Khi bị chấn thương ở chân, sau phẫu thuật hoặc đột quỵ, bệnh nhân sẽ cần có sự hỗ trợ từ các dụng cụ để thuận tiện trong việc di chuyển như nạng, gậy hoặc khung tập đi. Sử dụng các dụng cụ này sẽ giúp giữ được thăng bằng và đi lại 1 cách an toàn. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn tập đi với nạng, khung, gậy cũng như đưa ra 1 số mẹo nhỏ giúp người tập nhanh chóng làm quen, sử dụng an toàn, dễ dàng hơn.
1. Hướng dẫn chung trước khi tập
Trước khi tập đi với nạng, khung hoặc gậy thì cần phải:
- Cất tất cả các vật cản có nguy cơ gây vấp ngã, nguy hiểm trên bề mặt đi lại trong nhà như thảm (có thể mắc nạng vào mép thảm làm ngã), dây điện,...
- Trong phòng tắm, nên sử dụng thảm chống trượt, với người già sau đột quỵ thì cần lắp thêm các thanh vịn.
- Đơn giản hóa cũng như sắp xếp những vật dụng cần thiết trong nhà để tiện lấy, cất.
- Có thể lấy 1 túi đeo bên hông nhỏ giúp người bệnh mang theo những vật dụng thiết yếu, cơ bản.
2. Hướng dẫn tập đi với nạng
Sử dụng nạng khi bị một chấn thương hoặc sau phẫu thuật ở vùng chân khiến chân còn yếu, chưa cho phép người bệnh đi đứng, chịu sức nặng của cơ thể xuống bàn chân.
Tư thế đúng:
- Khi đứng thẳng, phần trên cùng của nạng cách hõm nách khoảng từ 3 tới 4 cm.
- Tay nắm của nạng phải ở ngang mức phía trên khớp háng sao cho khi cầm nạng, khuỷu tay gấp được nhẹ.
- Để tránh làm tổn thương cho các dây thần kinh, mạch máu vùng nách, bệnh nhân cần dùng tay để nâng đỡ trọng lượng cơ thể chứ không tì nạng vào nách quá nhiều và lâu.
Khi đi:
- Nghiêng người dồn về phía trước một chút, đặt hai nạng lên phía trước.
- Từ từ bước chân đau lên phía trước nhưng sẽ dồn trọng lượng vào nạng cùng phía của chân đau tại chỗ tay nắm. Di chuyển thân mình về phía trước giữa hai nạng. Sau đó, bước chân lành ra trước.
- Khi chân lành tiếp đất, đưa hai nạng về phía trước và tiếp tục đi.
- Chú ý, trong quá trình tập đi với nạng thì phải nhìn về phía trước, được nhìn xuống chân.
- Mức độ chịu sức nặng của chân đau sẽ còn tùy thuộc vào quá trình hồi phục và quyết định bởi bác sĩ điều trị và kỹ thuật viên khoa Vật lý trị liệu.
- Trong nhiều trường hợp, có thể lúc đầu bệnh nhân sẽ được yêu cầu tập đi với nạng không chịu sức nặng chân đau bằng cách chân đau sẽ co lên hoặc chỉ khẽ chạm nhẹ xuống mặt đất chứ hoàn toàn không tì mạnh. Sau 1 thời gian chân đã hồi phục phần nào thì sẽ tiếp tục chống nạng cho đến khi có thể bỏ nạng và đi đứng trở lại bình thường.
Khi ngồi: - Khi muốn ngồi xuống, đứng quay lưng về phía ghế ngồi, đảm bảo ghế ngồi chắc chắn và không bị trượt. Đưa chân đau của bạn duỗi ra trước, một tay giữ hai nạng, 1 tay vịn vào ghế và kiểm tra độ chắc chắn của ghế, từ từ ngồi xuống ghế. Dựa hai nạng vào tường, quay đầu trên của nạng xuống phía dưới mặt sàn để nạng không bị đổ.
Khi muốn đứng lên:
- Quay nạng từ phía dưới lên mặt trên, nhích người ra phía trước.
- Dùng tay cùng phía với chân lành làm điểm tựa, dồn trọng lượng cơ thể lên phía chân lành để đẩy cơ thể dậy. Chuyển 1 nạng sang phía chân bị đau để giữ thăng bằng cơ thể thông qua tay nắm 2 nạng.
Lên xuống cầu thang bằng nạng:
- Lên xuống cầu thang khi dùng nạng là khó khăn nhất bởi không còn di chuyển trên bề mặt phẳng nữa..
