Thở Kussmaul là tình trạng thở sâu, nhanh và nặng nhọc. Rối loạn nhịp thở kiểu Kussmaul có thể gây ra bởi tình trạng nhiễm toan ceton do tiểu đường - một biến chứng nghiêm trọng của bệnh tiểu đường.
1. Nguyên nhân gây khó thở dạng Kussmaul
Thở Kussmaul được đặt theo tên của tiến sĩ Adolf Kussmaul (bác nghĩ người Đức) - người đầu tiên mô tả về kiểu thở này vào năm 1874.
Khi nói tới rối loạn nhịp thở kiểu Kussmaul, bạn cần nhớ rằng cơ thể luôn cố gắng tìm sự cân bằng, duy trì mức độ pH ổn định từ 7,35 - 7,35. Khi độ pH cơ thể trở nên cao hơn hoặc thấp hơn thì bạn cần phải tìm cách bù đắp cho sự thay đổi độ pH. Đây là lúc cơ thể thở Kussmaul.
Những nguyên nhân gây sự thay đổi pH có thể dẫn đến thở Kussmaul gồm:
1.1 Nhiễm toan ceton do tiểu đường
Một trong những nguyên nhân phổ biến gây chứng thở Kussmaul là tình trạng nhiễm toan ceton do tiểu đường - một biến chứng nghiêm trọng của tiểu đường tuýp 1, tuýp 2.
Nhiễm toan ceton do tiểu đường có thể được kích hoạt nếu cơ thể không sản xuất đủ insulin và không thể xử lý glucose đúng cách. Điều này có thể dẫn đến mất nước, cơ thể phải phân hủy chất béo để lấy năng lượng. Và các sản phẩm phụ của quá trình này là ceton - có tính axit cao, có thể gây tích tụ axit trong cơ thể bệnh nhân.
Cơ chế nhiễm toan ceton do tiểu đường dần tới thở Kussmaul như sau: Tăng lượng ceton trong cơ thể làm tích tụ axit trong máu. Do đó, hệ hô hấp được kích hoạt để bắt đầu thở nhanh hơn. Thở nhanh hơn là quá trình giúp thải nhiều khí CO2 (hợp chất có tính axit trong máu). Nếu nồng độ axit tiếp tục tăng mà bạn không được điều trị thì cơ thể sẽ phát tín hiệu rằng bạn cần hít thở sâu hơn, dẫn đến khó thở dạng Kussmaul - đặc trưng bởi hơi thở sâu và nhanh để cố gắng thải nhiều CO2 nhất có thể.
1.2 Các nguyên nhân khác
Một số nguyên nhân khác có thể gây chứng thở Kussmaul gồm:
- Suy nội tạng: Suy gan, suy tim, suy thận;
- Một số loại ung thư;
- Lạm dụng rượu trong thời gian dài;
- Ăn phải các chất độc như salicylat, etanol, metanol hoặc chất chống đông;
- Co giật;
- Nhiễm trùng huyết;
- Gắng sức quá mức, có thể thở bình thường nếu được nghỉ ngơi.
Các tình trạng trên đều gây tích tụ axit trong máu. Trừ vận động quá sức thì hầu hết các nguyên nhân gây thở Kussmaul kể trên đều do các yếu tố chuyển hóa. Điều này có nghĩa là các cơ quan chịu trách nhiệm lọc chất thải trong cơ thể không đáp ứng được khả năng lọc thải như mong muốn. Những chất thải thường có tính axit sẽ tích tụ trong máu và cơ thể buộc phải thở Kussmaul để tránh tình trạng mất cân bằng pH.
2. Triệu chứng của thở Kussmaul
Một số triệu chứng của thở Kussmaul thường là: Thở sâu, nhịp thở nhanh, nhịp hô hấp đồng đều, nhất quán về nhịp điệu và tỷ lệ. Một số người mô tả việc thở Kussmaul giống như bị “đói không khí”. Điều này có nghĩa là nếu bạn gặp phải tình trạng này, có thể bạn sẽ thở hổn hển hoặc thở như trong cơn hoảng loạn. Những người mắc chứng rối loạn nhịp thở kiểu Kussmaul đều không kiểm soát được cách thở. Bệnh nhân thường có hơi thở sâu và mạnh, nghe rõ tiếng hít vào và thở ra (âm thanh giống với tiếng thở dài rất to).
Vì khó thở dạng Kussmaul thường do nhiễm toan ceton tiểu đường nên điều quan trọng là mỗi người cần nhận biết các dấu hiệu cảnh báo tình trạng này như: Lượng đường trong máu cao, buồn nôn hoặc nôn ói, cực kỳ khát, tiểu nhiều lần, hoang mang, hơi thở có mùi ngọt hoặc mùi trái cây, nồng độ ceton trong nước tiểu cao, kiệt sức,...
3. Điều trị thở Kussmaul như thế nào?
Điều trị chứng rối loạn nhịp thở kiểu Kussmaul liên quan tới việc giải quyết tình trạng gây ra nó. Thông thường, khi gặp tình trạng này, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân nằm viện.
Người bệnh điều trị nhiễm toan ceton do đái tháo đường sẽ được yêu cầu bù dịch và điện giải qua đường tĩnh mạch. Bệnh nhân có thể sử dụng insulin truyền tĩnh mạch cho tới khi lượng đường trong máu về mức ổn định. Trong trường hợp tăng ure máu, bệnh nhân có thể cần phải lọc máu để giảm sự tích tụ của các chất độc dư thừa mà thận không thể lọc kịp.
4. Biện pháp phòng ngừa chứng thở Kussmaul
Để ngăn chặn khó thở dạng Kussmaul, người bệnh cần quản lý cẩn thận những bệnh lý mãn tính. Cụ thể:
Nếu bạn bị tiểu đường, cần: Dùng thuốc điều trị bệnh đúng theo hướng dẫn, có một chế độ ăn uống lành mạnh và khoa học, cung cấp đủ nước cho cơ thể, thường xuyên kiểm tra lượng đường trong máu, xét nghiệm nước tiểu để tìm ceton khi cần thiết,...
Nếu bạn gặp một số vấn đề liên quan tới thận, cần: Áp dụng một chế độ ăn uống tốt cho thận, tránh sử dụng rượu bia, cung cấp đủ nước cho cơ thể và kiểm soát tốt lượng đường trong máu.
Thở Kussmaul là tình trạng đặc trưng bởi kiểu thở nhanh và thở sâu. Nó là dấu hiệu cho thấy độ pH trong cơ thể mất cân bằng, cần loại bỏ CO2 (hợp chất có tính axit trong máu). Nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc người thân có các triệu chứng của rối loạn nhịp thở kiểu Kussmaul, bạn nên đến trung tâm y tế gần nhất để được chẩn đoán, xử trí điều trị thích hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Healthline.com
