận mạch giúp cải thiện áp lực tâm trương trong tưới máu động mạch vành và giúp phục hồi co bóp cơ tim.
• Epinephrine cũng làm tăng nhu cầu tiêu thụ oxy, rối loạn nhịp thất, rối loạn chức năng cơ tim sau cấp cứu ngừng tim.
• Sử dụng vasopressine trong cấp cứu ngừng tim rất có hiệu quả trong việc cải thiện tưới máu não và tưới máu cơ tim.
• Sử dụng vasopressine trong cấp cứu ngừng tim cũng được chứng minh cải thiện tỷ lệ tử vong ngắn hạn ở những bệnh nhân rung thất ngoại viện.
• Khuyến cáo sử dụng vasopressine trong cấp cứu ngừng tim ở bệnh nhân phân li điện cơ, nhịp nhanh thất vô mạch hoặc rung thất.

2.4. Nhịp chậm

• Do có khả năng làm tăng tần số tim, các thuốc kích thích beta adrenergic có khả năng điều trị cấp cứu các bệnh nhân nhịp chậm mà không đáp ứng điều trị đối với atropine.
• Các thuốc như dobutamine, dopamine hay isoproterenol có tác dụng giúp ổn định bệnh nhân trong thời gian chờ máy tạo nhịp tim tạm thời. Các thuốc này cũng có lợi ích đối với những bệnh nhân xoắn đỉnh.
• Isoproterenol còn giúp ngăn ngừa sự khởi phát rung thất ở bệnh nhân HC Brugada mà chưa được đặt máy phá rung tự động.

3. Lưu ý khi sử dụng thuốc vận mạch trong cấp cứu tim mạch

• Kết hợp các thuốc vận mạch liều thấp với nhau tốt hơn khi dùng liều cao một thuốc vận mạch do làm giảm tác dụng phụ liên quan tới liều lượng thuốc.
• Sử dụng vasopressine liều thấp đến trung bình có thể làm giảm lượng catecholamine và tăng sự nhạy cảm catecholamine.
• Ở những bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim có biến chứng sốc tim, khuyến cáo sử dụng dopamine hoặc dobutamine khi huyết áp tâm thu từ 70 - 100 mmHg và norepinephrine khi huyết áp tâm thu < 70 mmHg.
• Không khuyến cáo sử dụng thường quy thuốc vận mạch đối với những bệnh nhân suy tim giai ở đoạn cuối.

Để bảo vệ sức khỏe tim mạch nói chung và phát hiện sớm dấu hiệu của nhồi máu cơ tim và đột quỵ, khách hàng có thể đăng ký Gói Sàng lọc Tim mạch - Khám Tim mạch cơ bản của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Gói khám giúp phát hiện sớm nhất các vấn đề của tim mạch thông qua các xét nghiệm và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại. Gói khám dành cho mọi độ tuổi, giới tính và đặc biệt rất cần thiết cho những người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.

XEM THÊM

• 16 cách giảm nguy cơ bệnh tim
• Suy tim tâm thu: Những điều cần biết
• Các giai đoạn của suy tim