Thuốc kháng sinh và kháng viêm là những thuốc chủ yếu trong điều trị các bệnh lý viêm nhiễm, nhất là nhiễm trùng đường hô hấp, tai mũi họng, đường tiết niệu... Tuy nhiên, để bệnh được điều trị thuyên giảm, tình trạng nhiễm trùng được giải quyết tốt, người bệnh cần có các kiến thức nhất định về việc sử dụng thuốc kháng sinh và kháng viêm hiệu quả, phù hợp.
1. Cách sử dụng thuốc kháng sinh
Kháng sinh là những loại thuốc được chỉ định nhằm tiêu diệt vi khuẩn trong các bệnh lý nhiễm trùng. Ổ nhiễm trùng khu trú có thể nằm ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể. Tuy nhiễm, nếu không được kiểm soát bằng cách dùng kháng sinh thích hợp và hiệu quả, vi khuẩn có thể gây bệnh lan tràn sang các cơ quan lân cận và thậm chí lan ra toàn thân. Ngược lại, việc sử dụng kháng sinh không đúng cách hay lạm dụng sẽ dẫn đến nguy cơ đề kháng kháng sinh.
Hầu hết các kháng sinh được sử dụng là có tác dụng toàn thân và được bào chế dưới dạng viên uống hay tiêm truyền. Nếu như dạng tiêm truyền chỉ được thực hiện trong các cơ sở y tế, áp dụng đối với bệnh nhân nặng, kháng sinh dạng viên uống thường được chỉ định dùng ngoại trú. Lúc này, người bệnh cần biết cách sử dụng thuốc kháng sinh an toàn, hiệu quả, nhất là các bậc cha mẹ chăm sóc con nhỏ.
Dưới đây là một số bước bạn có thể thực hiện để dùng kháng sinh một cách thích hợp tại nhà, vừa giúp điều trị tốt nhất khi bạn bị bệnh, vừa bảo vệ bản thân khỏi những tác hại do sử dụng kháng sinh không cần thiết cũng như chống lại kháng kháng sinh:
- Chỉ dùng kháng sinh nếu bạn thực sự cần chúng: Kháng sinh chỉ có vai trò trong điều trị một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, chẳng hạn như viêm họng, tiêu chảy, nhiễm trùng đường tiết niệu... Trái lại, kháng sinh không có tác động trên virus như khi người bệnh bị cúm, cảm lạnh hay sổ mũi. Chính vì vậy, nếu uống kháng sinh khi không cần thiết thì bạn có nguy cơ mắc phải các tác dụng phụ của thuốc và có thể dễ đề kháng thuốc khi cần dùng kháng sinh thực sự. Lúc này, việc thăm khám là vô cùng quan trọng, bác sĩ sẽ quyết định cách điều trị phù hợp. Đồng thời, không bao giờ gây áp lực cho bác sĩ để kê đơn thuốc kháng sinh.
- Dùng kháng sinh đúng theo liều lượng đã được chỉ định: Mỗi loại kháng sinh có cơ chế tác động, thời gian hiệu lực khác nhau. Từ đó, chúng có cách sử dụng khác nhau với liều lượng, số lần dùng trong ngày và số ngày dùng được kê toa rõ ràng. Nếu bạn bỏ lỡ một liều thuốc, hãy uống ngay khi nhớ ra. Nếu gần đến thời điểm uống liều tiếp theo thì có thể uống sớm hơn nhưng không tăng gấp đôi liều. Việc tăng liều kháng sinh là hoàn toàn không làm tăng hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn mà có thể tăng độc tính cho gan, thận – các cơ quan đào thải thuốc về sau.
- Vứt bỏ thuốc khi không sử dụng và không chia sẻ kháng sinh của mình với người khác. Việc để dành thuốc cho các đợt bệnh sau này là hoàn toàn không được chấp thuận. Nguyên nhân là vì kháng sinh không phải là thuốc được tự ý sử dụng và bạn luôn cần đi thăm khám để bác sĩ chẩn đoán bệnh, liệu có chỉ định sử dụng kháng sinh. Đồng thời, nếu lưu trữ kháng sinh một cách tùy tiện và bừa bãi không chỉ sẽ làm tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh trong cộng đồng mà còn có thể trở thành dị vật của trẻ nhỏ.
- Theo dõi và đi khám ngay nếu có các tác dụng phụ hoặc phản ứng dị ứng trong khi dùng thuốc kháng sinh. Ở trẻ em, phản ứng khi dùng kháng sinh là nguyên nhân phổ biến nhất trong các lý do nhập viện liên quan đến việc dùng thuốc. Biểu hiện của các tác dụng phụ thường gặp là phát ban, buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy.
