Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chính xác bệnh lý đường mật mà không cần xâm lấn rộng.
1. Tổng quan về bệnh ung thư đường mật
Ung thư đường mật (Cholangiocarcinoma) là tình trạng khối u ác tính hình thành trong hệ thống đường mật, chia thành 2 loại:
- Ung thư đường mật trong gan
- Ung thư đường mật ngoài gan.
Khi các tế bào trong đường mật phát triển bất thường hoặc tiến triển thành các khối u ác tính, gia tăng về kích thước, xâm lấn sang các cấu trúc xung quanh và các phần khác của cơ thể.
Ở giai đoạn đầu, ung thư đường mật thường không có dấu hiệu cảnh báo đặc thù. Chỉ khi tế bào ung thư phát triển, người bệnh mới có các triệu chứng sau:
- Vàng mắt và da
- Nước tiểu có màu nước trà
- Đau bụng trên hoặc đau lưng
- Phân nhợt màu
- Buồn nôn hoặc hay ói mửa
- Ăn kém, sụt cân
Các triệu chứng trên còn xảy ra ở nhiều bệnh lý phổ biến khác, do vậy người bệnh cần đến bệnh viện thăm khám và kiểm tra để có kết quả chính xác.
2. Các biện pháp chẩn đoán ung thư đường mật
Các bệnh lý đường mật trong và ngoài gan thường khá đa dạng và phức tạp, nhất là những bệnh trạng lan tỏa có gây tắc mật (viêm túi mật, tắc mật do sỏi, bệnh gan ứ mật...). Để có thể tìm ra phác đồ điều trị phù hợp, nhiệm vụ tiên quyết là xác định và xét nghiệm được tổ chức mô bệnh học của tổn thương.
Sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chính xác bệnh lý đường mật mà không cần xâm lấn rộng.
3. Các trường hợp chỉ định, chống chỉ định
Sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng được áp dụng trong các trường hợp:
- Các trường hợp tắc mật lành tính hoặc ác tính nhưng không xác định được nguyên nhân bằng sinh thiết qua nội soi hoặc qua gan.
- Viêm xơ đường mật mãn tính.
- Viêm xơ đường mật nguyên phát.
- Ung thư tụy, ung thư dạ dày, ung thư túi mật xâm lấn đường mật.
- Ung thư di căn đường mật (ung thư phế quản, lymphoma, ung thư cổ tử cung).
- Ung thư đường mật trong và ngoài gan: Tái phát hoặc nguyên phát.
Các trường hợp chống chỉ định:
- Bệnh nhân rối loạn đông máu nặng (cân nhắc): chỉ số INR >1.5; số lượng tiểu cầu <50 G/l: cần truyền khối tiểu cầu trước khi can thiệp; tỷ lệ Prothrombin <50%: cần truyền Plasma tươi trước khi can thiệp.
- Các chống chỉ định khác: Nhiễm trùng gan và đường mật cấp (áp xe đường mật, áp xe gan).
- Chảy máu đường mật
4. Sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng
4.1 Chuẩn bị trước thủ thuật
Để thực hiện sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng, cần chuẩn bị:
Ekip thực hiện:
- Bác sĩ chuyên khoa, bác sĩ phụ trợ;
- Kỹ thuật viên điện quang;
- Điều dưỡng;
- Bác sĩ/kỹ thuật viên gây mê (nếu bệnh nhân khó hợp tác).
Phương tiện sử dụng:
- Máy X quang tăng sáng truyền hình (Fluoroscopy);
- Phim, máy in phim và hệ thống thu lưu hình ảnh;
- Bộ áo chì, tạp dề giúp che chắn khỏi tia X;
- Máy siêu âm đầu dò phẳng và cong;
- Túi nilon vô trùng bọc đầu dò siêu âm.
Thuốc:
- Gồm thuốc gây tê tại chỗ;
- Gây mê toàn thân (áp dụng khi cần);
- Thuốc chống đông và thuốc trung hòa thuốc chống đông;
- Thuốc đối quang iod tan trong nước;
- Dung dịch giúp sát khuẩn da và niêm mạc.
