Thoái hóa khớp do chấn thương thể thao là vấn đề sức khỏe thường gặp ở các vận động viên và người tham gia các hoạt động thể chất cường độ cao. Các khớp thường phải chịu áp lực lớn trong quá trình vận động mạnh, dẫn đến những chấn thương như rách dây chằng, tổn thương sụn hoặc bong gân. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây thoái hóa khớp này thông qua bài viết sau.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Viêm khớp là gì?
Viêm khớp là thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng viêm xảy ra ở một hoặc nhiều khớp trong cơ thể. Hiện nay, có hơn 100 loại viêm khớp khác nhau, mỗi loại với những nguyên nhân và triệu chứng đặc trưng riêng. Trong đó, hai dạng viêm khớp phổ biến nhất là thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp.
1.1. Thoái hóa khớp là gì?
Thoái hóa khớp là một tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu, gây ra các triệu chứng khó chịu và làm suy giảm khả năng vận động cũng như chất lượng cuộc sống.
Tình trạng này xảy ra khi lớp sụn bảo vệ các đầu xương trong khớp bị mài mòn dần theo thời gian. Lớp sụn này đóng vai trò như một lớp đệm giúp khớp di chuyển mượt mà và bảo vệ xương khỏi ma sát. Ngoài ra, các chấn thương thể thao cũng có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm.
Bệnh lý này không chỉ tác động đến sụn mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ khớp bao gồm xương dưới màng cứng, dây chằng, bao khớp, màng hoạt dịch và các cơ xung quanh khớp. Khi sụn bị tổn thương, các đầu xương cọ xát vào nhau, gây đau đớn, sưng viêm và cứng khớp. Các khớp thường bị ảnh hưởng nhiều nhất là đầu gối, hông và các khớp nhỏ ở bàn tay, với các triệu chứng thoái hóa khớp điển hình như sưng, hạn chế cử động và cứng khớp.
Thoái hóa khớp gối đặc biệt nghiêm trọng vì có thể tiến triển nhanh và gây ảnh hưởng nặng nề đến khả năng vận động. Dù bệnh thường gặp ở người cao tuổi, nhưng các dấu hiệu thoái hóa khớp gối cũng có thể xuất hiện nhiều ở người trẻ, đặc biệt là vận động viên, do những chấn thương liên quan đến thể thao.
1.2. Viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô khỏe mạnh, đặc biệt là các khớp. Điều này gây ra tình trạng viêm, sưng và đau nhức, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và các hoạt động hàng ngày của người bệnh.
Ở giai đoạn tiến triển, bệnh thường gây ra đau nhức và cứng khớp, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi. Tình trạng viêm kéo dài không chỉ tác động đến khớp mà còn gây tổn thương đến các mô xung quanh như dây chằng, bao khớp và cơ, dẫn đến biến dạng khớp, hạn chế vận động và giảm chất lượng cuộc sống.
Viêm khớp dạng thấp thường bắt đầu ở các khớp nhỏ của tay, cổ tay và bàn chân nhưng có thể ảnh hưởng đến các khớp lớn hơn. Ngoài ra, bệnh không chỉ giới hạn ở khớp mà còn có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim, phổi và mắt, do tình trạng viêm lan tỏa trong cơ thể.
2. Tỷ lệ thoái hoá khớp do chấn thương thể thao trên thế giới
Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa các vận động viên (đặc biệt là cầu thủ bóng đá) và nguy cơ thoái hóa khớp. Một nghiên cứu cho thấy cầu thủ bóng đá có nguy cơ mắc thoái hóa khớp gối cao gấp 2-3 lần so với những người đàn ông cùng độ tuổi.
Ngoài ra, các nghiên cứu khác cũng xác nhận thoái hóa khớp thường liên quan đến chấn thương trong thể thao. Một nghiên cứu thực hiện trên các vận động viên Olympic đã chỉ ra rằng những chấn thương xảy ra khi thi đấu ở cấp độ quốc tế có thể làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa khớp và đau khớp sau này.
Một số môn thể thao, do đặc tính va chạm mạnh và các chuyển động lặp đi lặp lại, có thể tạo áp lực lớn lên các khớp, dẫn đến tổn thương lâu dài. Những tổn thương này trở nên nghiêm trọng hơn nếu người chơi tập luyện sai tư thế hoặc duy trì các thói quen không phù hợp trong quá trình vận động.
3. Các nguyên nhân thoái hóa khớp khác
Thể thao là một trong những yếu tố góp phần gây ra thoái hóa khớp, đặc biệt khi xảy ra chấn thương trong quá trình tập luyện hoặc thi đấu. Tuy nhiên, thoái hoá khớp do chấn thương thể thao không phải là nguyên nhân duy nhất. Ngoài chấn thương thể thao, còn nhiều yếu tố khác có thể gây thoái hóa khớp, bao gồm:
3.1. Tuổi tác
Người lớn tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh thoái hóa khớp do quá trình lão hóa tự nhiên làm các khớp dần bị hao mòn. Khi tuổi tác tăng lên, sụn khớp mỏng đi, mất dần khả năng đàn hồi và chịu lực, trong khi dây chằng và gân yếu đi, khiến khớp trở nên kém ổn định. Những thay đổi này dẫn đến xương dưới sụn dày lên, hình thành gai xương, gây đau nhức và hạn chế khả năng vận động.
3.2. Chấn thương
Chấn thương như gãy xương, bong gân hoặc tổn thương khớp có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp tại khu vực bị tổn thương. Những tổn thương này có thể gây hại cho sụn, dây chằng và các mô xung quanh khớp. Đặc biệt, các vận động viên tham gia những môn thể thao đối kháng, bóng đá, bóng rổ, hay những người thường xuyên mang vác nặng đều có nguy cơ cao mắc bệnh thoái hóa khớp.
3.3. Luyện tập thể chất cường độ mạnh
Tương tự như thoái hoá khớp do chấn thương thể thao, các hoạt động như chạy bộ, nhảy cao và chơi bóng đá có thể gây áp lực đáng kể lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp hông. Tập luyện quá mức mà không dành thời gian để cơ thể nghỉ ngơi và phục hồi sẽ làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp. Bên cạnh đó, việc tập luyện không đúng kỹ thuật cũng là một yếu tố góp phần dẫn đến tình trạng này.
3.4. Tình trạng sức khỏe khác
Bệnh gout hình thành do sự tích tụ axit uric tại các khớp, gây viêm và sưng. Viêm khớp dạng thấp xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công các khớp, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm và phá hủy sụn.
3.5. Giới tính
Phụ nữ có nguy cơ mắc thoái hóa khớp cao hơn nam giới do ảnh hưởng của yếu tố di truyền và sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, đặc biệt là sau giai đoạn mãn kinh.
3.6. Cân nặng
Béo phì gia tăng áp lực lên các khớp chịu lực, đặc biệt là khớp gối, hông và cột sống, từ đó thúc đẩy quá trình thoái hóa nhanh hơn. Việc các khớp phải chịu áp lực lớn trong thời gian dài dễ dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp.
Nhận thức rõ các yếu tố nguy cơ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, kết hợp với tập luyện thể thao đúng cách và duy trì lối sống lành mạnh, chính là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe xương khớp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