2. Cách sử dụng thuốc kháng viêm
Thuốc kháng viêm là những dược phẩm có tác dụng chống phản ứng viêm, hỗ trợ giảm đau và hạ sốt. Tình trạng viêm không phải luôn luôn xảy ra trong các bệnh lý nhiễm trùng. Tuy nhiên, bất kỳ bệnh cảnh nhiễm trùng nào, khi có sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh trong cơ thể, phản ứng viêm luôn luôn xảy ra. Các triệu chứng thường gặp là sưng, nóng, đỏ và đau cơ quan bị viêm nhiễm với các mức độ khác nhau. Trong một số trường hợp, phản ứng viêm quá nặng nề sẽ gây tổn hại chức năng cho các hệ cơ quan, đôi khi nguy kịch đến tính mạng.
Chính vì thế, cùng với kháng sinh, kháng viêm cũng thường được sử dụng để điều trị các bệnh lý nhiễm trùng. Đồng thời, để việc điều trị được hiệu quả, người bệnh khi dùng thuốc kháng viêm cũng cần có những hiểu biết nhất định:
- Chỉ dùng thuốc kháng viêm khi hiện tượng viêm xảy ra quá mức, gây khó chịu cho người bệnh. Thực sự, viêm là phản ứng có lợi của cơ thể nhằm khu trú và tiêu diệt vi khuẩn. Việc lạm dụng thuốc kháng viêm sẽ gây ức chế chức năng của hệ thống miễn dịch.
- Giảm liều hay ngưng thuốc hoàn toàn khi tình trạng viêm đã cải thiện. Khi sử dụng lâu dài, thuốc kháng viêm có thể làm hỏng màng nhầy của đường tiêu hóa và gây chảy máu đường ruột.
- Tuân thủ đúng về liều lượng và số lần dùng thuốc trong ngày. Nếu bạn quên một liều uống thuốc, hãy uống nhanh nhất khi vừa nhớ ra. Trong trường hợp gần đến thời điểm dùng liều tiếp theo, hãy bỏ qua lần này. Không uống tăng liều gấp đôi vì hiệu quả mang lại không nhiều hơn những tác dụng phụ lại tăng lên đáng kể.
- Chỉ dùng một loại thuốc kháng viêm với liều tiêu chuẩn trong một đợt bệnh. Nếu sử dụng cùng lúc hai hay nhiều loại thuốc giảm đau chống viêm khác nhau sẽ không giúp giảm đau được cải thiện hơn mà có thể góp phần vào việc xảy ra các triệu chứng gây hại thêm cho cơ thể.
- Khai báo với bác sĩ nếu bạn có các dấu hiệu như chống chỉ định khi sử dụng thuốc giảm đau chống viêm bao gồm dị ứng hoặc nhạy cảm với thuốc, chảy máu đường tiêu hóa trước đó, suy thận hoặc suy gan, suy tim nặng...
3. Làm thế nào để giữ sức khỏe nhằm hạn chế dùng thuốc?
Để hạn chế việc sử dụng thuốc kháng sinh và thuốc kháng viêm, bạn cần chủ động bảo vệ sức khỏe, tăng sức đề kháng để chống lại sự tấn công của các tác nhân vi sinh vật từ môi trường bên ngoài cơ thể.
Theo đó, có những bước bạn có thể thực hiện để phòng tránh làm cho bản thân và những người thân trong gia đình, người xung quanh bị mắc bệnh, bao gồm:
- Thường xuyên rửa tay sạch với chất sát trùng hay xà phòng dưới vòi nước chảy.
- Nên đeo khẩu trang đúng cách khi ra nơi công cộng.
- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khuỷu tay hay khăn giấy dùng một lần.
- Cách ly tại nhà khi bị sốt, cảm cúm hay viêm đường hô hấp.
- Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng bằng tay chưa rửa sạch.
- Tránh tụ tập nơi đông người.
- Tránh tiếp xúc gần với những người bị cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp.
- Tiêm phòng vắc-xin cúm hàng năm cho trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ có thai hay người mắc bệnh mạn tính.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, nhiều rau xanh và trái cây, uống đủ nước.
- Có thời gian biểu cân đối giữa lao động, học tập và nghỉ ngơi. Hạn chế căng thẳng. Ngủ đủ giấc.
Tóm lại, sử dụng thuốc kháng sinh và kháng viêm hiệu quả, phù hợp đơn giản là dùng đúng theo chỉ định của bác sĩ; không lạm dụng thuốc và cũng không tự ý bỏ thuốc. Chỉ khi làm được như vậy, phối hợp thêm các cách giúp tăng sức đề kháng của cơ thể, bạn có thể tự tin bảo vệ sức khỏe tốt cho chính mình và những người thân yêu.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, cdc.gov