- 1 tay kẹp 2 nạng vào nách, 1 tay giữ lan can cầu thang.
- Khi đi, dồn trọng lực vào tay giữ lan can, lấy chân lành để bước, chân đau nâng lên cao và đưa về phía sau.
- Khi đi xuống cầu thang, tay vịn vào cầu thang, chân đau sẽ nâng lên đưa về phía trước, chân lành vẫn tiếp tục dùng để dồn trọng lượng, cân bằng cơ thể cùng với tay bám.
- Tuy nhiên để đảm bảo an toàn nhất khi đi lại cầu thang, nên có sự giúp đỡ của người thân.
3. Dùng gậy tập đi
Gậy là dụng cụ trợ giúp di chuyển cần thiết cho người gặp khó khăn trong quá trình di chuyển, đi lại như: Mất thăng bằng ở người cao tuổi, đi đứng không vững.
Có thể sử dụng gậy 01 chân đế và gậy có nhiều chân đế. Đối với chiều dài của gậy tập đi, khi bệnh nhân ở tư thế đứng thẳng, đầu trên của gậy cao ngang nếp gấp cổ tay. Khuỷu tay gấp nhẹ khi cầm vào đầu trên của gậy. Tay cầm gậy là tay đối diện với bên chân cần hỗ trợ.
Tập lúc đi:
- Cầm gậy bên phía chân lành.
- Người bệnh cầm gậy ở tay khác bên chân yếu. Đầu tiên đưa gậy về phía trước khoảng 5 - 10 cm, từ từ bước chân yếu lên ngang hoặc bằng gậy.
- Chân mạnh bước lên bằng gậy.
- Cầm gậy cùng bên chân yếu.
- Người bệnh cầm gậy ở cùng bên với chân yếu. Di chuyển gậy cùng lúc với chân yếu.
Cách lên xuống cầu thang bằng gậy:
- Đi lên cầu thang: Đặt chân lành lên bậc thang tiếp theo, dồn toàn bộ trọng lượng thân thể lên chân đó để đưa cơ thể lên. Tiếp theo đưa gậy và chân yếu cùng di chuyển lên bậc thang đó.
- Xuống cầu thang: Đặt gậy và chân yếu xuống trước, sau đó mới bước chân lành xuống. Chân yếu luôn cần có gậy và tay vịn vào cầu thang để trợ giúp.
4. Sử dụng khung tập đi
Sử dụng khung tập đi với bệnh nhân vừa mổ thay khớp háng, khớp gối hoặc đôi chân yếu (thường gặp nhiều ở người cao tuổi).
Khung tập đi có 4 chân vì vậy sẽ an toàn hơn tập đi với nạng hoặc gậy. Sự trợ giúp từ tay và khung tập sẽ nâng đỡ trọng lượng cơ thể khi bước đi. Đoạn tay cầm của khung tập đi thường cao ngang phần hông cơ thể khi đứng thẳng.
Lưu ý, không nên vội vàng khi mới bắt đầu tập đi với khung. Chỉ khi sức khỏe tốt hơn, sức chịu đựng ở chân ổn hơn thì mới dần dần tỳ trọng lượng cơ thể lên đôi chân.
Tập lúc đi:
- Đặt khung tập đi lên phía trước, cách một bước đi, đảm bảo 4 chân của khung đều được tiếp đất.
- Dùng hai tay nắm lấy khung tay cầm, lấy khung làm điểm tựa, từ từ bước chân để di chuyển.
- Khi bắt đầu bước, đầu tiên để gót chân chạm đất trước, sau đó là cả bàn chân và cuối cùng là các ngón chân, từ từ nâng đầu ngón chân lên. Đi từng bước nhỏ, chậm rãi.
Khi ngồi:
- Đầu tiên dịch chuyển người ra sau, khi chân chạm được vào ghế thì từ từ ngồi xuống.
Khi đứng lên:
- 2 tay cầm lấy khung tay cầm, dùng chân lành và lực của đôi tay đẩy người lên.
Lên xuống cầu thang:
- Không sử dụng được khung tập đi để đi cầu thang bộ hoặc cầu thang cuốn bởi kích thước lớn.
Tóm lại, nạng, gậy và khung tập đi là những dụng cụ giúp người bệnh giữ được thăng bằng và đi lại một cách an toàn sau khi bị chấn thương ở chân, phẫu thuật hoặc đột quỵ. Tuy nhiên, khi tập đi với các dụng cụ hỗ trợ này, người bệnh cần tuân thủ theo hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu để đảm bảo an toàn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Bộ Y tế