Vật tư y tế thông thường:
- Bơm tiêm 5,10ml;
- Nước cất (nước muối sinh lý);
- Trang phục phẫu thuật;
- Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng (dao, kéo, kẹp, khay đựng dụng cụ..v.v);
- Hộp thuốc và hộp cấp cứu tai biến;
- Bông gạc, băng y tế phục vụ cho phẫu thuật.
Vật tư y tế đặc biệt:
- Kim chọc đường mật Chiba và dây dẫn tương ứng;
- Bộ ống vào lòng mạch;
- Ống thông chụp mạch 4-5F;
- Dây dẫn tiêu chuẩn 0.035’’;
- Kìm sinh thiết nội soi;
- Ống thông dẫn lưu;
- Chỉ khâu cố định ống thông.
Người bệnh cần chuẩn bị:
- Được giải thích cụ thể về thủ thuật và các thủ tục hành chính trước khi tiến hành.
- Khám, xét nghiệm lâm sàng trước thủ thuật.
- Nhịn ăn, uống trước 6 giờ. Không uống quá 50ml nước.
- Tại phòng can thiệp: bệnh nhân nằm ngửa. Bác sĩ lắp máy theo dõi nhịp thở, mạch, điện tâm đồ, huyết áp, độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi. Sát trùng và phủ khăn vô trùng có lỗ.
- Trường hợp người bệnh dễ kích thích, không thể nằm yên sẽ được chỉ định dùng thuốc an thần.
4.2 Quy trình sinh thiết đường mật qua da
Các bước sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng:
Bước 1: Chụp đường mật qua da
- Kiểm tra ống dẫn lưu đường mật qua da bằng thuốc đối quang.
- Đẩy dây dẫn vào và rút ống dẫn lưu đường mật.
- Qua hướng dẫn của dây dẫn, đẩy ống thông vào đường mật và chụp đường mật qua ống thông.
- Xác định vị trí sinh thiết dự kiến.
Bước 2: Sinh thiết đường mật
- Rút ống thông, đặt bộ ống vào lòng mạch tiến vào đường mật qua dây dẫn.
- Rút dây dẫn sau đó dùng kìm sinh thiết cắt vào trong lòng đường mật qua ống vào lòng mạch.
- Cắt khoảng 3-5 mảnh tổ chức trong lòng đường mật để đưa đi xét nghiệm.
Bước 3: Đặt lại dẫn lưu đường mật qua da
- Rút kìm sinh thiết ra khỏi lòng đường mật và đường ống.
- Đưa dây dẫn vào lòng đường mật và rút ống vào lòng mạch
- Thiết lập lại ống thông dẫn lưu đường mật qua da.
5. Tai biến sau thủ thuật và hướng xử lý
Tương tự như các phương pháp điều trị bệnh lý đường mật khác, sinh thiết đường mật qua da dưới X quang tăng sáng vẫn có thể gặp phải một số biến chứng sau:
- Chảy máu đường mật: Theo dõi các dấu hiệu lâm sàng (phân, niêm mạc, chỉ số dung tích hồng cầu máu) kết hợp điều trị nội khoa. Nếu tình trạng chảy máu đường mật tiếp diễn thì hội chẩn bác sĩ. Có thể thay ống dẫn lưu hoặc xem xét lại các nút mạch.
- Thủng đường mật: Thường sẽ tự thoái triển. Hiếm gặp biến chứng viêm phúc mạc, nếu có cần hội chẩn chuyên khoa ngoại.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.
Trước khi nhận công tác tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park từ tháng 12 năm 2017, Bác sĩ Đặng Mạnh Cường có trên 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực siêu âm – chẩn đoán hình ảnh ở các Bệnh viện Giao thông vận tải Hải Phòng, Phòng MRI bệnh viện Nguyễn Tri Phương và khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Quốc tế Becamex.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
